Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Gemeenteblad
Raadsvoordracht
R
1
Jaar
2010
Vergaderdatum
20 en 21 januari 2010
Afdeling
1
Agendapunt
8
Nummer
4
Publicatiedatum
13 januari 2010
Onderwerp
Beschikbaar stellen van het eerste uitvoeringskrediet voor AMSYS (Amsterdam Metro
System)
Aan de gemeenteraad
Op grond van het hiernavolgende stellen wij u voor, het volgende besluit te nemen:
De gemeenteraad van Amsterdam
Gezien de voordracht van burgemeester en wethouders van 8 december 2009,
Besluit:
?
in te stemmen met het addendum bij het afsprakendocument tussen
stadsregio en gemeente waarin nadere afspraken zijn gemaakt over dekking
van een samenhangend investeringspakket van nieuwe metrovoertuigen en
bijbehorende voorzieningen (het 1
e
investeringspakket c.q. 1
e
uitvoeringskrediet AMSYS);
?
te verklaren in de gelegenheid te zijn gesteld om wensen en bedenkingen aan
het college over te brengen inzake het verhogen van de leningsfaciliteit van
de gemeente aan Activa BV met een bedrag van € 300 miljoen, voor de
(voor)financiering van strategische activa die deel uitmaken van het 1
e
Investeringspakket AMSYS;
?
het 1
e
uitvoeringskrediet voor het project AMSYS van € 570 miljoen
beschikbaar te stellen.
Burgemeester en wethouders van Amsterdam
H. de Jong, secretaris
M.J. Cohen, burgemeester
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
2
Toelichting (bestuurlijke context)
De inhoud van deze raadsvoordracht is als volgt:
1. Inleiding
2. Historie
3. Integraal investeringsprogramma
4. Omschrijving van het 1
e
Uitvoeringskrediet AMSYS
5. Financiën en dekking
6. Organisatie en risicobeheersing
7. Bestuurlijke vervolgstappen
1. Inleiding
Op 25 juni 2008 heeft uw Raad een voorbereidingskrediet verleend van € 25 miljoen
voor het investeringsprogramma AMSYS (Amsterdam Metro System). Dit
voorbereidingskrediet dekt de voorbereidingskosten tot aan het moment van gunning
van de contracten binnen het AMSYS-programma. Het eerste contract dat wordt
gegund is de nieuwe vloot van metrovoertuigen voor het bestaande metronet (serie
M5) en de Noord/Zuidlijn (serie M6). De gunning hiervan is eind januari 2010 voorzien,
onder voorbehoud van de onderhandelingen met de leverancier. Vooraf aan deze
gunning is een uitvoeringskrediet nodig van uw Raad. Het voorliggende 1
e
uitvoeringskrediet AMSYS omvat behalve de metrovoertuigen ook de voorzieningen
die nodig zijn om de nieuwe voertuigen te onderhouden en ze veilig en doelmatig te
stallen.
De besluiten in deze voordracht zijn onder voorbehoud van (mogelijke) behandeling in
en goedkeuring door de Regioraad van de Stadsregio Amsterdam inzake het
Addendum op het Afsprakendocument AMSYS (zie bijlage 1).
2. Historie
Eind 2005 heeft het College het Strategisch Programma van Eisen (SPvE) voor de
nieuwe metrovoertuigen goedgekeurd. Begin 2006 is dit ook gebeurd door het
Dagelijks Bestuur van de Stadsregio. Na een bestuurlijke discussie over de afmetingen
van de nieuwe metrovoertuigen (hoog/breed versus laag/smal) heeft uw Raad op
13 december 2006 ingestemd met de gecombineerde vervanging van de oude
metrotreinen serie M2/M3 (“de zilvermeeuwen”) en aanschaf van de voertuigen voor
de Noord/Zuidlijn conform het SPvE. Het SPvE is uitgewerkt in een Functioneel-
technisch PvE waarvan een samenvatting ter inzage is gelegd voor de
Raadscommissie op 28 mei 2008. Dit Functioneel-technisch PvE is de basis voor de
Europese aanbesteding van de voertuigen.
3. Integraal investeringsprogramma
Het voorliggende 1
e
Uitvoeringskrediet AMSYS is bedoeld voor de aanschaf van
metrovoertuigen en bijbehorende voorzieningen (zie hierna onder A). Deze groep van
investeringen maakt onderdeel uit van een integraal investeringsprogramma waarvoor
een herziene begroting is gemaakt. Deze ligt als bijlage 5 ter inzage,
beperkt kabinet
in
verband met het zakelijke belang van de Stadsregio en gemeente ten opzichte van de
marktpartijen die de (deel)projecten gaan uitvoeren. Deze begroting omvat de
navolgende drie groepen van investeringen die de komende periode voorliggen ter
besluitvorming.
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
3
A.
Metrovoertuigen en bijbehorende voorzieningen (ca € 575 mln)
De eerste groep investeringen omvat nieuwe metrovoertuigen voor de
bestaande metro (serie M5) en de Noord/Zuidlijn (serie M6) en hiermee
onlosmakelijk samenhangende voorzieningen. Dit 1
e
investeringspakket wordt
in paragraaf 4 nader toegelicht. Deze investeringen hebben prioriteit omdat de
bestaande metrotreinen serie M2/M3 (“de zilvermeeuwen”) zijn afgeschreven,
en het metronet daarnaast kampt met een structureel capaciteitstekort.
Ongeacht de nog te maken keuzes bij de andere twee groepen van
investeringen moeten er zo snel mogelijk nieuwe metrovoertuigen komen.
B.
Veilig, stipt en (mogelijk) automatisch rijden van de voertuigen (ca € 345 mln)
De tweede groep van investeringen omvat de systemen voor treinbeveiliging
en –sturing (“signalling & control”) in de infrastructuur van de bestaande metro,
in de infrastructuur van de Noord/Zuidlijn 1
e
fase (tot aan station Zuid), in de
verkeersleiding, in de metrotreinen, en de aanvullende
veiligheidsvoorzieningen voor (mogelijk) volledig automatisch rijden. Deze
investeringen komen niet eerder dan medio 2010 voor definitieve
besluitvorming aan de orde. Een belangrijke keuze die nog gemaakt moet
worden betreft het automatisch rijden. Hierover heeft de Raad op 20 mei 2009
een principebesluit genomen. Voor het nog te nemen definitieve besluit medio
2010 worden op dit moment de volgende zaken uitgevoerd:
-
Een onderzoek naar de wijze waarop volwaardig menselijk toezicht
geregeld wordt;
-
Een vergelijking van kosten, veiligheid en betrouwbaarheid tussen gesloten
perronbeveiliging (perrondeuren) en open perronbeveiliging
(perrondetectie);
-
Het opstellen van een definitieve businesscase met een actueel beeld van
de kosten, risico’s en besparingen.
De hoogte van de uiteindelijke investeringen en besparingen in deze tweede
groep wordt mede bepaald door een keuze voor al dan niet (volledig)
automatische rijden. De eerste serie nieuwe voertuigen (serie M5) zal enkele
jaren rijden met het oude (bemande) beveiligingssysteem – dit wordt als
tijdelijke oplossing meegeleverd – maar is volledig voorbereid om te kunnen
rijden met een nieuw, mogelijk volledig automatisch beveiligingssysteem.
C.
Overige exploitatievoorzieningen Noord/Zuidlijn (ca € 34 mln)
De derde groep van investeringen omvat exploitatievoorzieningen die (nog) niet
in de scope van het project Noord/Zuidlijn zitten maar wel nodig zijn voor een
werkend vervoerssysteem, zoals chipkaartpoortjes, verkoopautomaten en
aanvullende camera’s en reizigersinformatiesystemen. Op basis van een
nadere uitwerking van nut en noodzaak zal begin 2010 een eenduidig pakket
aan aanvullende exploitatievoorzieningen zijn opgesteld. Besluitvorming
hierover gebeurt in twee stappen. Begin 2010 wordt besloten welke
noodzakelijke voorbereidingen of reserveringen in het bestek van de afbouw en
installaties moeten worden getroffen om veilig te stellen dat de
exploitatievoorzieningen doelmatig in de Noord/Zuidlijn kunnen worden
ingebouwd. De Noord/Zuidlijn gaat met dit bestek medio 2010 de markt op. In
een latere fase – volgens huidig inzicht 2013/2014 – zullen de
exploitatievoorzieningen zélf worden ingekocht. Daarvoor zal een afzonderlijk
krediet worden aangevraagd.
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
4
De herziene begroting van het gehele AMSYS-programma komt uit op een bedrag van
€ 954 miljoen voor de periode 1 januari 2007 tot en met 31 december 2017 (prijspeil
2009; exclusief bouwrente, exclusief BTW; zie kabinet bijlage 5). Het AMSYS-
programma wordt opgesplitst in drie kredieten die overeenkomen met de
bovengenoemde drie groepen van investeringen.
Het investeringsprogramma is nodig om het verouderde Amsterdamse metrosysteem
state-of-the-art te maken. De raming van de eerste daadwerkelijke investering, de
metrovoertuigen, is hard omdat de aanbesteding vrijwel is afgerond. Voor de overige
investeringen, zowel binnen groep A, als groep B en C, geldt dat de ramingen een
zekere bandbreedte kennen en harder worden naarmate het investeringsproces verder
vordert, en daarbij behorende bestuurlijke besluitvorming heeft plaatsgevonden.
4. Omschrijving van het 1
e
Uitvoeringskrediet
Het 1
e
uitvoeringskrediet omvat het investeringspakket waarin alle investeringen zijn
opgenomen die direct met de metrovoertuigen samenhangen (groep A). Het
totaalbedrag van dit pakket is € 575 miljoen en is verder uitgewerkt in bijlage 5
(integrale begroting AMSYS; kabinet, zie toelichting hierboven in paragraaf 3). Op
hoofdlijnen is het kostenoverzicht als volgt:
Kostenoverzicht (op hoofdlijnen)
In € mln
Voertuigen + risicovoorziening + reservedelen + VAT-kosten
376
Werkplaats Diemen + risicovoorziening + VAT-kosten
53
Emplacementen + risicovoorziening + VAT-kosten
123
Overige kosten (waaronder sleeplocs, proefrijden, overige VAT-kosten)
23
Totaal 1
e
Investeringspakket
575
Het pakket omvat de nieuwe metrovoertuigen zelf, een voorraad strategische
reservedelen, de ombouw van de werkplaats Diemen, sleeplocs om defecte treinen
weg te kunnen slepen, ombouw en nieuwbouw van de emplacementen Isolatorweg en
Amstel, het proefrijden met de metrovoertuigen op de Noord/Zuidlijn en de
gerelateerde kosten voor voorbereiding, advies en toezicht (VAT). De drie grootste
deelprojecten binnen het 1
e
Uitvoeringskrediet worden hierna toegelicht.
?
Metrovoertuigen serie M5/M6
De aanbesteding van de identieke metrovoertuigen M5/M6 betreft de levering
van nieuwe metrovoertuigen, te weten materieelserie M5 ter vervanging van de
huidige metrovoertuigen M2/M3 die rijden op de Oost- en Ringlijn van
Amsterdam, en de levering van de nieuwe metrovoertuigen, te weten
materieelserie M6, ten behoeve van de Noord/Zuidlijn 1
e
fase (Noord/Zuidlijn
tot aan station Zuid), De aanbesteding volgt de onderhandelingsprocedure met
voorafgaande bekendmaking volgens de Richtlijn Nutssectoren. De
belangrijkste kenmerken van de nieuwe metrovoertuigen zijn:
-
Identieke zesdelige treinen voor het bestaande metronet (23 treinen) en de
Noord/Zuidlijn tot station Zuid (12 treinen);
-
168 zitplaatsen en totaal maximaal 960 passagiers per trein;
-
Langsbanken met brede gangpaden;
-
Hoge deurhoogte en 24 deuren per zijde per voertuig
-
Gelijkvloerse instap; volledig vlakke vloer en volledig doorloopbaar;
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
5
-
Rolstoelvoorzieningen (geen afzonderlijke fietsplaatsen; wel de
mogelijkheid om deze te creëren);
-
Hoogwaardige reizigersinformatie;
-
Hoge (sociale) veiligheid en brandveiligheid;
-
Hoge vandalismebestendigheid;
-
Airconditioned (top-cooling);
-
Modern indirect licht (waar mogelijk LED-techniek);
-
Volledig terugwinning van remenergie;
-
Geluidswerende maatregelen;
-
Volledig voorbereid op automatisch rijden (de eerste serie voertuigen voor
het bestaande metronet krijgt handmatige besturing met de bestaande
beveiligingsapparatuur);
-
Stroomtoevoer 3
e
rail.
Het aanbestedingsproces heeft een prekwalificatiefase, een offertefase, een
beoordelingsfase en een eerste selectiefase doorgelopen. In de eerste
selectiefase heeft het beoordelingsresultaat ertoe geleid dat twee offertes niet
de minimale kwaliteitscriteria hebben gehaald en daarom zijn uitgesloten van
verdere deelname aan de aanbestedingsprocedure. Eén offerte is om
juridische redenen ter zijde geschoven. Deze leverancier heeft tegen deze
beslissing een kort geding aangespannen dat op 11 maart 2009 heeft
plaatsgevonden. Alle vorderingen van de leverancier zijn door de
voorzieningenrechter verworpen, waardoor hij definitief is uitgesloten van de
aanbestedingsprocedure.
Drie leveranciers zijn uitgenodigd voor de volgende onderhandelingsfase, en
hebben alle op 13 juli 2009 een Best And Final Offer (BAFO) uitgebracht,
aangevuld met een offerte voor het uitvoeren van onderhoud door de
leverancier. In september 2009 is op basis van prijs en kwaliteit een
voorkeurskandidaat (preferred bidder) geselecteerd. Hiermee zijn begin
oktober de onderhandelingen gestart voor het definitieve contract. Volgens de
huidige planning zal het contract eind januari 2010 worden getekend, onder
voorbehoud van onderhandelingen en uitgaande van tijdige bestuurlijke
besluitvorming. De planning is op hoofdlijnen als volgt:
Planning Metrovoertuigen M5/M6
Gunning en contractondertekening (onder
voorbehoud onderhandelingen en tijdige bestuurlijke
besluitvorming)
Jan 2010
Levering eerste twee testvoertuigen
Jan 2012
Levering serie M5 (bestaande metronet)
Q3/2012 – Q3/2014
Levering serie M6 (NZL)
2015 - 2016
Proefrijden M6 op NZL
2016
Exploitatie NZL
2017
?
Verbouwing metrowerkplaats Diemen
De bestaande GVB-onderhoudswerkplaats voor metrovoertuigen in Diemen
moet worden verbouwd en uitgebreid om de nieuwe vloot van metrovoertuigen
serie M5/M6 te kunnen ontvangen en onderhouden. Het project wordt
uitgevoerd door GVB in opdracht van de dienst IVV/projectbureau AMSYS.
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
6
Begin 2009 zijn een variantenstudie, een plan van aanpak en een
contracteringstrategie afgerond. Eind 2009 wordt een integraal Programma van
Eisen afgerond voor alle projectonderdelen, te weten gebouwen (“de garage”),
de werkplaatsinrichting (“de gereedschappen”), het sporenplan (“de rails
buiten”) en de systemen voor tractie en treinbeveiliging binnen en buiten het
gebouw in Diemen. Het PvE zal ter goedkeuring aan B&W en het Dagelijks
Bestuur van de Stadsregio worden voorgelegd, evenals nader uit te werken
kostenramingen. De planning is op hoofdlijnen als volgt:
Planning Verbouwing werkplaats Diemen
PvE gereed
Q4/2009
Gunning ontwerp en engineering
Q4/2009
Afronding engineering
Q3/2010
Gunning uitvoering
Q4/2010
Start bouw
Q1/2011
Sporen gereed voor serie M5
Q4/2011
Eindoplevering
Q3/2012
Het College zal een definitief besluit nemen over de verbouwing en de
daarmee gemoeide kosten en risico’s, voordat het project wordt gegund en de
uitvoering start (Q4/2010).
?
Ombouw en nieuwbouw emplacementen
Het huidige metronet biedt onvoldoende ruimte voor het opstellen van
de nieuwe metrovoertuigen. Aanleg van één groot opstelterrein in het centrum
van het metronet zou exploitatief de voorkeur verdienen om alle oude en
nieuwe voertuigen op te stellen. Dat zou idealiter een terrein van grote omvang
in de omgeving van de Zuidas betekenen. De fysieke ruimte is daar niet
aanwezig en bovendien doorkruisen de ontwikkelingen van het Zuidas Dok een
dergelijk scenario. Het alternatief is opstelterreinen in de periferie van het
metronet. Om die exploitatief doelmatig te maken dient dan voor elke hoofdlijn
van het metronet een opstelterrein te worden aangelegd (Ringlijn, Oostlijn en
NZL). Naast het opstellen moeten de treinen ook worden schoongemaakt en
gewassen. Dit kan het beste gebeuren nabij het opstelterrein, vandaar de
realisatie van zelfvoorzienende emplacementen (zie ook Rapportage
Opstelterreinen Metro; onderzoek en knelpunten; ter inzage bijlage 2). Voor de
Oostlijn kan het bestaande emplacement Amstel worden geoptimaliseerd. Voor
de Ringlijn kunnen de keersporen nabij Isolatorweg tot emplacement worden
omgebouwd. Voor de NZL zal, indien deze wordt doorgetrokken naar
Amstelveen, een nieuw emplacement ofwel in Noord (ten noorden van en
parallel aan de A10) ofwel ten zuiden van Amstelveen Westwijk in de
Legmeerpolder worden gebouwd. Het emplacement aan de Nieuwe
Leeuwarderweg wordt dan omgebouwd tot keerspoor.
Op 30 juni heeft het college van B&W de bovengenoemde locaties met een
Strategiebesluit planologisch gereserveerd voor de Structuurvisie 2010. Het 1
e
Uitvoeringskrediet dient ter dekking van de investeringen op de korte termijn, te
weten de emplacementen Amstel en Isolatorweg. Analoog aan de werkplaats
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
7
Diemen, geldt ook voor dit project dat het PvE ter goedkeuring aan B&W en het
Dagelijks Bestuur van de Stadsregio zal worden voorgelegd, evenals nader uit
te werken kostenramingen. De planning is op hoofdlijnen als volgt:
Planning Ombouw en nieuwbouw emplacementen korte
termijn
Voorkeursbesluiten voor locaties
Q1/2010
PvE gereed/Projectbesluit
Q3/2010
Uitvoeringsbesluit
Q1/2011
Gunning
Q3/2011
Oplevering Amstel en Isolatorweg
Q4/2012
Het College zal een definitief besluit nemen over de ombouw en nieuwbouw en
de daarmee gemoeide kosten en risico’s, voordat het project wordt gegund en
de uitvoering start (Q3/2011).
5. Financiën en dekking
Addendum Afsprakendocument
Met de Stadsregio is overleg geweest over een Addendum op het Afsprakendocument
uit 2008 waarin nadere afspraken zijn gemaakt over dekking van het 1
e
Investeringspakket binnen het AMSYS-programma. Dit Addendum is bijgevoegd als
bijlage 1. Bij het Addendum horen drie bijlagen die alle beperkt kabinet bij deze
voordracht ter inzage zijn gelegd (nummering volgens voordracht: Bijlage 5: Integrale
begroting; Bijlage 6: Kostenverdeling 1
e
Investeringspakket; Bijlage 7: Definitie en
berekening bouwrente). Samengevat maken Stadsregio en Gemeente de navolgende
nadere afspraken op het Afsprakendocument AMSYS van 19 mei 2008:
1) Dekking van het 1
e
Investeringspakket c.q. 1
e
Uitvoeringskrediet
Met inachtneming van de uitgangspunten, kanttekeningen en voorwaarden in
het Addendum is de kostenverdeling voor het 1
e
Investeringspakket AMSYS
als volgt (prijspeil 2009; exclusief bouwrente; exclusief BTW):
Voorlopige
kostenverdeling 1
e
Investeringspakket
AMSYS
In € mln, prijspeil 2009; excl.
bouwrente; excl. BTW
Stadsregio (directe of indirecte bekostiging aan ofwel
Exploitant/Activa BV ofwel Gemeente)
472,4
Exploitant
21,5
Activa BV (bekostiging door Exploitant. Is voorwaarde
in concessie-overeenkomst; dus indirecte bekostiging
door Stadsregio)
76,3
Gemeente
5,0
Totaal
575,2
Hierna volgt een toelichting op de principes van de kostenverdeling:
Stadsregio
De Stadsregio bekostigt direct of indirect de kapitaallasten van de voertuigen,
het grootste deel van de subsidiabele kosten van de infrastructuur en enkele
kleinere begrotingsposten. De
voertuigen
worden eigendom van Activa BV
(een 100% dochter van GVB Holding NV). De gemeente verstrekt Activa BV
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
8
voor deze investering een lening. De Stadsregio stelt zich garant voor de
jaarlijkse kapitaallasten (rente en afschrijving) van de investering. Uit die
kapitaallastenvergoeding door de Stadsregio lost Activa BV de lening aan de
gemeente gedurende de levensduur van de voertuigen af. De Stadsregio
vergoedt op basis van haar subsidieverordening 95% van de subsidiabele
investeringen in de
infrastructuur
. Daarnaast vergoedt de Stadsregio een
aantal posten direct aan ofwel de exploitant/Activa BV ofwel de gemeente,
namelijk (een deel van) de
VAT-kosten
en het
proefrijden
met de nieuwe
voertuigen. De totale bijdrage van de Stadsregio (exclusief bouwrente) aan het
1
e
investeringspakket is ca € 472 mln.
Exploitant
De exploitant – de onderneming die op basis van de concessie het vervoer
uitvoert – draagt de kosten van de reservedelen van de metrovoertuigen, en de
kosten voor de sleeplocs. De exploitant is namelijk verantwoordelijk voor het
onderhoud, en daar horen ook de reservedelen toe. De sleeplocs zijn voor de
exploitant nodig om bij pechsituatie de treinen weg te kunnen slepen. Bij elkaar
is dit een bedrag van ca € 22 mln.
Activa BV
Activa BV wordt niet alleen eigenaar van de voertuigen maar ook van de
investeringen in de werkplaats in Diemen en de gebouwen en installaties
(waaronder de wasmachines) op de emplacementen. De gemeente verstrekt
Activa BV ook hiervoor een lening, en ook de kapitaallasten van deze
investeringen worden door de Stadsregio vergoed. Omdat de Stadsregio deze
kosten op net iets andere wijze vergoedt dan de eerder genoemde
kapitaallasten van de voertuigen, staat deze investering op een afzonderlijke
regel in het overzicht. De uiteindelijke dekking is hetzelfde, bij elkaar een
bedrag van ca € 76 mln.
Gemeente
Het investeringsbedrag van € 5 miljoen dat ten laste van de gemeente komt
betreft 5% van de eerder genoemde subsidiabele investeringen in de
infrastructuur.
Deze voorlopige kostenverdeling voldoet in de huidige fase waarin op korte
termijn (januari 2010) alleen een contractuele verplichting voor de eerste serie
metrovoertuigen (serie M5) wordt aangegaan. De definitieve verdeling volgt
nadat de investeringen in de deelprojecten werkplaats Diemen en
emplacementen nader zijn uitgewerkt en uitgesplitst in een exploitatief gedeelte
en een infrastructureel gedeelte. Pas dan kan door de Stadsregio het
definitieve subsidiebedrag worden berekend. Er zit in de huidige fase dus nog
een onzekerheid in de uitkomst van de kostenverdeling en er kunnen kleine
verschuivingen plaatsvinden tussen de partijen.
2) Bouwrente
De bouwrente – dit is de rente van de (voor)financiering van de investeringen
tot aan het moment dat de investeringen door de vervoerder in exploitatie
worden genomen – voor het 1
e
Investeringspakket kan samen met de
investeringen worden geactiveerd (en dus worden meegenomen in de
kapitaallasten van deze strategische activa), of jaarlijks door de Stadsregio
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
9
worden vergoed. Op basis van de aannamen in het Addendum bedraagt de
bouwrente € 14,3 mln.
3) Vervolginvesteringen
Referentie voor dekking van het dossier UTO is de initiële businesscase op
basis waarvan de Stadsregio in december 2008 haar adviesaanvraag heeft
opgesteld. Als eisen of wensen van de Gemeente zouden leiden tot
verslechtering van deze initiële businesscase, dan is er een reële grond voor
een financiële bijdrage van de gemeente zelf in dit dossier. Dit zal worden
betrokken bij de definitieve businesscase en het definitieve go/no go besluit
medio 2010.
Voor de overige exploitatievoorzieningen die nodig zijn voor de NZL als
werkend vervoerssysteem, maar (nog) niet in de bouwscope zitten, maakt de
Gemeente een onderbouwing over nut en noodzaak en legt uit waarom ze niet
in de bouwscope van de NZL zitten. Op basis van deze uitwerking zullen
nadere afspraken gemaakt worden tussen Stadsregio en Gemeente over de
kostenverdeling van één eenduidig pakket aan aanvullende
exploitatievoorzieningen voor de NZL. Begin 2010 zal een compleet overzicht
beschikbaar zijn. Besluitvorming over de wijze waarop de NZL-bestekken
rekening houden met de exploitatievoorzieningen zal ook begin 2010
plaatsvinden. De gemeente neemt hiertoe het initiatief.
4) Indexatie
Voor het gehele AMSYS-programma geldt dat indexatie van nog niet
uitgegeven kosten tot aan het moment van gunning gebeurt conform de IBOI-
definitie van het CPB. Vanaf het moment van gunning van een deelproject
geldt voor kortlopende investeringen een vaste prijs, en voor langer lopende
investeringen verdere indexatie, ook weer conform IBOI.
5) Risico’s
De gemeente heeft binnen het project AMSYS een bijzondere positie. Zij is via
GVB/Activa BV eigenaar van rollend materieel, en via DIVV eigenaar van de
infrastructuur. Daarom is de gemeente opdrachtgever voor het
investeringsprogramma van AMSYS. De Stadsregio heeft als
concessieverlener en subsidieverlener voor het OV weliswaar een beslissende
stem bij de investeringen, maar dat neemt niet weg dat de gemeente als
opdrachtgever uitvoeringsrisico’s loopt. Dit wordt door de gemeente onderkend.
Bij (dreigende) substantiële kostenoverschrijdingen, dan wel extreme
onvoorziene omstandigheden in het BDU-regime, gaan Gemeente en
Stadsregio altijd met elkaar in gesprek. In alle gevallen geldt bij (dreigende)
geschillen tussen partijen, derhalve ook bij geschillen over risico’s, de
geschillenregeling zoals vastgelegd in het Afsprakendocument van 19 mei
2008.
Deze houdt in dat als partijen een geschil niet kunnen oplossen door bestuurlijk
overleg, al dan niet met bemiddeling van een deskundige, de Stadsregio het
uiteindelijke besluit neemt en verantwoordelijk is voor de consequenties.
Leningfaciliteit aan Activa BV
Een groot deel van de investeringen in het 1
e
Investeringspakket c.q. 1
e
Uitvoeringskrediet worden (voor)gefinancierd door de gemeente aan Activa BV.
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
10
Hiervoor bestaan een leningsfaciliteit tussen Gemeente en Activa BV die moet worden
verhoogd met het saldo van de investeringen in strategische activa, bijbehorende
bouwrente en een al geraamde reservering. Hiervoor is een bedrag van € 300 miljoen
berekend.
Op dit moment vindt overleg plaats tussen gemeente en Activa BV over de juridisch en
fiscale wijze waarop de door de gemeente aan te schaffen metrovoertuigen worden
overgedragen aan c.q. ingebracht in Activa BV. Dit overleg is vrijwel afgerond. Er doen
zich geen bijzondere juridische of fiscale risico’s voor.
Omvang van het 1
e
Uitvoeringskrediet
Een deel van de voorbereidingskosten (VAT-kosten) in het 1
e
Investeringspakket c.q.
1
e
Uitvoeringskrediet is al gedekt in het Voorbereidingskrediet. Dat betekent dat het 1
e
Uitvoeringskrediet niet (exact) gelijk is aan de begroting van het 1
e
Investeringspakket.
De opstelling is als volgt:
Financiële stand 1
e
Uitvoeringskrediet
In € mln
Prijspeil 2009
(ex BTW)
Begroting 1
e
Investeringspakket
575,2
Saldo aanbestedingsuitkomst en risico’s
metrovoertuigen
- 5,0
Bouwrente 1
e
Investeringspakket
14,3
Tussentelling 1
e
Investeringspakket
584,5
Al gedekt in Voorbereidingskrediet
- 14,7
Omvang 1
e
Uitvoeringskrediet
569,8
De begroting van het 1
e
Investeringspakket is € 575 miljoen, prijspeil 2009, exclusief
bouwrente en exclusief BTW. Na correctie voor het saldo van de
aanbestedingsuitkomst op de voertuigen en een risicoreservering, bouwrente, en na
allocatie van het gedeelte van het Voorbereidingskrediet dat betrekking heeft op het 1
e
Investeringspakket, is de omvang van het benodigde 1
e
Uitvoeringskrediet € 570
miljoen.
6. Organisatie en risicomanagement
Organisatie
Op 1 januari 2007 is binnen de gemeente/DIVV het Projectbureau AMSYS opgericht
dat behalve de aanschaf van de nieuwe metrotreinen ook verantwoordelijk is voor de
voorzieningen om de voertuigen goed te onderhouden, ze veilig te stallen, en ze veilig,
stipt en (mogelijk) automatisch te laten rijden.
Project AMSYS vormt samen met project Noord/Zuidlijn, project ROL (Renovatie
Oostlijn) en Project AVL (mogelijke ombouw Amstelveenlijn) het hart van het
modernisering- en uitbreidingsprogramma van de Amsterdamse metro.
Voor de ambtelijke aansturing van het project is de stuurgroep AMSYS ingesteld.
Voorzitter hiervan is de Stadsregio en leden zijn de directeuren en het management
van DIVV, Stadsregio en GVB (adviserende rol). In de oorspronkelijke scope van de
Noord/Zuidlijn is de organisatie van het test- en proefbedrijf en het voorbereiden van
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
11
exploitatie niet meegenomen. In eerste instantie heeft AMSYS deze rol op zich
genomen. De Commissie Veerman heeft echter geadviseerd de verantwoordelijkheid
voor de oplevering van de Noord/Zuidlijn als werkend vervoersysteem bij de
Noord/Zuidlijn-organisatie zelf te leggen. De hieruit voortvloeiende herziene
taakverdeling en raakvlakken tussen AMSYS en Noord/Zuidlijn worden begin 2010
vastgesteld in een afzonderlijk protocol. Hoofdlijn hiervan is dat AMSYS zal
functioneren als toeleverancier aan de Noord/Zuidlijn voor:
?
De metrovoertuigen serie M6 Noord/Zuidlijn;
?
De systemen voor treinbeveiliging en (mogelijk) automatisch rijden voor de
Noord/Zuidlijn;
?
Een aantal ICT (beeld, geluid, data) gerelateerde onderdelen die pas
aangeschaft en geïnstalleerd worden in de laatste fase van de bouw van de
Noord/Zuidlijn.
Risicomanagement
De gemeente staat met AMSYS voor een omvangrijk nieuw investeringsprogramma in
het Amsterdamse metrodossier, nu begroot op in totaal € 954 miljoen. Het spreekt voor
zichzelf dat de risicobeheersing van dit programma aan hoge eisen moet voldoen.
AMSYS heeft bij de inrichting van haar risicomanagement de Regeling Risicovolle
Projecten van 18 juni 2008 als leidraad gebruikt. In een afzonderlijke notitie is
aangegeven op welke wijze de Regeling Risicovolle Projecten c.q. de zogenoemde
Basisrapportage binnen het project AMSYS is toegepast (bijlage 4; ter inzage gelegd).
AMSYS sluit voor wat betreft de gebruikte risicomethoden en processen ook aan bij
het project Noord/Zuidlijn, inbegrepen de nieuwe inzichten en verdere
professionalisering van het risicomanagement naar aanleiding van de adviezen van de
Commissie Veerman.
In bijlage 8 (beperkt kabinet ter inzage) is de actuele stand van zaken van het
risicodossier bijgevoegd. Hierin zijn beschreven, de doelstelling van het
risicomanagement, de risicomanagement cyclus, de wijze van rapportage, de
uitvoering van het risicomanagement en een actueel inzicht in de risico’s van de
projecten die deel uitmaken van het 1
e
Investeringspakket. De huidige
gekwantificeerde risico’s in het risicodossier – deze analyse is uitgevoerd voor de
deelprojecten metrovoertuigen en de werkplaats Diemen – kunnen worden gedekt uit
de risicoreserves in het uitvoeringskrediet. Voor het deelproject emplacementen is
gezien de vroegere fase waarin het project verkeert nog geen uitgebreide
gekwantificeerde risicoanalyse gemaakt. Dat gebeurt begin 2010. In deze fase is
daarom een ruime risicoreservering in de begroting opgenomen. De risico’s van de
deelprojecten worden regelmatig geactualiseerd.
Twee keer per jaar vindt een integrale actualisatie plaats van alle projectrisico’s van
het project AMSYS waarover (kabinet) bij de integrale voortgangsrapportage aan de
Raadscommissie wordt gerapporteerd.
Op basis van de huidige inzichten in de aanbestedingsuitkomst van de
metrovoertuigen, de risicodossiers van de metrovoertuigen en de werkplaats Diemen,
en de risicovoorzieningen in de begroting (bij elkaar een bedrag van ca € 61 mln), is de
conclusie dat de risico’s kunnen worden gedekt binnen de begroting.
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
12
Checks & Balances
Los van specifieke maatregelen in het kader van checks & balances, is een belangrijke
algemene maatregel de verantwoording die het project maandelijks aflegt aan de
Stuurgroep AMSYS (zie hierboven). Deze Stuurgroep waarborgt een krachtige controle
omdat de Stadsregio voorzitter is en grotendeels het AMSYS-programma bekostigt.
In het gehele proces van investeringsvoorbereiding van de verschillende groepen (A, B
en C) zijn verder specifieke checks & balances ingebouwd. Deze dienen ervoor om
goed grip te houden op de prijs/kwaliteit verhouding van de gewenste investeringen,
en op de risico’s die met de investeringen samenhangen. Zowel de gemeente als de
Stadsregio heeft belang bij een goed product tegen een redelijke prijs. Voor het 1
e
Investeringspakket (groep A) zijn de checks & balances als volgt geregeld:
?
Het aanbestedingsproces van het metromaterieel is ondersteund en getoetst door
een Commissie van Advies, bestaande uit onafhankelijke deskundigen. De
Commissie van Advies komt gemiddeld één keer per twee maanden bijeen. Het
positieve oordeel van deze commissie over het aanbestedingsproces is ter inzage
gelegd (Brief Commissie van Advies; bijlage 3);
?
Voor de investeringen in de werkplaats Diemen en de emplacementen worden
second opinions uitgevoerd op een sober en doelmatige realisatie.
7. Bestuurlijke vervolgstappen
Na instemming van uw Raad met het 1
e
Uitvoeringskrediet AMSYS zijn de
belangrijkste bestuurlijke vervolgstappen in 2010/begin 2011:
?
Gunning van het contract aan de leverancier van de nieuwe metrovoertuigen,
onder voorbehoud van (mogelijke) behandeling van het dossier in de
Regioraad en tijdige bestuurlijke besluitvorming, en onder voorbehoud van
onderhandelingen met de leverancier (eind januari 2010);
?
Rapportage menselijk toezicht bij automatisch rijden (voorjaar 2010);
?
Rapportage perrondeuren bij automatisch rijden (voorjaar 2010);
?
Definitieve businesscase en go/no go besluit automatisch rijden, inbegrepen
een nieuw uitvoeringskrediet (sept 2010);
?
Gunning contract ombouw werkplaats Diemen (Q4 2010);
?
Uitvoeringsbesluit ombouw/nieuwbouw emplacementen Amstel en Isolatorweg
(Q1/2011).
De Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening,
Volkshuisvesting en Monumenten heeft op woensdag 13 januari 2010 ingestemd met
het voorleggen van dit voorstel aan uw vergadering.
Jaar
2010
Afdeling
1
Nummer 4
Datum
13 januari 2010
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
13
Stukken
Meegezonden stukken
1. Addendum op het Afsprakendocument Stadsregio/Gemeente van 19 mei 2008;
versie 11 november 2009
Ter inzage gelegde stukken
2. Rapportage Opstelterreinen Metro; onderzoek en knelpuntenanalyse; 3 december
2008
3. Brief Commissie van Advies met positief oordeel over aanbestedingsproces
metrovoertuigen M5/M6; 18 september 2009
4. Notitie Regeling Risicovolle Projecten en Basisrapportage; wijze van toepassing
op project AMSYS; 2 december 2009
5. Integrale begroting AMSYS per Q2/2009 (beperkt kabinet)
6. Kostenverdeling voor het 1
e
Investeringspakket; 11 november 2009 (beperkt
kabinet)
7. Definitie en berekening bouwrente; 3 november 2009 (beperkt kabinet)
8. Stand van zaken Risicomanagement AMSYS; 2 december 2009 (beperkt kabinet)