AMSTERDAM - Het wordt hoog tijd de mogelijkheid te onderzoeken van de aanleg van een noord-zuidlijn van de metro. Dat zei Jeroen Saris, fractievoorzitter van het Links Akkoord vanmiddag tijdens de algemene beschouwingen in de Amsterdamse gemeenteraad.      Volgens Saris moet Amsterdam stoppen met het aanleggen van steeds meer autowegen en moet alle aandacht worden gericht op het verbeteren van het openbaar vervoer. Uitbreiding van de metro is voor het Links Akkoord, waarin PSP, CPN, PPR en EVP samenwerken, echter alleen bespreekbaar als bovengronds geen sloop hoeft plaats te vinden.      Ook D66 hield een pleidooi voor de noord-zuidlijn, die moet lopen van Amsterdam-Noord via het Damrak richting RAI. Fractievoorzitster Marja Baak kondigde aan dat een voorstel tot aanleg waarschijnlijk in het verkiezingsprogramma komt. Over het zogenaamde metrotaboe bij het Amsterdamse stadsbestuur merkte ze op dat dit weliswaar nog niet is doorbroken, maar dat toch 'een lichte barometerstijging valt te constateren'. Personeelsbeleid Er was veel aandacht voor de reorganisatie van de gemeentelijke diensten en bedrijven. Volgens het CDA dreigt het gevaar dat Amsterdam zich te veel op sleeptouw laat nemen door 'snelle' externe bureaus, die als lijfspreuk hebben dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken.      D66-fractievoorzitter Marja Baak wees b. en w. op de verplichting na te denken over de vraag of de vertrouwensbasis voor de ingrijpende reorganisaties wel solide genoeg is. Als dat niet het geval is, moet nagegaan worden wat daar aan valt te verbeteren.      Het Links Akkoord noemde het kwalijk dat de staf- en steundiensten uitsluitend mogen blijven voortbestaan als ze ook in de toekomst de concurrentie met de particulieren aan kunnen. Vaak zullen deze gemeentelijke diensten daardoor de dupe worden van particuliere bedrijven die door een slecht personeelsbeleid goedkoper kunnen werken, aldus Jeroen Saris. Hij vindt dat in dit soort gevallen de gemeente Amsterdam de staf- en steundiensten een prijssubsidie moet geven. Dienstverlening PvdA en VVD vinden dat er nog veel te verbeteren valt aan de dienstverlening van de gemeente en dat daar de komende jaren extra aandacht aan moet worden gegeven. Hoe slecht het met de service van de gemeente staat, blijkt volgens PvdA-fractievoorzitter Annet de Waart uit de rapporten die de ombudsman uitbrengt.      VVD-fractievoorzitter Paul Luijten pleitte voor 'dienstverlening op maat' waarbij bedrijven en burgers individueel kunnen beslissen welke diensten zij van de gemeente willen. De gemeente zou ook zelf op zoek moeten gaan naar 'nieuwe dienstverlening waar burgers en bedrijven behoefte aan hebben'. Die nieuwe diensten kunnen dan ondergebracht worden in een 'service-plus-pakket' waar de gemeente een kleine winst op kan maken.      Een andere mogelijkheid om geld te verdienen is de verkoop van het gemeentelijk aandelenbezit. Volgens D66 moet het taboe hierover maar eens doorbroken worden. Marja Baak drong er bij b. en w. op aan om met hulp van deskundigen het juiste moment te zoeken om bijvoorbeeld de deelname in Hoogovens te beëindigen.      Ook de VVD wil het aandelenpakket in de Hoogovens kwijt. Woordvoerder Ronteltap stelde verder voor om de deelname in Schiphol te verminderen van 37 naar tien miljoen en die in de RAI van 111 naar vijftig miljoen. In totaal komt er zo honderd miljoen vrij, die de gemeente volgens de VVD moet investeren in initiatieven van langdurig werklozen om een eigen bedrijf op te zetten. Bouwstop Roel van Duijn (Groen Amsterdam) pleitte uit milieuoverwegingen voor een soort bouwstop. Hij vindt dat de komende tien jaar niet meer dan dertigduizend woningen gebouwd mogen worden, en dan voornamelijk aan de IJ-oevers. "Voor degenen die nu verder weg wonen, en in de buurt van Amsterdam willen gaan wonen, is Almere een goed alternatief," vindt Van Duijn. Het Links Akkoord wil een te dicht bebouwde stad voorkomen door echte hoogbouw toe te passen. Jeroen Saris vroeg b. en w. met ideeën hierover te komen.      D66 maakt zich zorgen over de stedebouwkundige planning, de vernieuwing van de stad en het ontbreken van een visie over de bebouwde omgeving en de architectuur. Daarom moet volgens Marja Baak de benoeming van een stadsbouwmeester uit de taboesfeer worden gehaald.      Ook Groen Amsterdam is ontevreden over het ruimtelijk beleid. Volgens deze partij is voor Amsterdam de grondexploitatie belangrijker dan een goede ruimtelijke ordening. Niet voor niets zal na de samenvoeging van het grondbedrijf en de dienst Ruimtelijke Ordening de directeur van het grondbedrijf de nieuwe baas worden van deze twee diensten, aldus Groen Amsterdam.      Het Links Akkoord en Groen Amsterdam besteedden in hun algemene beschouwingen veel aandacht aan het milieu. Ze verweten het gemeentebestuur te weinig aandacht aan dit beleidsonderdeel te besteden. Roel van Duijn noemde als voorbeeld dat Amsterdam een nieuwe kolengestookte energiecentrale wil bouwen ondanks de wetenschap dat dit een viervoudige portie zwaveldioxyde en een dubbele portie stikstofoxyde oplevert. "Geen wonder dat minister Nijpels er voor pleit om aan de Hemweg aardgas te gaan stoken, waarom neemt Amsterdam dit idee niet over?" vroeg Van Duijn. Werkloosheid CDA-fractievoorzitter Bruins Slot ging uitvoerig in op de situatie van de langdurig werklozen. De werkgelegenheid trekt aan, de arbeidsmarkt in Amsterdam is flexibel. Per jaar worden bij het Arbeidsbureau 56.000 mensen in- en uitgeschreven. De spanning tussen vraag en aanbod neemt toe. Daarom vindt het CDA dat het bedrijfsleven duidelijk moet maken aan welke vakmensen zij in de toekomst behoefte heeft zodat Amsterdam daar scholingsprogramma's op kan afstemmen.      De VVD vestigde de aandacht op een onderzoeksrapport dat heeft uitgewezen dat de opheffing van de binnengrenzen van de EG twee miljoen banen zal opleveren. "Enkele duizenden extra arbeidsplaatsen daarvan moeten in Amsterdam worden gerealiseerd, niet alleen door de vestiging van bedrijven, maar ook van EG-instellingen," vindt Luijten. "Onze concurrenten in Europa zijn op hun hoede en reageren alert. Wij vragen ons af of Amsterdam wel wakker is. Als wij Amsterdam als financieel centrum van Europa naar voren willen schuiven of Europese instellingen naar Amsterdam willen halen, dan kom je er niet alleen met een gelikte folder en een geplande studie. Dan zul je gewoon moeten lobbyen."      De VVD zou zich goed kunnen voorstellen dat Amsterdam in samenwerking met het bedrijfsleven en de nationale overheid er alles aan doet om bijvoorbeeld de ECU-markt naar Amsterdam te halen.      Meer in het algemeen constateert de VVD dat het college daadkrachtiger moet worden. "Veel van wat in deze begroting wordt aangekondigd, heeft betrekking op 1990, maar wij moeten voorkomen dat 1989 qua uitvoering van besluiten een verloren jaar wordt onder het motto 'Wacht maar af tot 1990'."      Het CDA is tevreden over de wijze waarop de collegepartijen het programma-akkoord uitvoeren, maar vindt dat er nu reeds moet worden gewerkt aan 'verbreding van het draagvlak' voor een dergelijk akkoord. Met andere woorden: in het college van b. en w. dat in 1990 aantreedt zullen meer partijen vertegenwoordigd moeten zijn dan PvdA, D66 en CDA. Deelraden Het CDA betwijfelt overigens of na 1990, als de stad is opgedeeld in deelraden, de centrale gemeenteraad minder te doen krijgt.      De VVD verwacht juist dat vooral de raadscommissies na 1990 met minder vergaderingen toekunnen en pleit er voor het college tegen die tijd één wethouder kleiner te maken. Het CDA diende een motie in waarin wordt voorgesteld om een proef te nemen waarbij enkele raadscommissies niet onder voorzitterschap van een wethouder staan, maar van een 'gewoon' raadslid.      De VVD vindt dat de vergaderingen na 1990 vooral 's avonds moeten worden gehouden, "opdat Amsterdammers met een baan gemakkelijker lid kunnen worden van de raad."      De liberalen wezen nog eens op het tekort van acht miljoen gulden bij de politie.