Stoppen kan je kapitaalvernietiging noemen, maar doorgaan is zeker het dubbele
'Stoppen is kapitaalvernietiging', maar wat is doorgaan? Wat levert het op? Een lijn die niet veel meer doet dan bestaande gebruikers anders te laten reizen, een lijn die weinig auto's van de snelweg haalt, een lijn die de capaciteit gaat vergroten naar delen van de stad die al onder de voet worden gelopen. Moeten er nog meer mensen tegelijk naar Ferdinand Bol en Rokin en omgeving? Komt er in de Kalverstraat een extra wandeletage?
In het Programakkoord van 1990 vinden we de Noord-Zuidlijn al in een lijst van noodzakelijk geachte projecten.: "De Noord-Zuid-verbinding heeft daarbij prioriteit."
In 1991 nam de Gemeenteraad het principebesluit: "de Noord-Zuidlijn is, gezien de taakstelling voor het openbaar vervoer en gezien de berekende vervoerwaarde, gewenst."
Met het Programakkoord 1994-1998 wordt met de paragraaf "Van denken naar doen: de grote projecten" besloten dat bijzondere aandacht besteed moet worden aan "het maatschappelijk draagvlak voor deze uiteraard ook de nodige "last" veroorzakende toekomstwerken. In de gemeentelijke organisatie wordt via contracten met een eindverantwoordelijke ambtelijke "opdrachtnemer" een resultaatgerichte projectaanpak doorgevoerd."
Aan dat draagvlak is, vooral richting Raadsleden, intensief gewerk. De Raadsnotulen beschrijven al die jaren teksten van gelovigen. Het was goed, het moest en de startklare ambtenaren kregen oogkleppen op en vonden dat fijn.
Begin 1994 werd het studeren al afgesloten en besloten met het ontwerpen te beginnen.
De colonne was in beweging en liet zich niet meer stoppen. Ook niet toen nut en noodzaak niet konden worden aangetoond. Daartoe werden met heel dikke duimen computers met gegevens gevoerd. Demokratisch besloten subsidiefraude? Het doel heiligde de middelen.
Het is geen wonder dat het Rijk de subsidie beperkt en zich ingedekt heeft. Daar is uitstekend begrepen dat het slechts een hebbedingetje is wat bestaand vervoer vervangt.
Het project Noord-Zuidlijn is niet gebaseerd op de noodzaak grote stromen passagiers te verwerken, maar op het bezwijken van bestuurders voor een hebbedingetje, gek gemaakt door deskundigen met een bepaalde smaak.
De Noord-Zuidlijn is geen aanvulling maar doet juist fundamenteel afbreuk aan een structuur die zich al meer dan honderd jaar in een veranderende stad heeft bewezen. Met die kwaliteiten heeft de stad een uitstekend uitgangspunt voor de uitdagingen in de toekomst.
Door die netstructuur kent Amsterdam een enorm hoog openbaar vervoergebruik en heeft binnen de Ring een laag autobezit. Er is niet veel meer nodig dan het blijven aanpassen van de netstructuur. Met het verleggen van lijn 16 en 24 naar station Zuid had daar al jaren geleden een begin mee gemaakt moeten worden.
Wat is de Noord-Zuidlijn meer dan een poging druk bezochte plekken in de stad drukker en bereikbaarder te maken dan ze kennelijk al zijn?
Het Madurodam onder de wereldsteden denkt serieuzer te worden met een ding wat afbreuk doet aan wat typisch is voor dit Madurodam en wat haar grootste kracht is: een naar omstandigheden perfecte netstructuur. Toen er nog 140.000 mensen in het centrum werkten voldeed het en nu een deel van de binnenstad onder de voet wordt gelopen voldoet het nog steeds.
Stoppen kan je kapitaalvernietiging noemen, maar doorgaan is zeker het dubbele.
Voor de gemeente zal stoppen geen optie kunnen worden.
• De betrokken deskundigen en bestuurders hebben slechts belang bij doorgaan. De aard van de 'beestjes' is, dat ze zijn aangesteld voor het project of ze hebben de verantwoording daarvoor op zich genomen, en dat blokkeert kritisch denken volkomen.
• Bestuurders gaan af op de eigen deskundigen en die werken en denken allemaal overeenkomstig de genomen besluiten.
• Allesoverheersend tenslotte is het geloof. Het geloof dat er een nut en een noodzaak is. Ook bestuurders weten geloven en weten niet altijd uit elkaar te houden.
Als er een oordeel over kapitaalvernietiging of nut en noodzaak wordt uitgesproken, is het de verantwoording van de bestuurders te weten wat ze zeggen.
• Ze weten nu wel wat de kostenprognoses waard zijn.
• Ze weten nu wat planningen waard zijn.
• Ze weten nu wat het waard was dat Amsterdam zich 2003 nog 'koploper in de wereld in risicomanagement' noemde. Het project was zo deskundig voorbereid dat er niks mis kon gaan.
Ze kunnen pas weten waarom hen dit overkomt als ze teruggaan tot eind tachtiger jaren. Ze geloven helaas dat ze weten waarom deze lijn wordt aangelegd. En daarom gaat het beoordelen dus mis.
Het stadsbestuur zou er goed aan doen eerst eens grondig te onderzoek waarmee ze is opgezadeld. Weten waar je mee bezig bent, met geloven schiet de stad niks op.
Een investering die niks toevoegt is in z'n geheel kapitaalvernietiging. Bovendien slurpt het geld dat aan wel nuttige investeringen kan worden besteed. Het verbeteren van de verbindingen met de regio bijvoorbeeld.
Stoppen kan je kapitaalvernietiging noemen, maar doorgaan is zeker het dubbele.
Waarom zou stoppen geen optie kunnen zijn?
Waarom doorgaan met geld uitgeven voor iets wat niets toevoegt? Niet waar? Is alleen maar een kwestie van serieus onderzoeken. Iets waar de Gemeenteraad voldoende middelen voor heeft, maar dan moet ze het wel willen weten. Is al het geld weggegooid als het weten en het geloven weer in balans zijn gekomen?
Met een metrohalte op een noordelijk punt in de Houthaven, kan daar via een pontverbinding de Molenwijk binnen 2 kilometer van de Ringlijn worden gebracht. Het westelijke deel van Noord en de buurgemeenten worden dan via een pontverbinding (gele pijl) binnen het bereik van de Ringlijn gebracht. Een grote verbetering voor die gebieden en een alternatief voor verkeer door de Coentunnel.
Op het Rokin kan een parkeergarage worden gerealiseerd en daarboven de gracht in ere worden hersteld.
De put in Vijzelgracht is diep genoeg om daar stevige kadewanden in aan te leggen, aan te sluiten op de Prinsengracht en Lijnbaansgracht en vol te laten lopen.
In de koele kelders van de Ferdinand Bol kunnen winkel -en marktgoederen worden opgeslagen en er ontstaat ruimte voor een enorme fietsenstalling.
En de onderdoorgang bij het CS en tunnel naar Noord kan worden gebruikt voor een tweetal tramlijnen. Die kunnen dan bij het Buikslotermeerplein naar links en rechts afbuigen het stadsdeel in.
Stoppen kan het begin zijn van investeren in de toekomst. Met de rest van de kosten kan al meer effect elders worden bereikt dan met het afmaken van de Noord-Zuidlijn. Stoppen kan je kapitaalvernietiging noemen, maar doorgaan is zeker het dubbele.
Dick van der Horst
Oud Lid Gemeenteraad
Oud Lid Staf Vervoersontwikkeling GVB
Amsterdam, maandag 6 oktober 2008
