1
Nummer BD2010-000541
Directie
directie sb
Dienst
dienst ivv
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening,
Volkshuisvesting en Monumenten
Ter bespreking en ter kennisneming voor de
commissievergadering van
3 februari 2010
VV
Portefeuille
29
Agendapunt
12
Datum besluit B&W
18 december 2009
Onderwerp
Noord-Zuidlijn: tweezijdig boren
De commissie wordt gevraagd kennis te nemen van
Het besluit van het College van Burgemeester en Wethouders d.d. 18 december 2009
om:
A.
in navolging op het principe besluit van 13 oktober 2009, definitief in te stemmen met
Tweezijdig Boren Noord/Zuidlijn waarbij het boorproces per begin maart 2010 zal
aanvangen vanuit de startschacht naar station Rokin, omdat:
1) de start exploitatie hiermee ten opzichte van de huidige inzichten over de huidige
variant ruim 7 maanden eerder kan plaatsvinden, waarmee de sinds Q4 2008
opgelopen vertraging grotendeels kan worden ingelopen;
2) het aanvullend benodigde investeringsbudget weliswaar hoger is dan op 13
oktober voorzien, maar dat de (relatieve) reductie in de tijdgebonden kosten ook
groter zijn dan in oktober voorzien, waardoor het saldo vrijwel gelijk is als
voorzien in oktober (voor concrete bedragen zie vertrouwelijke bijgevoegde brief);
3) de nadere uitwerking geen gewijzigde inzichten heeft gebracht in de risico’s ten
opzichte van oktober;
4) de omgevingseffecten zijn gekwantificeerd en per saldo licht positiever zijn dan in
oktober voorzien;
5) de robuustheid (maakbaarheid en vertragingsgevoeligheid) is gekwantificeerd en
eveneens licht verbeterd is ten opzichte van oktober.
B.
in te stemmen met het voorfinancieren van de hiermee samenhangende uitgaven uit
het bestaande en bestuurlijk vastgestelde projectbudget, vooruitlopend op de
definitieve voorstellen ter financiering van de € 500 miljoen van Veerman, waarover
bij Q4 2009 besloten wordt door het College.
Wettelijke grondslag
Niet van toepassing
Bestuurlijke achtergrond
Op 1 juli 2009 heeft de Gemeenteraad, conform voorstel van het College van B&W,
ingestemd met de adviezen uit het rapport van de commissie Veerman. Eén van deze
aanbevelingen was om de mogelijkheid te onderzoeken om vanuit twee richtingen te
boren, waardoor tijdswinst gerealiseerd zou kunnen worden. In de maanden juli en
augustus is met diverse partijen (adviesbureau, aannemers en externe deskundigen)
een aantal alternatieven onderzocht, waarbij uit twee richtingen wordt geboord. Hierbij
is gelet op de aspecten: technische uitvoerbaarheid, tijd, kosten, risico’s, omgeving en
Portefeuille
29
Agendapunt 12
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Ter kennisneming voor de commissievergadering van
3 februari 2010
VV
2
robuustheid. De resultaten van het onderzoek zijn op 27 augustus 2009 gereviewed
door de technische commissie Veerman en vervolgens op 25 september en 2 oktober
besproken in het Projectcommissariaat Noord/Zuidlijn. Het Projectcommissariaat
adviseerde het College te kiezen voor de zogenaamde ‘variant C’ (waarbij vanuit
zowel noordelijke als zuidelijke richting geboord zal worden), deze nader uit te werken
en daarop vooruitlopend alle werkzaamheden te doen, kosten te maken en
verplichtingen aan te gaan die daarvoor nodig zijn.
Op 13 oktober 2009 heeft het College via een principe-besluit ingestemd met ‘variant
C’. Tegelijkertijd heeft het College aangegeven voor het einde van 2009 definitief te
willen besluiten over een nadere uitwerking van ‘variant C’, met name ten aanzien
van de financiële paragraaf. Op 11 november 2009 heeft de Commissie Verkeer en
Vervoer dit principebesluit besproken en voor kennisgeving aangenomen (mede aan
de hand van een presentatie van PONZL). In oktober en november is ‘variant C’ door
de projectorganisatie Noord/Zuidlijn nader uitgewerkt (scope en benodigde
investeringskosten). De geactualiseerde resultaten zijn op 26 november 2009
besproken in het Projectcommissariaat Noord/Zuidlijn. Het Projectcommissariaat
heeft (wederom) positief gereageerd op het voorstel om te kiezen voor tweezijdig
boren. De uitwerking inzake scope en investeringskosten treft u hierbij aan.
Samenvatting: actualisatie Tweezijdig Boren
Voor de vergelijking van het tweezijdig boren met het huidige plan zijn de resultaten -
na verdere uitwerking en detaillering sinds 13 oktober - als volgt samen te vatten (zie
vervolg voor nadere toelichting):
Aspecten
Actueel
B&W 13 oktober
Verschil
Planning
(start exploitatie)
- 7½ maand
- 3 tot - 6 maanden
(- 4 mnd. gemiddeld)
-3½ maand
Kosten:
PM (zie
vertrouwelijke brief)
VO-raming:
Schetsontwerpniveau:
Risico’s:
?
Einddatum project
?
Technisch
?
Vergunningen
Haalbaarheid groter
Maakbaar
Lichte verhoging
Haalbaarheid groter
Maakbaar
Lichte verhoging
Geen
gewijzigde
inzichten
Omgeving
?
CS+damrak
?
Binnenstad
?
Scheldeplein
Openbare ruimte:
1½ jaar eerder klaar
½ jaar eerder klaar
½ -1 jaar intensiever
overlast, wel korter
Openbare ruimte:
Eerder gereed
Eerder gereed
Meer overlast
Omgevings-
effecten zijn
gekwantificeerd
Robuustheid
?
Logistiek
?
Extra (reserve) tijd
Meer onafhankelijk
boren en stations,
aanzienlijk betere
condities voor baan-
en bovenbouw
Minimaal 2 maanden
Meer onafhankelijk
tussen boren, stations
en baan- en
bovenbouw
Meer reservetijd
Betere
mogelijkheden
Gekwantificeerd
Portefeuille
29
Agendapunt 12
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Ter kennisneming voor de commissievergadering van
3 februari 2010
VV
3
boren Noord
reservetijd
Ten aanzien van het definitieve besluit om al of niet door te gaan met het Tweezijdig
Boren ligt het
“point of no return” op 1 januari 2010.
Dit is de uiterste besteldatum
voor de extra graafwielen en boorschilden die nodig zijn voor het Tweezijdig Boren.
Indien na deze datum alsnog wordt besloten om terug te gaan naar het huidige plan
dan is dat in technische zin niet onmogelijk, echter de aangegane verplichting (€ 12
miljoen) met de aannemer m.b.t. het bestellen van de extra graafwielen en
boorschilden zal dan afgekocht moeten worden. Aannemelijk is dat ook andere
voorbereidingskosten (mobilisatie) door de aannemer in rekening worden gebracht.
Naast de afkoop van bovengenoemde verplichtingen zullen ook de tot nu toe
gemaakte voorbereidingskosten (enkele miljoenen) voor het onderzoek en de nadere
uitwerking van tweezijdig boren, als verloren kosten moeten worden beschouwd.
Toelichting:
Planning
Zoals ook ten behoeve van de besluitvorming op 13 oktober 2009 aan het College is
aangegeven, staat de einddatum van het huidige plan onder druk, mede ook als
gevolg van de opgelopen vertragingen van 8,5 maand tot en met het 3
e
kwartaal van
dit jaar. De afgelopen twee maanden is het in de zomer opgestarte planningsoverleg
met de aannemers onverminderd doorgegaan met als doel om optimalisaties in de
projectplanning te bewerkstelligen. In de afgelopen twee maanden is duidelijk
geworden welke optimalisaties er mogelijk zijn:
?
Optimalisatie van het test- en proefbedrijf tussen Noordelijke en Zuidelijke deel
van de lijn. Langdurig testen op het noordelijke deel (Buikslotermeerplein –
Rokin) heeft tot gevolg dat het testen in de binnenstad, dat op het kritieke pad
van de planning ligt, verkort kan worden.
?
Tweezijdige benadering voor Baan- en bovenbouw + afbouwactiviteiten doordat
o.a. caisson 2 voor het Centraal Station eerder gebouwd kan worden
?
Verkorting van de cyclustijden tijdens ruwbouwfase Diepe Stations
?
Optimalisatie van de bouw parkeergarage Rokin
?
Verkorting doorlooptijd afbouw stations
?
Ontvangst TBM eerder mogelijk (als brilwand gereed is) dan wat contractueel is
bepaald
?
Overlap en betere integratie van verschillende soorten werkzaamheden in de
diepe stations
?
Eerder aanbrengen van de voorzetwanden in de stations zodat na passage van
de TBM minder werk in de ruwbouwfase van het station hoeft te worden
uitgevoerd.
Deterministisch kan er een winst van 7 maanden ten opzichte van de huidige
inzichten van de planning worden geboekt. Probabilistisch is er dan op voorhand
geen reden om de opleverdatum van oktober 2017 los te laten.
Een aantal van deze optimalisaties zou ook van toepassing zijn op het huidige plan
om verdere uitloop op de planning te voorkomen. Met de keuze voor Tweezijdig
Boren is de verwachting dat de einddatum van het project echter 7,5 maand eerder
dan bij het (geoptimaliseerde) huidig plan zal liggen. De omvang waarmee de
optimalisaties ingeboekt kunnen worden om zodoende een nieuwe (gedragen)
Portefeuille
29
Agendapunt 12
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Ter kennisneming voor de commissievergadering van
3 februari 2010
VV
4
projectplanning vast te stellen is onder meer afhankelijk van het proces dat de
komende weken met de aannemers zal worden afgerond. De verwachting is dat met
het uitkomen van de Q4-2009 rapportage hier meer duidelijkheid over is.
Robuustheid
De elementen zoals die in de nota van 13 oktober werden aangehaald zijn
nauwelijks gewijzigd. Duidelijk is dat Tweezijdig Boren een robuuster scenario is dan
het huidige plan. De stations kunnen zonder tijdsdruk worden afgebouwd. Bij
storingen op het traject Damrak-Rokin zijn deze eenvoudig op te vangen aangezien
dit niet op het kritieke pad ligt.
Op het punt van de logistiek ten aanzien van de activiteiten voor baan- en
bovenbouw + afbouw is het beeld positiever geworden. Tweezijdig Boren levert voor
de nog te selecteren aannemer van deze activiteiten aanzienlijk betere condities
(beschikbare tijdsvensters per tracédeel) op in vergelijking tot het huidige plan.
Kosten
PM. Zie hiervoor de begeleidende vertrouwelijke brief d.d. 4 januari 2010.
Risico’s
Op dit moment is er nog geen herziene probabilistische analyse op de planning
uitgevoerd. Hier is een gedragen projectplanning voor nodig waarvan het proces nog
lopende is op dit moment. Eerder is op basis van de tussenresultaten van eind
september een dergelijke analyse uitgevoerd waaruit duidelijk werd dat Tweezijdig
Boren een hogere haalbaarheid op de einddatum van het project oplevert dan met het
huidige plan. Vooruitlopend op een nog uit te voeren probabilistische analyse eind dit
jaar is het de verwachting dat deze eerdere conclusie zich eerder zal versterken dan
doen afzwakken.
Ten aanzien van de technische risico’s gaat het met name om de extra aanpassingen
die benodigd zijn voor Tweezijdig Boren zoals bijvoorbeeld het toepassen van de
“verloren schildmethode”. De overige technische risico’s zijn vergelijkbaar met het
huidige plan. Op dit moment zijn de ontwerpprincipes van de benodigde
aanpassingen bevestigd en zal nadere detaillering van het ontwerp volgen. Het ligt in
de verwachting dat met de keuze voor Tweezijdig Boren het technisch risicoprofiel zal
afnemen.
Ten aanzien van de omgevingsrandvoorwaarden voor Tweezijdig Boren zijn is er
forse vooruitgang in de goede richting geboekt. De locatie voor de
Bentonietscheidingsinstallatie nabij de Ouderkerkdijk is nagenoeg veilig gesteld
waarbij er nog steeds sprake is van een terugvaloptie nabij de Groene Zoom (RAI).
Voor beide locaties wordt de vergunningsaanvraag voorbereid. De aanvraag zal
januari 2010 worden ingediend. De benodigde (bouw)vergunningen voor de ombouw
van de eindschacht op het Scheldeplein en de leidingenstraat voor de grondafvoer
zijn weinig risicovol.
Omgeving
Door de nader ontwikkelde inzichten in de planning van Tweezijdig Boren is een
betere vergelijking mogelijk geworden ten opzichte van het huidige plan. De effecten
van Tweezijdig Boren voor de omgeving zijn als volgt:
?
Openbare ruimte rond Centraal Station, IJ-platform en Damrak: op
Portefeuille
29
Agendapunt 12
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Ter kennisneming voor de commissievergadering van
3 februari 2010
VV
5
maaiveldniveau kan de openbare ruimte ruim 1,5 jaar eerder worden
teruggebracht naar de oorspronkelijke situatie dan in het huidige plan. De
duur van de overlast voor bewoners rond het Damrak en CS wordt aanzienlijk
korter. Tevens zal de hinder voor de rondvaartboren aanzienlijk korter zijn dan
in het huidige plan
?
Openbare ruimte Rokin: op maaiveldniveau kan de openbare ruimte ruim een
half jaar eerder worden teruggebracht naar de oorspronkelijke situatie dan in
het huidige plan. De duur van de overlast voor bewoners zal hierdoor
aanzienlijk korter worden.
?
Openbare ruimte Vijzelgracht: op maaiveldniveau kan de openbare ruimte
ruim 3 maanden eerder worden teruggebracht naar de oorspronkelijke situatie
dan in het huidige plan. De duur van de overlast voor bewoners zal hierdoor
korter worden.
?
Openbare ruimte Ceintuurbaan: op maaiveldniveau kan de openbare ruimte
ruim een half jaar eerder worden teruggebracht naar de oorspronkelijke
situatie dan in het huidige plan. De duur van de overlast voor bewoners zal
hierdoor aanzienlijk korter worden.
?
Openbare ruimte Scheldeplein: de intensiteit zal door de benodigde
aanpassingen van de eindschacht en het mobiliseren van de
tunnelboormachines een half tot maximaal 1 jaar toenemen. De totale
doorlooptijd van de hinder zal echter enkele maanden korter zijn doordat het
Scheldeplein eerder kan worden teruggebracht naar de oorspronkelijke
situatie. Er moet op/rond het Scheldeplein een dichtblok in de grond worden
gemaakt om de boormachines voldoende veilig te kunnen laten starten.
Hierdoor moet mogelijk het Scheldeplein voor een aantal maanden
gedeeltelijk worden afgesloten. Er wordt onderzocht op welke wijze een
goede verkeerdoorgang gehandhaaft kan worden van Scheldeplein naar ring
A10. Aangezien in het oude plan de eindschacht niet als startschacht was
voorzien kan de boormachine niet volledig in de schacht worden opgesteld en
zullen er gedurende 2 periodes van ca. 2-3 maanden een deel van de
volgwagens van de boormachine van het maaiveld in de startschacht worden
ingebracht.
Reden bespreking
Niet van toepassing
Uitkomsten extern advies
Het voorstel tweezijdig boren is tijdens diverse BCU’s (Begeleidings Commissie
Uitvoering) besproken (akkoord) en is aan de orde gekomen in het ‘partnering
overleg’ met de aannemers.
Parallel aan de uitwerking met betrekking tot scope en investeringskosen is het
planningsoverleg met de aannemers voortgezet. Naar verwachting zal dit in de
komende weken resulteren in een door alle partijen gedragen en vast te stellen
planning. Ondanks het feit dat het planningsoverleg nog niet is afgerond, is het
nemen van een besluit over tweezijdig boren verantwoord, aangezien:
?
er thans sprake is van een raming op VO-niveau in plaats van op
schetsontwerpniveau;
Portefeuille
29
Agendapunt 12
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Ter kennisneming voor de commissievergadering van
3 februari 2010
VV
6
?
over een aantal posten is al indicatief gesproken met de aannemers; dit heeft tot
het inzicht geleid dat de ramingen realistisch zijn;
?
de met de aannemers al indicatief besproken posten de meest omvangrijke
posten betreffen, waardoor het afwijkingsrisico verder is geminimaliseerd.
Geheimhouding
Niet van toepassing
Uitgenodigde andere raadscommissies
Niet van toepassing
Stukken
Meegestuurd
Vertrouwelijke brief wethouder Gerson, d.d. 4 januari 2010
Ter inzage gelegd
Niet van toepassing
Behandelend ambtenaar (naam, telefoonnummer en e-mailadres)
Dienst IVV, Peter Dijk (556 5420, P.Dijk@IVV.amsterdam.nl)