|
1.
Inleiding.
Het rapport van de Cie. Veerman geeft in haar tussentijds advies en bijlage 2
van haar
rapport “Bouwen aan verbinding”, het volgende aan ten aanzien van het
station Rokin:
“Het zonder voorzorg ontgraven van de 5m dikke droge zandlaag tot NAP
– 14,90m in het
resterende deel en het ook daar aanbrengen van de stempels stuit op bezwaar,
omdat
men de kans op zwakke voegen in de diepwand hoog acht.
Verder ontgraven zonder de voegen eerst te bevriezen/repareren, acht de
Commissie
Veerman dan ook niet verantwoord. Vriezen aan de binnenzijde lijkt op dit
moment ook
geen optie, aangezien de zandlaag inmiddels droog is en derhalve niet zonder
meer
bevroren kan worden.
Voor de verdere ontgraving verdient het aanbeveling drie alternatieven te
bestuderen:
vriezen aan de binnenzijde, vriezen aan de buitenzijde en gel-injectie aan de
buitenzijde.
Deze alternatieven dienen gewogen te worden op basis van de volgende vier
aspecten:
tijd (voor het station, voor de Noord-Zuidlijn als geheel, en voor de
tramdienst), geld,
omgevingshinder en risico.”
In het onderzoek naar een alternatieve boorrichting heeft een van de
werkgroepen zich
gericht op het onderzoek van de drie door Veerman genoemde mogelijkheden om de
5000m3 droge grond zo snel mogelijk uit station Rokin te verwijderen.
2.
Samenvatting.
De werkgroep is het eens met Veerman dat verder ontgraven van de 5000m3 zonder
iets
te doen aan de voegen niet verantwoord is. De resultaten van het onderzoek naar
de
alternatieven overwegende stelt de werkgroep voor als maatregel te sturen op
het
injecteren van de voegen aan de buitenzijde. De werkgroep hecht eraan om het
voorbehoud te maken dat dit nog wel tijdens de BCU van 18 augustus a.s. met de
omgeving zal worden besproken. Afhankelijk van het resultaat daarvan kan het
zwaartepunt van de argumentatie anders komen te liggen, wat in het uiterste
geval tot een
ander besluit zou kunnen leiden.
Aan
DONZ
Van
De heer ir B Sommeling
Doorkiesnummer
0624363387
Faxnummer
E-mail
b.sommeling@ivv.amsterdam.nl
Kenmerk
5.2-7.2/9006655
Datum
10 augustus 2009
Onderwerp
Eindrapportage Werkgroep A – Verwijderen 5000m3 Rokin Noord
Notitie
10 augustus 2009
Gemeente Amsterdam
5.2-7.2/9006655
Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer
Pagina 2 van 8
2
De belangrijkste redenen om injecteren aan de buitenzijde voor te stellen:
- Injecteren buitenzijde vs vriezen buitenzijde: vergelijkbare methoden,
waarbij injecteren
minder risico’s kent en korter beslag legt op de Rode Loper (10 wk vs
18-24 wk);
- Injecteren buitenzijde vs vriezen binnenzijde: bij vriezen geen overlast op
maaiveld,
maar technische onzekerheden, die nadere uitwerking, 3 maanden extra tijd en
aanvullende tijdsrisico’s introduceren;
- Hoewel injecteren aan de buitenzijde meer overlast voor de omgeving op het
maaiveld
veroorzaakt dan is gecommuniceerd n.a.v. het besluit om alle voegen te gaan
bevriezen van binnenuit, is dit in het licht van het besluit om de rest van het
station wel
vanuit de binnenzijde te vriezen te relativeren. Er is nu sprake van ca.10
weken
overlast, tegenover 18-24 weken indien de voegen van het gehele station vanaf
de
buitenzijde zouden worden bevroren (in theorie zou de 5000m3 van de buitenzijde
en
de rest vanaf de binnenzijde, maar ook dan duurt de overlast van vriezen 5000m3
langer dan injecteren: 15 wk vs 10 wk).
Vriezen binnenzijde
Vriezen buitenzijde
Injectie buitenzijde
Tijd
- 5.000 m3 in april 2010
verwijderd
- rest station ontgraven na
vriezen vanaf binnenzijde
- BOG juli 2011
- 5.000 m3 in mei 2010
verwijderd
- rest station ontgraven na
zoveel mogelijk vriezen vanaf
buitenzijde, waar dit niet
mogelijk is van binnenuit
- BOG april 2011
- 5.000 m3 in december 2009
verwijderd
- rest station ontgraven na
vriezen vanaf binnenzijde
- BOG april 2011
Geld*
- € 12,6 mln
- € 11,3 mln
- € 11,2 mln
Omgevingshinder
- geen overlast door vries-
/injectie-maatregelen op
maaiveld
- geluid als gevolg van
vriesinstallatie gedurende de
ontgravingswerkzaamheden
- vooraf 18-24 weken overlast
door boren en aanleggen
vriesleidingen op rode loper
(periode is voor gehele
bouwkuip, niet alleen 5000m3)
- bouwterrein over hele lengte
ringleiding nodig bij
aanbrengen daarvan
- ringleiding heeft periodiek
onderhoud nodig
?
Rode
Loper openleggen
- achteraf nogmaals ca. 10
weken overlast om ringleiding
na afronding werkzaamheden
te verwijderen.
- geluid als gevolg van
vriesinstallatie gedurende de
ontgravingswerkzaamheden
- ca. 10 weken overlast door
boren en injecteren op rode
loper
- kleinere eiland-bouwterreinen
(5m bij 30m) die ‘verspringen’
over rode loper
- geluid als gevolg van
vriesinstallatie gedurende de
ontgravingswerkzaamheden
(niet tijdens ontgraven
5000m3!)
Risico’s
- uitwerking dam- en
schermconstructie kost extra
tijd + nog acceptatie DMB
- 2 keer plaatsen vrieslansen
ivm. gording en bokconstructie
- onzekere grondgesteldheid,
waardoor mogelijk
wateroverlast en tijdverlies
- introductie extra technisch
complexe onderdelen
- uitwerking methodiek in
berekening en werkplan neemt
nog tijd + nog acceptatie DMB
- lavakoffer
- standzekerheid panden
- rails portaalkraan opbreken
- ringleiding van binnen naar
buiten
- opbreken maaiveld
- verplaatsen doorsteek
- werkplan is gereed, moet nog
acceptatie DMB
- rails portaalkraan opbreken
- opbreken maaiveld
- verplaatsen doorsteek
* op basis van globale raming Max Bögl d.d. 15-05-09, aangepast aan
laatste inzichten, kosten gebaseerd op verwijderen alle grond uit
Rokin (5000m3 + overige grond)
10 augustus 2009
Gemeente Amsterdam
5.2-7.2/9006655
Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer
Pagina 3 van 8
3
3.
Uitwerking alternatieven.
a. Vriezen binnenzijde
Het bevriezen van de diepwanden aan de binnenzijde is alleen mogelijk als de
grond
nat is. Bij deze oplossing wordt er daarom een dam aangelegd in de bouwkuip. Zo
kan
de droge grond aan de noordzijde onder water worden gezet, terwijl de zuidzijde
van de
bouwkuip droog blijft. Om te voorkomen dat er water onder deze dam doorloopt,
wordt
er een scherm in de grond aangebracht. Vervolgens worden er vrieslansen
geboord.
Op het moment dat de grond nat is, kan de vriesinstallatie worden aangezet.
Zodra de
grond tegen de diepwanden is bevroren, kan vervolgens de 5000m3 grond worden
verwijderd. Deze oplossing is door toepassing van de dam en het scherm in de
grond
technisch ingewikkeld. Dit is een lastige opgave waardoor de 5.000 m3 grond pas
in
april 2010 zal zijn verwijderd.
Het aanleggen van de dam-/schermconstructie introduceert de volgende
risico’s (zie
ook de tabel in bijlage 1):
- In het verleden is er veel in de grond in de bouwput gebeurd, er zijn veel
boringen,
groutkolommen en andere obstakels in de grond gebracht. Het is niet exact
bekend
waar welke verstoring in de grond zit, waardoor vooraf niet met zekerheid is te
stellen of het ontwerp voldoende waterremmend is. Gevolg is mogelijk
wateroverlast
aan de zuidkant, waardoor maatregelen genomen moeten worden om dit te
verbeteren. Dit kan vertraging opleveren;
- Er worden een aantal extra uitvoeringstechnisch gecompliceerde onderdelen
toegevoegd (zoals aansluiting scherm op diepwanden en aansluiting scherm op
kleikist onderaan folie);
- Complexer ontwerp van de dam nodig omdat deze anders in de weg zit voor de
bouwopening, waardoor grond niet uit het station zou zijn af te voeren.
Daarnaast zitten de vrieslansen op de hoogte van de 5.000 m3 in de weg voor de
betongording en bokconstructie die hier aangebracht moeten worden. Omdat in dit
alternatief de rest van station Rokin wordt ontgraven na bevriezen van de
voegen van
de binnenzijde, moeten na het ontgraven van de 5.000 m3 de lansen daardoor
eerst
afgezaagd en opnieuw aangekoppeld worden. Hierdoor is voor de bouw van het
station
nog eens ca. 3 maanden extra nodig ten opzichte van injecteren of vriezen aan
de
buitenzijde. Bovendien zal de waterstand na ontgraven 5000m3 weer verlaagd
moeten
worden (ca 1-2 wk). Door deze extra perioden schuift het moment van Boor
Ontvangstgereed op naar juli 2011.
Voordeel van deze methode ten opzichte van de twee alternatieven is dat de
basismethodiek van boren vrieslansen en het vriezen al is uitgewerkt en is
vastgelegd
in geaccepteerde werkplannen. Daar staat tegenover dat deze basis zoals
hierboven
omschreven wel moeten worden aangevuld met plannen voor het maken van de
dam/scherm-constructie.
Een ander voordeel is dat deze methode niet méér overlast op het
maaiveld
veroorzaakt dan in december 2008 is gecommuniceerd.
10 augustus 2009
Gemeente Amsterdam
5.2-7.2/9006655
Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer
Pagina 4 van 8
4
b. Vriezen buitenzijde
Voor het vriezen aan de buitenzijde worden vrieslansen vanaf het maaiveld aan
de
buitenzijde van de diepwanden in de grond geboord en wordt een ringleiding
ondergronds aangebracht, waarna de grond wordt bevroren.
Aan de oostzijde kan dit worden uitgevoerd binnen het huidige bouwterrein of
door de
bouwhekken een beetje te verschuiven. Ook zal de doorsteek naar de Wijde
Lombardsteeg gedurende de werkzaamheden een keer verplaatst moeten worden. Aan
de westzijde betekent dit dat voor een periode van circa 15 weken het trottoir
wordt
opgebroken en de fietsers worden omgeleid. De werkzaamheden vinden plaats ter
hoogte van Rokin 36 t/m Rokin 64. Zie voor een overzicht het kaartje in bijlage
2.
Deze methode is technisch uitvoerbaar en, zoals ook Veerman aangeeft, in de
basis
beter dan vriezen van binnenuit. Er dient echter rekening te worden gehouden
met de
specifieke omstandigheden van de situatie ter plekke en dat levert nog veel
onzekerheden op, die invloed kunnen hebben op het uitwerkingsproces en daarmee
op
de planning. In de notitie “Resultaat werkgroep B – Rokin vriezen aan
de buitenzijde”
d.d. 7 augustus 2009 worden de volgende risico’s besproken, die deels ook
aan de
orde zijn als ze worden beschouwd voor alleen de 5000m3. Zie hiervoor de
risicotabel
in bijlage 1.
Een belangrijk aspect is de lange periode dat de Rode Loper opnieuw open gelegd
moet worden, waardoor overlast voor voetgangers en ondernemers ontstaat. Tevens
zullen fietsers gedurende deze periode worden omgeleid. Omdat de ringleiding
tijdens
het gebruik bereikbaar dienen te blijven voor onderhoud, zullen luiken in de
Rode Loper
worden aangebracht en zal deze periodiek worden afgezet. Na afloop van de
vrieswerkzaamheden zal de vriesleiding weer verwijderd moeten worden, wat naar
verwachting nog eens zo’n 10 weken overlast veroorzaakt.
In december 2008 is gekozen voor vriezen aan de binnenzijde omdat dit de
(extra)
overlast van de beheersmaatregel vriezen sterk beperkt ten opzichte van vriezen
aan
de buitenzijde. Indien nu toch gekozen wordt voor een methode waarin vanaf de
buitenzijde wordt gewerkt, is de verwachting van de werkgroep dat dit zeer veel
emotie
en weerstand in de omgeving zal opwekken. Het proces om dit te begeleiden is
onzeker en zal veel tijd gaan kosten.
In dit alternatief wordt de rest van station Rokin ontgraven na zoveel mogelijk
bevriezen
van de voegen vanaf de buitenzijde. Op de locaties waar vriezen van buitenaf
niet
mogelijk is (o.a. onder trambaan) wordt dit gedaan vanaf de binnenzijde. Boor
Ontvangstgereed is april 2011.
c. Injectie buitenzijde
Een andere oplossing is het injecteren van een waterafdichtende vloeistof aan
de
buitenzijde van de diepwanden. Aan de oostzijde kan dit worden uitgevoerd
binnen het
huidige bouwterrein of door de bouwhekken een beetje te verschuiven. Ook zal de
doorsteek naar de Wijde Lombardsteeg gedurende de werkzaamheden een keer
verplaatst moeten worden. Aan de westzijde betekent dit dat voor een periode
van in
totaal 10 weken het trottoir wordt opgebroken en de fietsers worden omgeleid.
De
werkzaamheden vinden plaats ter hoogte van Rokin 36 t/m Rokin 64. Zie voor een
overzicht het kaartje in bijlage 2.
10 augustus 2009
Gemeente Amsterdam
5.2-7.2/9006655
Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer
Pagina 5 van 8
5
Qua uitvoeringsmethodiek en werkingsmechanisme is injecteren aan de buitenzijde
te
vergelijken met vriezen van buitenaf. De methode is uitvoerbaar en wordt door
Deltares
als een reëel alternatief voor een vriesoplossing beschouwd. In
vergelijking met vriezen
van buitenaf zijn per voeg ook meerdere boringen nodig voor de injectielansen,
maar er
is geen ringleiding nodig. Hierdoor is minder tijd nodig en hoeft niet de
gehele Rode
Loper langs de werkzaamheden tegelijk open. In plaats daarvan wordt er in sets
van
steeds 3 of 4 voegen geboord en geïnjecteerd, waarna het – in omvang
beperkte –
werkterrein verder langs de diepwand wordt verplaats en zo minder ruimtebeslag
inneemt. Door van zuid naar noord te werken wordt zo laat mogelijk het smalste
deel
van de Rode Loper bezet, zodat dit zo laat mogelijk in het toeristenseizoen
wordt
bereikt.
In de notitie “Resultaat werkgroep B – Rokin vriezen aan de
buitenzijde” d.d. 7
augustus 2009 worden de volgende risico’s besproken, die deels ook aan de
orde zijn
als ze worden beschouwd voor injecteren vanaf de buitenzijde, zie daarvoor de
tabel in
bijlage 1.
Injecteren is een beproefde methode, aanvullende berekeningen zijn daarom niet
nodig. Wel wordt voorgesteld een proefinjectie binnen het bouwterrein te doen,
om de
configuratie van de injectiekolommen en injecteerbaarheid van de grond te
controleren.
In dit alternatief wordt de rest van station Rokin ontgraven na bevriezen van
de voegen
van de binnenzijde. Boor Ontvangstgereed is april 2011.
4.
Overige onderzochte alternatieven.
Naast bovenstaande alternatieven zijn in de diverse overleggen met deskundigen
nog de
volgende alternatieve (deel)methoden aan de orde geweest. Deze zijn om
verschillende
redenen niet verder uitgewerkt.
a. Injectie dmv. sondeerlans
Momenteel wordt nog een alternatieve injectiemethode onderzocht waarmee de
voegen
onder de Rode Loper door middel van een sondeerlans worden geïnjecteerd
(methode
Lankelma). Dit maakt het mogelijk de boorstap over te slaan en met simpeler
equipment te werken. Dit betekent een kleiner bouwterrein en de mogelijkheid
bijvoorbeeld ’s nachts te werken en in de ochtend het bouwterrein weer
vrij te geven
voor de omgeving. Bovendien zou de periode dat er werkzaamheden op de Rode
Loper
plaatsvinden mogelijk tot 7 weken beperkt kunnen blijven. Belangrijk nadeel van
deze
methode is dat na-injecteren niet mogelijk is (sondeerlans is injectielans).
Omdat er nog
veel vragen zijn over deze methode is deze niet in het bovenstaande overzicht
opgenomen.
b. Schuin inboren van vrieslansen in de diepwand
Er is geopperd om een vrieslans direct naast de voeg schuin naar beneden in de
diepwand te boren. Hierdoor wordt een eventuele insluiting in de voeg van
binnenuit
bevroren. Het probleem hiervan is dat, door aanwezigheid van gordingen en
stempels,
de vrieslansen alleen kunnen worden ingeboord indien grote inkassingen in de
diepwand gehakt zouden worden. Anders is het equipment om te boren niet zodanig
te
plaatsen dat geboord kan worden. Deze inkassingen kunnen niet gemaakt worden
10 augustus 2009
Gemeente Amsterdam
5.2-7.2/9006655
Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer
Pagina 6 van 8
6
zonder risico op (te) grote trillingen in de diepwand met mogelijk ontstaan van
lekkages
tot gevolg.
c. Plaatoplossing
Deze methode kan als aanvullende correctieve maatregel worden ingezet. Indien
een
lekkage door een voeg optreedt, wordt een grote plaat die vast is gemaakt aan
een
graafmachine tegen de voeg aangezet. Door deze plaat zo te construeren dat deze
de
voeg met de lekkage luchtdicht afsluit is de lekkage te stoppen. Bovendien
kunnen in
de plaat constructies worden gemaakt waardoor door de plaat heen een vries- of
injectielans in de voeg kan worden geplaatst om de lekkage definitief te
stoppen.
Aangezien de diepwand geen gladde constructie vormen is het onzeker of de
afdichting
en daarmee de werking voldoende gegarandeerd kan worden. Derhalve is dit
alternatief
niet verder uitgewerkt.
10 augustus 2009
Gemeente Amsterdam
5.2-7.2/9006655
Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer
Pagina 7 van 8
7
Bijlage 1 – Risicotabel
Vriezen binnenzijde
Vriezen buitenzijde
gehele kuip
Vriezen buitenzijde
5000m3
Injecteren buitenzijde
Uitwerken plannen en
doorlopen
planvorming
Plannen voor boren en
vriezen gereed. Verwerking
dam/schermontwerp +
acceptatie kost nog tijd
Nog geen vriesberekening,
nog geen werkplan.
Daarna nog beoordeling en
acceptatie
Nog geen vriesberekening,
nog geen werkplan.
Daarna nog beoordeling en
acceptatie
Werkplan gereed,
beoordeling en acceptatie
nog afronden.
Lavakoffer ligt in de
weg
nvt
risico
ook voor vriezen tbv. de
5000m3
door het ontbreken van
een ringleiding is het
mogelijk om de injectielans
schuin langs de lavakoffer
te boren, waardoor dit
risico vervalt
Standzekerheid
panden agv ontdooien
nvt
risico
ook voor vriezen tbv. de
5000m3
niet voor injecteren
Rails portaalkraan ligt
in de weg
nvt
risico
ook voor vriezen tbv. de
5000m3
ook voor injecteren
Kopwand noord –
verdeelhal noord
nvt
risico
hoeft geen probleem te zijn
ivm. lengte damwanden,
tot onder het niveau
waarop voor de 5000m3
gevroren wordt
hoeft geen probleem te zijn
ivm. lengte damwanden,
tot onder het niveau
waarop geïnjecteerd wordt
Kopwand zuid
nvt
risico
5000m3 alleen aan
noordzijde
5000m3 alleen aan
noordzijde
Ringleiding van binnen
naar buiten
nvt
risico
ook voor vriezen tbv. de
5000m3
niet voor injecteren
Ventilatieput NO-zijde
ligt in de weg
nvt
risico
geldt hetzelfde voor als
kopwand noord
geldt hetzelfde voor als
kopwand noord
Trambaan verwijderen
nvt
risico
5000m3 alleen aan
noordzijde
5000m3 alleen aan
noordzijde
Opbreken maaiveld
nvt
risico
ook voor vriezen tbv. de
5000m3, zij het over een
beperktere lengte
ook voor injecteren, zij het
over een beperktere lengte
Verplaatsen doorsteek
nvt
risico
ook voor vriezen tbv. de
5000m3
ook voor injecteren
Geroerde grond
?
onzekerheid over
waterremmendheid
risico
nvt
nvt
nvt
Technisch complexe
details voor
dam/scherm
risico
nvt
nvt
nvt
Complex ontwerp dam
ivm bouwopening
risico
nvt
nvt
nvt
(Oranje is risicofactor)
10 augustus 2009
Gemeente Amsterdam
5.2-7.2/9006655
Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer
Pagina 8 van 8
8
Bijlage 2 – Overzichtskaart werkterrein buitenzijde diepwanden
|
