'We zijn belazerd'
Geert Dales kreeg als VVD-wethouder de NZ-lijn erdoor. 'We zijn opgelicht door het rijk.'

Ton Damen

Wist iedereen dat met een te laag budget werd gewerkt omdat anders de gemeenteraad niet akkoord ging?
"Ik heb in het finale debat in 2002 afdoende duidelijk gemaakt dat, met de wetenschap die ik had, het met het beoogde budget ook echt wel kon, maar ook dat het een risicovol project was."

De commissie-Sorgdrager vond dat u optimistische ramingen heeft gemaakt.
"Ik kom daar niet slecht uit. Ik heb destijds de directeur van het projectbureau Noord/Zuidlijn, Jaap Geluk, gevraagd schriftelijk te verklaren dat er geen zaken buiten de begroting zijn gehouden om de zaken gunstiger te laten lijken dan ze zijn. Dat is gebeurd."

Maar de kosten lopen uit de hand. Weer 325 miljoen euro erbij.
"Dat heeft een andere oorzaak. Amsterdam is belazerd door het rijk. Het is Tineke Netelenbos van de PvdA geweest die destijds als minister de stad voor het blok zette."

Hoe?
"Mijn voorganger, Frank Köhler van GroenLinks, sloot met haar een deal waarbij voor een paar honderd miljoen risico's werden afgekocht. Dat gebeurde onder de voorwaarde dat, buiten dat door het rijk betaalde bedrag, alle risico's naar Amsterdam werden geschoven."

Dat is het schandaal?
"Jazeker. Tot die tijd droeg het rijk steeds bij alle grote infrastructurele projecten 95 procent van alle risico's. De gemeente zou dan vijf procent risico betalen. Maar dat werd honderd procent."

Waarom deed Amsterdam dat?
"Die afweging is uiteindelijk gemaakt door Köhler, toen hij door Netelenbos voor het blok werd gezet. Het was take it or leave it. Toen hij vervolgens met zijn partij wegvluchtte uit het college in 2001 - vanwege problemen bij de sociale dienst, de NZ-lijn en de taxi's - nam de VVD het roer over."

Wat het een foute keus?
"Ik was geen wethouder, maar stemde net als de andere partijen wel met het besluit in. De reden was dat Netelenbos ons voorhield dat deze deal de voorbode was van hoe het voortaan zou gaan. Gemeenten zouden de risico's dragen. Maar dat is later nooit meer gebeurd. Alleen bij Amsterdam. We zijn opgelicht en Amsterdammers betalen de prijs voor een project dat landelijk van groot belang is."

De kosten, ooit begroot op 1,4 miljard, zijn met zeshonderd miljoen gestegen! Hoe kan de stad dit ooit betalen?
"Iedereen vergeet dat de metro ook baten heeft. Dit is de grote melkkoe van de toekomst."