Afsprakendocument AMSYS 29 april 2008
Definitieve versie 11
1
Afsprakendocument Project AMSYS (Amsterdam Metro System)
Stadsregio Amsterdam en Gemeente Amsterdam/DIVV
VERSIE 11; 29 april 2008
Inhoud
•
Inleiding
•
Nadere beschouwing
•
Bestaande convenanten zijn uitgangspunt
•
Afspraken
1. Inleiding
Met de komst van de Noord/Zuidlijn heeft Amsterdam een voor Europese begrippen
middelgroot metronetwerk. Dit metronetwerk verbindt de grote knooppunten CS, Zuid,
Bijlmer en Sloterdijk. Het Amsterdamse metronet moet zorgen voor voldoende capaciteit om
tegemoet te komen aan een groeiend aantal gebruikers, van 300.000 per dag in 2006 tot naar
verwachting 625.000 per dag in 2020. Dat is meer dan een verdubbeling in relatief korte tijd.
Daarmee vormt de metro in toenemende mate de ruggengraat van het Amsterdamse en
regionale openbaar vervoer.
De geplande oplevering van de Noord/Zuidlijn in 2015 maakt het noodzakelijk dat de
voorbereidingen voor de investeringen in de exploitatie van deze lijn nu van start gaan. Het is
van groot belang dat een publieke investering in een metrolijn van ruim EUR 2 miljard bij
oplevering op een efficiënte wijze in exploitatie gaat, en direct maatschappelijk en
economisch rendement oplevert. De treinen en de overige exploitatievoorzieningen voor de
Noord/Zuidlijn dienen daarom op tijd te worden besteld.
Tegelijkertijd hebben de metrotreinen op de Oostlijn en deels Ringlijn het einde van hun
levensduur van ca 30 jaar bereikt. Extra onderhoud houdt deze treinen nog in bedrijf, maar
vervanging ervan is urgent. Hier ligt een uitgelezen kans om tot een familieconcept van
metrotreinen in Amsterdam te komen.
Naast de metrotreinen, kennen de investeringen in de exploitatie van Noord/Zuidlijn nog meer
samenhang met het bestaande metronet, namelijk op het vlak van trein- en spoorbeveiliging
(Signalling & Control) en voor exploitatievoorzieningen. Om deze samenhang te waarborgen
en belangrijke kostenbesparingen in de voorbereiding, aanbesteding, contractering en
exploitatie te bereiken, worden de werkzaamheden gebundeld in één project: AMSYS
(Amsterdam Metro System).
Het Project AMSYS is verantwoordelijk voor twee type werkzaamheden:
•
De voorbereiding, aanbesteding en uitvoering van investeringen in het Amsterdamse
metrosysteem, zowel voor de Noord/Zuidlijn als het bestaande metronet
(metrotreinen, signallingsystemen, exploitatievoorzieningen);
•
De systeemintegratie van de Noord/Zuidlijn tot een goed werkende metrolijn als
onderdeel van het Amsterdamse metrosysteem.
Afsprakendocument AMSYS 29 april 2008
Definitieve versie 11
2
De eindverantwoordelijkheid voor zowel het investeringsprogramma van AMSYS als de
integratie van de Noord/Zuidlijn in het Amsterdamse metronet tot een goed werkend
vervoerssysteem, en het beheer en onderhoud van de investeringen ligt bij de Directeur van
DIVV.
Tegenover deze verantwoordelijkheid van de gemeente moeten voldoende (financiële)
garanties staan van de Stadsregio. Daarom is ten behoeve van het voorbereidingskrediet voor
AMSYS een aantal nadere afspraken tussen Stadsregio en Gemeente vastgelegd in het
voorliggende Afsprakendocument.
2. Nadere beschouwing
Het investeringsprogramma AMSYS moet een bijdrage leveren aan een robuust en
hoogwaardig Amsterdams metrosysteem. Het project combineert verschillende type
werkzaamheden, die formeel onder verschillende verantwoordelijkheden vallen:
•
Vervanging van bestaande strategische activa (Oostlijn-materieel M5 en aanpalende
kapitaalgoederen);
Dit is formeel de verantwoordelijkheid van Activa BV dat ervoor dient te zorgen dat
de huidige en toekomstige vervoerders over adequaat materieel kunnen beschikken om
de vervoersconcessie uit te voeren;
•
Aanschaf van nieuwe strategische activa (Noord/Zuidlijn-materieel M6 en aanpalende
kapitaalgoederen);
Dit is een taak die formeel nog niet is ondergebracht in Activa BV;
•
Infrastructurele voorzieningen, zoals systemen voor Signalling & Control (trein- en
spoorbeveiliging);
Infrastructuurprojecten vallen onder verantwoordelijkheid van de gemeente.
Ondanks het bovengenoemd onderscheid in verantwoordelijkheden, bestaan er goede redenen
om de verschillende werkzaamheden in één project te bundelen, namelijk:
•
Het waarborgen van de sterke inhoudelijke samenhang tussen de investeringen;
•
Het bundelen van in Nederland schaarse kennis en kunde in één projectorganisatie;
•
Het bereiken van significante kostenbesparingen in projectvoorbereiding,
aanbesteding, contractering met de industrie, uitvoering en exploitatie (decennia lang).
Aldus bestaan er sterke argumenten voor het onderbrengen van de werkzaamheden in één
project, los van de vraag waar de verantwoordelijkheden in eerste instantie liggen. Activa BV
en de Stadsregio hebben de Gemeente/DIVV gevraagd om het investeringsprogramma
AMSYS te organiseren en uit te voeren. De Gemeente/DIVV wordt daarmee opdrachtgever
voor de aanschaf, maar geen rechtstreekse eigenaar van strategische activa. De investeringen
in de strategische activa worden via Activa BV geactiveerd.
Afsprakendocument AMSYS 29 april 2008
Definitieve versie 11
3
3. Bestaande convenanten zijn uitgangspunt
De bestaande convenanten tussen Stadsregio en Gemeente dienen zoveel als mogelijk als
uitgangspunt voor het voorliggende afsprakendocument. Dat is om redenen van het
waarborgen van continuïteit van beleid. De navolgende bestaande convenanten zijn relevant
voor het project AMSYS en als bijlagen bijgevoegd:
•
Convenant Verzelfstandiging GVB (9 maart 2007)
Dit convenant regelt de bestuurlijke afspraken over de voorwaarden waaronder GVB
extern is verzelfstandigd.
Relevante afspraken voor AMSYS zijn onder meer:
§
Strategische activa zijn ondergebracht in Activa BV dat in het kader van een level
playing field bij een openbare aanbesteding van de concessie terug kan komen in
eigendom van de gemeente;
§
De Gemeente waarborgt dat Activa BV de strategische activa in de juiste staat ter
beschikking stelt aan een eventuele nieuwe vervoerder;
§
Activa BV stelt jaarlijks bij de begroting een investeringsplan op voor de
vervanging, vernieuwing of uitbreiding van de strategische activa. Zij legt dit
investeringsplan ter goedkeuring voor aan de Gemeente als aandeelhouder van
GVB Holding NV;
§
De Stadsregio bekostigt de kapitaallasten van de investeringen in het rollend
materieel van Activa BV. Vanwege de langdurige bekostigingsverplichtingen heeft
de Stadsregio een goedkeuringsbevoegdheid voor investeringsplannen van Activa
BV die de kapitaallasten beïnvloeden. De Stadsregio geeft Activa BV lange
termijn zekerheden binnen de mogelijkheden van het BDU-regime;
§
Als door onvoorziene extreme omstandigheden de BDU-financiering zodanig
krimpt dat de Stadsregio haar verplichtingen niet meer dreigt te kunnen nakomen,
zullen Stadsregio en Gemeente met elkaar in overleg treden. Mogelijke
oplossingen zijn dan verschuiving van budgetten of verkoop van strategische
activa;
§
In de Concessieovereenkomst 2006 t/m 2011 is de bijdrage van de Stadsregio in de
kapitaallasten voor deze periode vastgelegd (o.a. bijlage 5 bij het Convenant). Bij
de bepaling van deze kapitaallasten is rekening gehouden met de vervanging van
het Oostlijn-materieel in 2009/2010. Het Convenant legt ook de methodiek vast
waarmee de kapitaallasten na 2011 worden berekend (bijlage 4 bij het Convenant
– dit wordt nog uitgewerkt);
§
De Gemeente (voor)financiert Activa BV door middel van een lening;
§
De Gemeente waarborgt dat Activa BV op verzoek van de Gemeente en/of de
Stadsregio tijdige en volledige informatie levert over lange termijn
(des)investeringen.
•
Convenant Beheer & Onderhoud (20 april 2006)
Dit convenant regelt de taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden en dekking van
het strategische, tactische en operationele beheer en onderhoud van de metro- en
traminfrastructuur voor de Oostlijn, Ringlijn en Amstelveenlijn tot en met
Poortwachter. Het convenant omvat het gehele werkveld van beheer en onderhoud en
Afsprakendocument AMSYS 29 april 2008
Definitieve versie 11
4
het gehele areaal van (rail)infrastructuur. De looptijd is gelijk aan de huidige
vervoersconcessie aan GVB, te weten tot 1 januari 2012.
•
Convenant Vervangingsonderhoud Metro-infrastructuur (25 mei 2005)
In dit convenant zijn specifieke afspraken gemaakt over het vervangingsonderhoud
van de metro-infrastructuur tot aan 2027. Het convenant omvat de taken,
bevoegdheden, verantwoordelijkheden, verplichtingen en financiële dekking van het
vervangingsonderhoud van de bestaande metro-infrastructuur, te weten de Oostlijn,
Ringlijn en Amstelveenlijn. Dit convenant is relevant voor de investeringen door
AMSYS in nieuwe infrastructuur gebonden systemen in het bestaande metronet (zoals
het project Signalling).
•
Overeenkomst aanleg Noord/Zuidlijn (28 juni 2000)
Deze overeenkomst regelt de vrijwaring van de Stadsregio ten aanzien van de
Noord/Zuidlijn. De Stadsregio fungeert hier slechts als intermediair. De overeenkomst
is gebaseerd op de Subsidiebeschikking Noord/Zuidlijn van het ministerie van Verkeer
en Waterstaat (23 december 1999). De gemeente is verantwoordelijk voor de
uitvoering van de bouw van de Noord/Zuidlijn. De Stadsregio verstrekt de Gemeente
de financiële bijdragen die de Stadsregio op haar beurt ontvangt van het ministerie van
Verkeer en Waterstaat. De Stadsregio heeft geen eigen financiële inbreng in de
aanlegkosten van de Noord/Zuidlijn. Alle (financiële) risico’s binnen de bouwscope
van de Noord/Zuidlijn zijn voor rekening van de gemeente.
Niet relevant in deze overeenkomst, maar wel relevant in de subsidiebeschikking zijn
de infrastructuurgebonden kosten van het contract Signalling Noord/Zuidlijn.
Voor zover niet geregeld in convenanten, zijn bestaande subsidieregelingen van de Stadsregio
uitgangspunt, bijvoorbeeld voor de exploitatievoorzieningen op stations en langs de
infrastructuur (Zie hierna onder Afspraken).
4. Afspraken
Stadsregio en de Gemeente (DIVV) maken de volgende nadere afspraken.
1. Stadsregio onderschrijft inhoudelijk de aanpak en strekking van het
Voorbereidingskrediet
Omdat het Projectbureau AMSYS een gemeentelijke organisatie is, worden de
voorbereidingsgelden georganiseerd door middel van een gemeentelijk krediet. Anders
zou de directeur DIVV geen mogelijkheid hebben om uitgaven te doen, ook al zijn de
investeringen door de Stadsregio gedekt.
Voorwaarde voor besluitvorming over het voorbereidingskrediet door de
Gemeenteraad, is dat de Stadsregio de organisatie, rolverdeling, projectomschrijving
en dekkingsvoorstellen uit het Voorbereidingskrediet (bijgevoegd) inhoudelijk
onderschrijft door middel van ondertekening van het voorliggende
Afsprakendocument.
Afsprakendocument AMSYS 29 april 2008
Definitieve versie 11
5
2. Nadere invulling van het Convenant Verzelfstandiging GVB
A. De kapitaallasten van
investeringen in rollend materieel
worden, via de
egalisatie systematiek die is vastgelegd in het kader van het Convenant
Verzelfstandiging GVB, door de Stadsregio rechtstreeks aan Activa BV
gesubsidieerd.
B. De kapitaallasten van
overige investeringen in strategische activa
zullen,
indien zij zijn goedgekeurd door het Dagelijks Bestuur van de Stadsregio, ten
laste gebracht worden van de exploitatie. In het contract met de nieuwe
vervoerder zal de verplichting worden opgenomen dat de vervoerder dergelijke
kosten aan Activa BV vergoedt.
C. Voor wat betreft de zogenoemde
exploitatievoorzieningen
is het streven om in
de zomer 2008 nadere afspraken te maken over definitie, reikwijdte en
bekostiging. Deze nadere afspraken zijn noodzakelijk om zekerheid te
verkrijgen voor de aanvraag van het uitvoeringskrediet aan de Gemeenteraad,
vooraf aan de gunning van de eerste grote investering (metrovoertuigen). De
Stadsregio zal nut en noodzaak van deze investeringen beoordelen en een
eventuele financiële bijdrage toetsen aan de hand van de bestaande
subsidieverordeningen.
3. Financiële garanties voor het voorbereidingskrediet
Met het voorbereidingskrediet gaat de Gemeente/DIVV tot maximaal 25 miljoen euro
aan financiële verplichtingen aan. Het kredietvoorstel formuleert drie dekkingsbronnen
en de Stadsregio geeft de Gemeente hierbij de volgende financiële garanties:
a) Voorbereidingskosten metromaterieel M5/M6
De Stadsregio neemt voor haar rekening, de toekomstige kapitaallasten van de
voorbereidingskosten voor investeringen in het metromaterieel M5/M6
conform de bepalingen in het Convenant Verzelfstandiging GVB.
De Stadsregio heeft de mogelijkheid om (delen van) de voorbereidingskosten
op jaarbasis te vergoeden, om redenen van een efficiënt kasstroombeheer.
De gemeente richt de projectadministratie van AMSYS in op zowel activering
via Activa BV als jaarlijkse vergoeding door de Stadsregio.
Voor beide opties (activering en jaarlijkse vergoeding) geldt een maximum van
bij elkaar 15,5 miljoen euro (prijspeil 2007);
b) Voorbereidingskosten Signalling & Control
De Stadsregio neemt voor haar rekening, de voorbereidingskosten voor
investeringen in Signalling & Control in het bestaande metronet, conform de
bepalingen van het Convenant Vervangingonderhoud Metro-infrastructuur, tot
een maximum van 7,0 miljoen euro (prijspeil 2007; dit bedrag is al gealloceerd
en zeker gesteld binnen het genoemde convenant);
Afsprakendocument AMSYS 29 april 2008
Definitieve versie 11
6
c) Voorbereidingskosten exploitatievoorzieningen
Beide partijen zeggen voorlopig 50% aan (voor)financiering toe voor de
voorbereidingskosten voor exploitatievoorzieningen. Deze (voor)financiering
is bedoeld om de periode tot aan definitieve investeringsvoorstellen c.q.
subsidieaanvragen te overbruggen, en is gelimiteerd tot een maximum van
EUR 1,25 miljoen per partij (prijspeil 2007).
4. Doelmatigheid
Stadsregio en gemeente spannen zich beide in om alle AMSYS-investeringen,
ongeacht het subsidieregime, doelmatig uit te voeren. Hiertoe toetst de Stadsregio
voorgenomen investeringen zowel beleidsmatig/inhoudelijk als financieel en zowel in
een vroeg stadium van planvorming als vooraf aan gunning. Deze toetsing kan leiden
tot een (geheel of gedeeltelijke) negatieve beslissing over de voorgestelde investering.
In dat geval kan de investering c.q. kunnen de kapitaallasten die samenhangen met de
investering niet ten laste worden gebracht van de Stadsregio of de vervoerder. De
gemeente is in dat geval ook niet gehouden deze investering (voor) te financieren.
5. Gemeente waarborgt goede informatievoorziening over AMSYS
De Gemeente/DIVV levert als opdrachtgever voor de uitvoering van het AMSYS-
investeringsprogramma tijdige, volledige en juiste informatie aan de Stuurgroep
AMSYS. Dit is van belang voor:
•
De Stadsregio
Als subsidieverlener heeft de Stadsregio belang bij een doelmatige uitvoering
van het investeringsprogramma, en als vervoersautoriteit heeft de Stadsregio
belang bij een juiste aansluiting van de functionele eisen van het project aan de
visie van de Stadsregio op het OV in het Amsterdamse concessiegebied;
•
Activa BV
Als provider van strategische activa, heeft Activa BV belang bij inzicht in de
voortgang van het investeringsprogramma AMSYS. Als toekomstig beheerder
van de strategische activa, heeft Activa BV belang bij de onderhoudsaspecten
van het nieuwe metromaterieel. Daarom heeft Activa BV een belangrijke stem
bij het opstellen van het Programma van Eisen;
•
DIVV en NZL
DIVV heeft als eindverantwoordelijke belang bij een goede inhoudelijke en
planningstechnische afstemming tussen het AMSYS-project en het
Noord/Zuidlijn-project.
De Stadsregio heeft goedkeuringsbevoegdheid voor (wijzigingen in)
investeringsplannen. De Gemeente legt Programma’s van Eisen, bestekken,
beoordelingen voor gunningen, contracten en alle andere naar het oordeel van de
Stadsregio relevante documenten ter instemming voor aan de Stadsregio.
De Gemeente geeft jaarlijks inzicht in de besteding van de voorbereidingskosten.
Afsprakendocument AMSYS 29 april 2008
Definitieve versie 11
7
De Gemeente geeft jaarlijks inzicht in wijzigingen ten opzichte van de in deze
overeenkomst en de kredietaanvraag vermelde bedragen, door middel van een
logboek.
6. Geschillen
Potentiële geschillen worden eerst in de Stuurgroep AMSYS besproken. Als er geen
consensus wordt bereikt, geldt eenzelfde geschillenregeling zoals is vastgesteld in het
Convenant Verzelfstandiging GVB. Deze regeling voorziet in een bestuurlijk overleg
tussen Stadsregio en Gemeente al dan niet met bemiddeling van een Deskundige.
Indien en zodra partijen een geschil niet kunnen oplossen door bestuurlijk overleg al
dan niet met bemiddeling van een deskundige, accepteert de gemeente dat (het
Dagelijks Bestuur van) de Stadsregio het uiteindelijke besluit neemt. De consequenties
van een dergelijk besluit zijn in dat geval de verantwoordelijkheid van de Stadsregio.
Aldus overeengekomen in tweevoud te Amsterdam op 19 mei 2008
Stadsregio Amsterdam
Gemeente Amsterdam
L. Verbeek
T. Herrema