Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Gemeenteblad
Raadsvoordracht
R
1
Jaar
2006
Afdeling
1
Nummer
714
Publicatiedatum
13 december 2006
Onderwerp
Vervanging van het bestaande metromaterieel M2/M3 en aanschaf van materieel
voor de Noord-Zuidlijn volgens de in het Strategisch Programma van Eisen
opgenomen eisen.
Aan de Gemeenteraad
Op grond van het hiernavolgende stellen wij u voor, het volgende besluit te nemen:
De Gemeenteraad van Amsterdam
Gezien de voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 2006,
Besluit:
I kennis te nemen van het rapport ‘Quick Scan metromaterieel’ van MuConsult;
II in te stemmen met:
1. het Strategisch Programma van Eisen (SPvE) nieuw metromaterieel te
hanteren als uitgangspunt bij de vervanging van het bestaande metromaterieel
M2/M3 en de aanschaf van materieel voor de Noord-Zuidlijn;
2. de voorkeur om, conform het SPvE, uit te gaan van een familieconcept van
metromaterieel, de aanschaf van het materieel voor de Noord-Zuidlijn en de
aanschaf van het vervangend metromaterieel M2/M3 op elkaar afstemmen;
3. het voorstel om de bevindingen vanuit het project “metrovisie” over
baanbeveiliging, automatisch rijden en tractie mee te nemen in de
operationalisering van het SPvE voor het metromaterieel.
Burgemeester en Wethouders van Amsterdam,
E. Gerritsen, secretaris
M.J. Cohen, burgemeester
Toelichting (bestuurlijke context)
Op 30 september 2002 is de Gemeenteraad gemeld, dat in het kader van de
materieelkeuze van het metromaterieel een programma van eisen Metromaterieel
dient te worden opgesteld.
Jaar
2006
Afdeling 1
Nummer 714
Datum
13 december 2006
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
2
Op 9 oktober 2002 heeft de Gemeenteraad ingestemd met de keuze voor het
materieel voor de Noord-Zuidlijn: hoge vloer en drie meter breed materieel. (Het
rapport behorende bij dit raadsbesluit ligt ter inzage)
Op 3 februari 2004 is het College van B&W, in het kader van de plaatsing van
geluidsschermen op het metro emplacement Gein, geïnformeerd dat het GVB is
gestart met voorbereidingen voor het zo spoedig mogelijk vervangen van het metro
Oostlijn materieel.
De Gemeenteraad is hiervan op 3 februari 2004 op de hoogte gesteld.
Op 29 november 2005 heeft het College ingestemd met het starten van het proces tot
aanbesteding van de aanschaf van metromaterieel ten behoeve van de Oostlijn en de
Noord/Zuidlijn door middel van bijgaande enuntiatieve aankondiging.
Op verzoek van de Commissie Verkeer en Volkshuisvesting is in de zomer van 2006
door een onafhankelijk adviesbureau een quick scan uitgevoerd op alle beschikbare
stukken betreffende het metromaterieel. De conclusie van de Quick Scan
Metromaterieel bevestigt het besluit van de Gemeenteraad van 9 oktober 2002 om in
te stemmen met de keuze voor breed materieel met een hoge vloer voor de
Noord/Zuidlijn. DE basismaten zijn dezelfde als die van het nieuwe materieel dat
ingezet wordt op de Oostlijn en Ringlijn
Noodzaak tot aanschaf nieuw metromaterieel M5/M6
Zowel voor de Noord/Zuidlijn als voor de vervanging van verouderd materieel dat
wordt ingezet op de Oostlijn en Ringlijn (zogenaamd M2/M3 materieel) en
passagiersgroei die zich voordoet op het metronet dient er nieuw metromaterieel
aangeschaft te worden. Het huidige M2/M3 materieel moet worden vervangen, omdat
het materieel aan het eind van zijn levensduur en daarmee afgeschreven is. Het
langer in bedrijf houden van het verouderde materieel geeft risico’s ten aanzien van
de continuïteit van de exploitatie. Bovendien voldoet het materieel niet meer aan de
Arbo eisen. De instroom van het nieuwe materieel voor deze vervanging dient zo snel
mogelijk plaats te vinden. De totale doorlooptijd van aanbesteding tot start levering
duurt circa 3,5 jaar. Met het huidige tijdschema kunnen de eerste nieuwe
Oostlijn/Ringlijn-treinen najaar 2010 instromen.
Ook voor de exploitatie van de Noord/Zuidlijn zal nieuw metromaterieel moeten
worden aangeschaft (M6). Om de Noord/Zuidlijn in 2013 in exploitatie te kunnen
nemen, dient de instroom van de eerste Noord/Zuidlijn treinen uiterlijk eind 2011
plaats te vinden.
Strategisch Programma van Eisen Metromaterieel
Teneinde beide aanschaftrajecten inhoudelijk en in de tijd (procesmatig) op elkaar af
te stemmen hebben het GVB en DIVV gezamenlijk gewerkt aan het opstellen van een
Strategisch Programma van Eisen Metromaterieel.
Het Strategisch Programma van Eisen voor nieuw metromaterieel (SPvE) beschrijft
op hoofdlijnen de eisen die worden gesteld aan nieuw aan te schaffen metrotreinen
door de gemeente Amsterdam. Het SPvE is geen contractdocument, maar een
strategisch beslisdocument. De beleidsmatige afwegingen, waaronder de keuze voor
Jaar
2006
Afdeling 1
Nummer 714
Datum
13 december 2006
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
3
hoog en breed metromaterieel, zitten hierin besloten. Centraal in het SPvE staat een
familieconcept van treinen voor vervanging van de ca 30 jaar oude metrotreinen
M2/M3, uitbreiding (M5) en aanschaf van de nieuwe NZL-treinen (M6).
Het SPvE omvat vijf hoofdstukken met eisen:
• Systeemeisen: lijnvoering; metroregime; vervoerscapaciteit; afmetingen;
aantallen; configuratie (modulaire opbouw); uitwisselbaarheid
• Gebruikerseisen: veiligheid (spoor; brand; sociaal); toegankelijkheid; comfort;
bestuurderscabine
• Prestatie-eisen: rijeigenschappen
• Constructie-eisen: niveau van (semi)automatisch rijden; stroomafname;
elektrische installatie; signalering en telecom
• Materiaal-eisen: levensduur 30 jaar
Eisen aan de constructie, het materiaalgebruik en nadere eisen die voortvloeien uit
(brand)veiligheid zullen in een functioneel en technisch PvE verder worden
uitgewerkt. Deze laatste documenten zijn de basis voor een Europese aanbesteding
van de metrofamilie M5/M6.
Verschillen tussen de Noord/Zuidlijn en de Oostlijn/Ringlijn
De NZL wordt aanzienlijk drukker dan de Oostlijn/Ringlijn. Daarom worden de NZL-
treinen langer dan de Oost- en Ringlijntreinen, namelijk zes treinstellen versus vier of
twee treinstellen. De treinstellen zelf zijn in beginsel hetzelfde, maar het SPvE
voorziet vooralsnog twee wezenlijke technische verschillen:
• Beveiligingssysteem (signalering/telecom): M6-treinen (NZL) een niveau
hogere treinbeveiliging dan de M5-treinen (Oostlijn/Ringlijn)
• Tractie (stroomtoevoer): M6-treinen (NZL) primair bovenleiding; derde rail
voor bereiken werkplaats e.d.; M5-treinen (Oostlijn/Ringlijn) alleen derde rail
Deze twee verschillen zijn onderwerp van nadere studie. Hoe groter de
standaardisatie, hoe lager de totale kosten van ontwerp, aanschaf en onderhoud en
hoe efficiënter en flexibeler de exploitatie gedurende de levensduur van 30 jaar.
Een familieconcept van metromaterieel
Uitgangspunt voor de aanschaf van de nieuwe treinen M5/M6 is een familieconcept.
Dat biedt belangrijke voordelen in termen van levensduurkosten en inzet in
exploitatie:
• Gedeelde kosten van voorbereiding en aanbesteding
• Gedeelde kosten in ontwerp door de industrie
• Schaalvoordelen in de produktie
• Schaalvoordelen gedurende 30 jaar onderhoud
• Flexibiliteit en efficiency in de exploitatie (optimaliseren exploitatieve en
technische reserve)
Het SPvE gaat er vooralsnog van uit dat de Noord/Zuidlijn-treinen ook op het
bestaande net kunnen rijden, maar uitwisseling andersom niet mogelijk is. Verdere
standaardisering van (beveiligings)systemen en daarmee betere uitwisselbaarheid
van treinen is onderwerp van nadere studie.
Jaar
2006
Afdeling 1
Nummer 714
Datum
13 december 2006
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
4
Open einden
Het SPvE sluit af met een aantal open einden (aandachtspunten), waaronder:
• Amstelveenlijn: deze moet worden omgebouwd tot het hoge niveau van
metroregime van het kerntracé NZL.
• Materieelwerkplaats in Diemen: deze moet worden uitgebreid en aangepast.
• Beveiligingssystemen op het bestaande net (signalering/telecom): deze zijn
over enige jaren verouderd.
• Mate van (semi)automatisch rijden op gehele metronet.
• Veiligheidsregime: afstemming tussen voertuigen, infrastructuur en
organisatie.
Tenslotte is een relevante vraag het precieze aantal te bestellen treinen. De
basisorder is bekend: dat is vervanging van de bestaande Oostlijn/Ringlijn-treinen en
aanschaf van treinen voor de 1
e
fase Noord/Zuidlijn. De uitbreidingsopties hangen af
van de groei van het bestaande net, en het tijdschema van verlenging van de
Noord/Zuidlijn naar Amstelveen (2
e
fase). Deze zaken zijn nog onderwerp van studie.
In de order voor de bestelling van het M5/M6 materieel kan hiervoor een optie worden
meegenomen. Opties hebben overigens een beperkte geldigheid.
Opdrachtgeverschap aanbesteding
In de ambtelijke stuurgroep onder wiens verantwoordelijkheid de projectorganisatie
de aanbesteding gaat uitvoeren, zijn de volgende intenties uitgesproken ten aanzien
van de rolverdeling en het opdrachtgeverschap:
•
De gemeente is verantwoordelijk voor de inkoop van de metrotreinen M5/M6
en alle bijbehorende exploitatievoorzieningen van het metronet.
•
De gemeente financiert deze investeringen (voorfinanciering).
•
Stadsregio Amsterdam bekostigt.
•
Stadsregio Amsterdam verplicht de vervoerders het metromaterieel en de
voorzieningen te gebruiken.
•
Er gelden transparante (huur/verhuur)tarieven voor de metrotreinen zodat
een level playing field bij de aanbesteding van de vervoersconcessies wordt
gewaarborgd.
•
Het GVB is met zijn kennis over exploitatie partner/adviseur.
Vorm van aanbesteden
Naar aanleiding van de quick-scan van het adviesbureau Ecorys naar de potentiële
meerwaarde van geïntegreerde contractvormen (Design, Build, Finance, Maintain) en
het Collegebesluit van 20 december 2005 is een diepgaande strategiestudie verricht
door het bureau Booz Allen Hamilton. Deze studie is vrijwel afgerond. De voorlopige
conclusies is dat een contractvorm met private financiering in elk geval moet worden
verworpen. In de laatste fase van deze studie wordt onderzocht of en zo ja op welke
wijze (een optie tot) onderhoud zou moeten worden meegenomen in de aanbesteding
van de metrotreinen M5/M6
Verdere procedure
De vervolgstappen zijn op hoofdlijnen als volgt:
• Vaststelling SPvE M5/M6 in de Raad op 20 december 2006.
• Besluit College over contracteringsstrategie M5/M6 (strategiestudie Booz
Allen Hamilton), medio januari 2007.
Jaar
2006
Afdeling 1
Nummer 714
Datum
13 december 2006
Gemeente Amsterdam
Gemeenteraad
Raadsvoordracht
R
5
• Opzetten aanbestedingsteam M5/M6, Functioneel PvE en aanbesteding,
begin 2007-begin 2008.
• Bestuurlijk besluit en gunning: juni 2008.
• Ontwerp door industrie, bouw en oplevering eerste serie treinen M5 (najaar
2010).
• Bouw en oplevering eerste treinen M6 (2012).
De Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening,
Volkshuisvesting en Monumenten heeft op woensdag 6 december 2006 ingestemd
met het voorleggen van dit voorstel aan uw vergadering.
Meegezonden stukken:
• bijlage1: Strategisch Programma van Eisen nieuw metromaterieel
• bijlage 2: Raadsbesluit materieelkeuze Noord-Zuidlijn afd 3A nr 297/516
• bijlage 3: RAR advies Strategische PvE nieuw Metromaterieel + bijlage
• bijlage 4: Quick Scan Metromaterieel van MuConsult
• bijlage 5: Brief wethouder Verkeer, waarin de beantwoording van vragen van de
PvdA-fractie
• bjlage 6: Opdracht Quick scan metromaterieel
• bijlage 7: Commentaar van ARS op opdracht Quick Scan metromaterieel
• bijlage 8: Commentaar MCA op opdracht Quick Scan metromaterieel
• bijlage 9: Standpunt gemeente Amstelveen
Tervisiestukken:
• Materieelkeuze Noord/Zuidlijn
• Quick Scan Noord/Zuidlijn; Innovatieve Contractvormen voor het metromaterieel