Amsterdam fraudeert bij aanleg van de N/Z-lijn

DE PARLEMENTAIRE enquête over de bouwfraude levert een reeks van aanwijzingen op waaruit je alleen maar kunt afleiden dat bij de Noord-Zuidlijn Nederlandse combinaties buitenlandse aannemers buitensluiten, door intimidatie en kartelvorming bij potentiële leveranciers van grondstoffen en onderaannemers. Engelse aannemers haken af omdat ze geen onderaannemers kunnen vinden. Buitenlandse bedrijven moeten voor grondstoffen twintig procent meer moeten betalen dan deelnemers in het kartel. Bedrijven trokken zich terug omdat ze niet door de Nederlandse kartels heenkwamen.
     De Gemeenteraad van Amsterdam loopt zich warm om zich vast te leggen voor 132 miljoen euro, plus wat zich verder nog aandient. Aannemer Kroezen verklaart onder ede dat er door de risico's nog wel vijfentwintig procent bovenop de totale bouwsom van 1,4 miljard euro kan komen.
     De Noord-Zuidlijn is wel 'de lijn van niks naar nergens' genoemd, omdat ze niets toevoegt, maar alleen een flink aantal bus- en tramlijnen vervangt. De lijn zal grote aantallen passagiers dwingen een keer extra over te stappen en verder te gaan lopen.
     In 1996 kon de gemeente na uitgebreide en geavanceerde modelstudies niet aantonen dat deze lijn een toegevoegde waarde heeft en dat de kostendekkingsgraad (opbrengsten ten opzichte van kosten) zou verbeteren. Toen zijn de cijfers van die metrolijn opgehoogd. Die vervalste gegevens vormden de belangrijkste basis voor de aanvraag en onderbouwing van de subsidie.
     Als je subsidie of een uitkering aanvraagt en je verstrekt vervalste gegevens, pleeg je fraude. De gemeente Amsterdam pleegde fraude bij het aanvragen van de subsidie voor de Noord-Zuidlijn door te hoge cijfers op te geven. Nu moet Amsterdam teveel geld betalen omdat aannemers de prijzen opjagen. De lijn van leugen en bedrog en wordt de leugenaar zelf bestolen.
     De tragiek van de huidige gang van zaken is dat Amsterdam met gemeenschapsgeld veel te veel zal betalen voor een lijn die niet oplevert wat wordt beloofd. Bovendien betekent dit dat projekten die wel een nuttige bijdrage leveren aan het openbaar vervoer leveren, moeten wachten tot de rekeningen voor de noord-Zuidlijn zijn betaald.
     Na de 'onthullingen' voor de enquêtecommissie kan de gemeenteraad niet anders dan tot uitstel en nader onderzoek besluiten. Dat uitstel kan uiterst nuttig kunnen worden gebruikt door ook eens na te gaan hoezeer bij deze investering de noodzaak en het nut ontbreekt. 'Uitstel - geen afstel' schreef Het Parool op 24 augustus. Want: 'Over nut en noodzaak is iedereen het eens' en heroverweging is 'een gepasseerd station'.
     Maar als de Noord-Zuidlijn meer moet kosten dan een reeks van deskundigen heeft berekend, is uiteraard de vraag aan de orde in hoeverre het product die meerkosten waard is. De beoordeling van (meer)kosten kan niet los worden gezien van de (meer)waarde van het product.

Dick van der Horst
oud-raadslid in Amsterdam
en vervoerkundige