1
Nummer BD2009-007867
Dienst
dienst ivv
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening,
Volkshuisvesting en Monumenten
Agendapunt
, woensdag 13 januari 2010
VV
Portefeuille
29
Agendapunt
13
Onderwerp
Beschikbaar stellen van het 1e Uitvoeringskrediet AMSYS (Amsterdam Metro
System)
Gevraagd advies
Gemeenteraad te adviseren:
1. in te stemmen met het Addendum bij het Afsprakendocument tussen
Stadsregio en Gemeente waarin nadere afspraken zijn gemaakt over dekking
van een samenhangend investeringspakket van nieuwe metrovoertuigen en
bijbehorende voorzieningen (het 1
e
Investeringspakket c.q. 1
e
Uitvoeringskrediet AMSYS);
2. te verklaren in de gelegenheid te zijn gesteld om wensen en bedenkingen aan
het College over te brengen inzake het verhogen van de leningsfaciliteit van
de gemeente aan Activa BV met een bedrag van € 300 miljoen, voor de
(voor)financiering van strategische activa die deel uitmaken van het 1
e
Investeringspakket AMSYS;
3. in te stemmen met het beschikbaar stellen van het 1
e
Uitvoeringskrediet voor
het project AMSYS van € 570 miljoen
Korte toelichting (bestuurlijke context)
Eind 2005 heeft het College van B&W het Strategisch Programma van Eisen voor
nieuwe metrovoertuigen voor het bestaande metronet en de NZL goedgekeurd. Eind
2006 heeft de Raad ingestemd met de gecombineerde aanschaf van deze
voertuigen. Begin 2007 is hiervoor binnen de gemeente/DIVV het Projectbureau
AMSYS opgericht dat behalve voor de aanschaf van de nieuwe metrotreinen ook
verantwoordelijk is voor de voorzieningen om de voertuigen te onderhouden en te
stallen, en ze veilig, stipt en (mogelijk) automatisch te laten rijden.
Op 25 juni 2008 heeft de Raad een voorbereidingskrediet voor het project AMSYS
verleend van € 25 miljoen dat de voorbereidingskosten dekt tot aan het moment van
gunning van de contracten. Het eerste contract dat wordt gegund is de nieuwe vloot
van metrovoertuigen. De gunning hiervan is eind januari 2010 voorzien, onder
voorbehoud van de onderhandelingen met de leverancier. Voorwaarde voor gunning
is een uitvoeringskrediet van de Raad, en voorwaarde voor dat krediet is voldoende
zekerheid over de financiële dekking.
Hierover heeft de Gemeente overeenstemming bereikt met de Stadsregio in de vorm
van een Addendum op het bestaande Afsprakendocument tussen Stadsregio en
Portefeuille
29
Agendapunt 13
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Agendapunt
, woensdag 13 januari 2010
VV
2
Gemeente (zie ad 1). Het uitvoeringskrediet wordt aan de Raad voorgelegd onder
voorbehoud van goedkeuring door de Regioraad.
Inhoudelijke onderbouwing gevraagde beslissing
Ad 1: Addendum
Kostenverdeling
In mei 2008 hebben Stadsregio Amsterdam en gemeente Amsterdam afspraken
gemaakt over de dekking van de voorbereidingskosten van het project AMSYS. Deze
afspraken zijn vastgelegd in een Afsprakendocument. Nu de gunning van de
metrovoertuigen op stapel staat, zijn aanvullende financiële afspraken nodig voor de
uitvoering. Daarin voorziet het Addendum op het Afsprakendocument (bijlage 1 bij
Raadsvoordracht).
Het Addendum regelt de kostenverdeling voor het 1
e
Investeringspakket van € 575
miljoen waarin opgenomen zijn de metrovoertuigen en de daarmee samenhangende
voorzieningen om ze te onderhouden en op te stellen. De voorlopige kostenverdeling
voor dit 1
e
Investeringspakket is:
Voorlopige
kostenverdeling 1
e
Investeringspakket
AMSYS
In € mln, prijspeil
2009; excl. bouwrente;
excl. BTW
Stadsregio (directe of indirecte bekostiging aan ofwel
exploitant/Activa BV ofwel Gemeente)
472,4
Exploitant
21,5
Activa BV (Bekostiging door Exploitant; is voorwaarde
in concessieovereenkomst; dus indirecte bekostiging
door Stadsregio)
76,3
Gemeente
5,0
Totaal
575,2
Deze voorlopige verdeling voldoet in de huidige fase waarin op korte termijn (januari
2010) alleen een contractuele verplichting voor de eerste serie metrovoertuigen wordt
aangegaan.
Risico’s
De gemeente heeft binnen het project AMSYS een bijzondere positie. Zij is via
GVB/Activa BV eigenaar van rollend materieel, en via DIVV eigenaar van de
infrastructuur. Daarom is de gemeente opdrachtgever voor het
investeringsprogramma van AMSYS. De Stadsregio heeft als concessieverlener en
subsidieverlener voor het OV weliswaar een beslissende stem bij de investeringen,
maar dat neemt niet weg dat de gemeente als opdrachtgever uitvoeringsrisico’s loopt.
Dat is als volgt geregeld in het Addendum:
?
Risico’s in de fasen van voorbereiding
Deze risico’s worden meegewogen bij voorbereidingsbesluiten waarbij beide
Portefeuille
29
Agendapunt 13
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Agendapunt
, woensdag 13 januari 2010
VV
3
partijen kunnen bijsturen of in het uiterste geval een veto uitspreken;
?
Risico’s in de fasen van investeringsbesluiten
Deze risico’s worden meegewogen bij het investeringsbesluit i.c. go/no go
besluit waarbij beide partijen kunnen bijsturen of in het uiterste geval een veto
uitspreken;
?
Risico’s in de uitvoeringsfase
Er zijn ook risico’s die de gemeente als opdrachtgevende partij richting
industrie en aannemers (redelijkerwijs) kan beïnvloeden in de uitvoeringsfase
(de uitvoeringsrisico’s). Deze uitvoeringsrisico’s zijn daarom, anders dan de
hiervoor genoemde risico’s die een gezamenlijke verantwoordelijkheid zijn van
de Stadsregio en gemeente, primair de verantwoordelijkheid van de
gemeente. Voorbeelden zijn risico’s ten aanzien van contractvorming en
projectbeheersing.
In alle gevallen geldt bij (dreigende) geschillen tussen partijen, derhalve ook bij
geschillen over risico’s, de geschillenregeling zoals vastgelegd in het
Afsprakendocument van 19 mei 2008 (“afspraak 6; Geschillen”). Deze afspraak
voorziet erin dat als partijen een geschil niet kunnen oplossen door bestuurlijk
overleg, al dan niet met bemiddeling van een deskundige, de gemeente accepteert
dat (het Dagelijks Bestuur van) de Stadsregio het uiteindelijke besluit neemt. De
consequenties van een dergelijk besluit zijn in dat geval de verantwoordelijkheid van
de Stadsregio. Dit betekent dat de Gemeente enerzijds uitvoeringsrisico’s loopt, maar
anderzijds bij dreigende (grote) risico’s altijd in gesprek gaat met de Stadsregio.
Beoordeling van de risico’s
Op basis van de huidige inzichten in de aanbestedingsuitkomst van de
metrovoertuigen, de risicodossiers van de metrovoertuigen en de werkplaats Diemen,
en de risicovoorzieningen in de begroting, is de conclusie dat de begroting bij het 1
e
Uitvoeringskrediet robuust is en de berekende risico’s kan opvangen.
Gemeentelijk aandeel
Het gemeentelijk aandeel in het 1
e
Investeringspakket c.q. 1
e
Uitvoeringskrediet
krediet bedraagt € 5 miljoen. Dat is 5% van de infrastructurele component van de
deelprojecten werkplaats Diemen en Emplacementen (de overige 95% wordt betaald
door de Stadsregio uit de infrastructuursubsidie). Deze post is berekend op € 101
miljoen waarbij zo veel mogelijk rekening is gehouden met de vigerende
subsidieregels van de Stadsregio. Zo is expliciet getoetst dat er bij de
emplacementen geen sprake is van “verplaatsingskosten” (bijvoorbeeld in relatie tot
de Zuid-as). Dergelijke kosten zijn namelijk voor rekening van de gemeente.
Een hoger gemeentelijk aandeel in de infrastructuur dan € 5 miljoen is echter niet
helemaal uit te sluiten, omdat de precieze toetsing aan de subsidieregels van de
Stadsregio nog moet plaatsvinden. Gegeven het 95/5 regime en gegeven het
uitgangspunt dat er geen sprake is van verplaatsing van infrastructuur, kan het
maximum van de gemeentelijke bijdrage worden gesteld op € 10 miljoen. In deze fase
is een reservering van € 5 miljoen voor het gemeentelijk aandeel voldoende. Het
definitieve gemeentelijk aandeel zal worden betrokken bij de besluitvorming over de
begroting 2011 (onderdeel DIVV).
ACAM-audit
Op dit moment voert ACAM in het kader van een pilot voor de Regeling Risicovolle
Portefeuille
29
Agendapunt 13
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Agendapunt
, woensdag 13 januari 2010
VV
4
Projecten een audit op het project AMSYS uit. De uitkomsten van deze audit worden
vermeld in de eerstvolgende integrale voortgangsrapportage (Q3Q4/2009) die in het
eerste kwartaal van 2010 zal verschijnen.
Ad 2: Leningsfaciliteit Activa BV
De gemeente heeft een bestaande leningsfaciliteit met Activa BV. Een groot deel van
de investeringen in het 1
e
Investeringspakket c.q. 1
e
Uitvoeringskrediet AMSYS zal
worden (voor)gefinancierd door de gemeente aan Activa BV (de kapitaallasten van
deze (voor)financiering worden betaald door de Stadsregio). De leningsfaciliteit zal
daarom moeten worden verhoogd met het totaal aan strategische activa in het
investeringspakket plus de bouwrente. Bij elkaar is dit ruim € 440 miljoen (bijlage 7 bij
Raadsvoordracht). In de raadsvoordracht wordt voorgesteld om het plafond van de
leningsfaciliteit met afgerond € 300 miljoen te verhogen omdat met een deel van het
investeringspakket AMSYS al eerder rekening was gehouden in de leningsfaciliteit.
Ad 3: 1
e
Uitvoeringskrediet
Een deel van de voorbereidingskosten (VAT-kosten) in het 1
e
Investeringspakket c.q.
1
e
Uitvoeringskrediet is al gedekt in het Voorbereidingskrediet. Dat betekent dat het 1
e
Uitvoeringskrediet niet (exact) gelijk is aan de begroting van het 1
e
Investeringspakket. De opstelling is als volgt:
Financiële stand 1
e
Uitvoeringskrediet
In € mln
Prijspeil 2009
(ex BTW)
Begroting 1
e
Investeringspakket
575,2
Saldo aanbestedingsuitkomst en risico’s
metrovoertuigen
- 5,0
Bouwrente 1
e
Investeringspakket
14,3
Tussentelling 1
e
Investeringspakket
584,5
Reeds gedekt in Voorbereidingskrediet
- 14,7
Omvang 1
e
Uitvoeringskrediet
569,8
De begroting van het 1
e
Investeringspakket is € 575 miljoen, prijspeil 2009, exclusief
bouwrente en exclusief BTW. Na correctie voor het saldo van de aanbestedings-
uitkomst op de voertuigen en een risicoreservering, bouwrente, en na allocatie van
het gedeelte van het Voorbereidingskrediet dat betrekking heeft op het 1
e
Investeringspakket, is de omvang van het benodigde 1
e
Uitvoeringskrediet € 570
miljoen.
Onderbouwing gevraagd advies
-
Stukken
Meegezonden stukken
Raadsvoordracht 1
e
Uitvoeringskrediet met als bijlagen:
1. Addendum versie 11 november 2009 bij Afsprakendocument AMSYS mei 2008
Ter inzage gelegde stukken
Openbaar (alleen ter inzage)
2. Rapportage Opstelterreinen Metro; onderzoek en knelpuntenanalyse; 3
Portefeuille
29
Agendapunt 13
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Agendapunt
, woensdag 13 januari 2010
VV
5
december 2008 (Op 30 juni 2009 heeft het college van B&W de locaties voor
de emplacementen middels een Strategiebesluit planologisch gereserveerd
voor de Structuurvisie 2010)
3. Brief adviescommissie met positief oordeel over aanbestedingsproces
metrovoertuigen M5/M6; 18 september 2009
4. Notitie Regeling Risicovolle Projecten en Basisrapportage; wijze van
toepassing op project AMSYS; 2 december 2009
Beperkt KABINET (alleen ter inzage)
5. Integrale begroting AMSYS per Q2/2009
6. Kostenverdeling voor het 1
e
Investeringspakket; 11 november 2009
7. Definitie en berekening bouwrente; 3 november 2009
8. Stand van zaken Risicomanagement AMSYS; 2 december 2009
Uitgenodigde andere raadscommissies
N.v.t.
Behandeling in de gemeenteraad
Gemeenteraad op 20 januari 2010.
Financiële toelichting
Zie inhoudelijke onderbouwing gevraagde beslissing.
Extern overleg
Stadsregio: akkoord. Intensief betrokken bij totstandkoming Addendum.
Advies raadscommissie
Behandelend ambtenaar
Dienst IVV, Stephan Beffers, 020 556 5416
6