Bron: Raad Type document: Notulen Onderwerp: Raadsvergadering 11-12-91 Datum Raad:11-12-1991   Tekst:   OPENBARE VERGADERING OP WOENSDAG 11 DECEMBER 1991 EN DONDERDAG 12 DECEMBER 1991.   Aanwezig: de leden mevr. Agtsteribbe (PvdA), mevr. Baak (D66), Bakker (D66), Balai (PvdA), Beaux (Centrumpartij '86), Bouma (VVD), Bruins Slot (CDA), Bruyn (Onafh.), mevr. Clerx (PvdA), Cornelissen (D66), J. van Duijn (CDA), R.H.G. van Duijn (GrAs), Esajas (D66), Genet (PvdA), mevr. Van der Giessen (D66), De Grave (VVD), mevr. Grewel (PvdA), Ten Have (D66), Van Hoeve (PvdA), Hofman (CD), Holvast (Groen Links), Hooijmaijers (VVD), mevr. Ter Horst (PvdA), Houterman (VVD), Hulsman (Groen Links), mevr. De Jong (D66), Jonker (PvdA), mevr. Karaman-Ince (Groen Links), Van der Laan (PvdA), Molleman (CDA), mevr. Oedayraj Singh Varma (Groen Links), Oranje (D66), Platvoet (Groen Links), Robbers (D66), Saris (Groen Links), mevr. Spier-van der Woude (VVD), Spit (CDA), mevr. Van der Stoel (VVD), mevr. Tanja (Groen Links), Veldman (PvdA), mevr. Vonhoff (VVD), mevr. De Waart- Bakker (PvdA), mevr. Weltevreden-van den Bos (CDA), mevr. Wildekamp (PvdA) en mevr. Witte-Buijserd (GrAs).   Afwezig: geen der leden.   Middagzitting op woensdag 11 december 1991.   Voorzitter: drs. Ed. van Thijn, burgemeester.   Secretaris: mr. K. Kooiker.   De vergadering wordt om 13 uur geopend.   De VOORZITTER: Ik deel u mede, dat de punten 7 (instelling Projectmanagementbureau enz.), 8 (voorbereiding bestemmingsplannen IJ- oevers en Oostelijk Havengebied), 25 (voorbereiding uitvoering tweede fase stadshartproject) en 26 (begrotingswijzigingen) zijn aangemeld als bespreekpunt; zij worden derhalve van deze agenda afgevoerd en zullen in de volgende raadsvergadering worden behandeld.   Aan de orde is de agenda.   1 Notulen van de raadsvergaderingen op 13 en 27 november 1991.   De notulen van de raadsvergadering op 13 november 1991 worden ongewijzigd goedgekeurd. De goedkeuring van de notulen van de raadsvergadering op 27 november 1991 wordt aangehouden.   2 Mededeling van de ingekomen stukken.   1ø Adres van 14 november 1991 van de bewonersraad Nieuwmarkt inzake zijn aanvraag voor een gemeentelijke bijdrage voor buurtzelfbeheer.   Besloten wordt, dit adres te betrekken bij de hoofdfunctiegewijze behandeling van de begroting voor 1992 (onderdeel Stadsvernieuwingsfonds).   2ø Adres van 18 november 1991 van mevr. G. Storms, namens de ouders van de leerlingen van de 17e Montessorischool, inzake naschoolse opvang.   Besloten wordt, dit adres te betrekken bij de hoofdfunctiegewijze behandeling van de begroting voor 1992 (onderdeel Stadsvernieuwingsfonds).   3 Adres van 20 november 1991 van prof.dr. L.H. van der Tweel, namens het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, het Genootschap Amstelodamum, de Bond Heemschut, de Vereniging "Hendrick de Keyser" en de Vereniging van Vrienden van de Binnenstad, waarin adhesie wordt betuigd met het adres van de bewonersraad Nieuwmarkt van 19 november 1991 betreffende De Waag.   Besloten wordt, dit adres in handen van Burgemeester en Wethouders te stellen teneinde het te betrekken bij de door hen in te dienen voorstellen ter zake.   4ø Adres van 20 november 1991 van de Dienst Onroerend Goed van de ABN- AMRO Bank NV inzake het voornemen tot herstructurering van de Mozes en A„ronstraat.   Burgemeester en Wethouders stellen voor, dit adres te behandelen bij hun voordracht nr. 1001 van 1991, punt 25 van de agenda.   De VOORZITTER: Ik wijs erop, dat punt 25 van de agenda is afgevoerd en zal worden behandeld op 18 december 1991.   Besloten wordt, dit adres in handen van Burgemeester en Wethouders te stellen teneinde het te betrekken bij de door hen in te dienen voorstellen ter zake.   5ø Adres van 21 november 1991 van mevr. A.J. Haan-Keller inzake de handhaving van het gebod tot aanlijning van honden.   Besloten wordt, dit adres in handen van Burgemeester en Wethouders te stellen ter afdoening.   6ø Adressen van 21, 22 en 25 november 1991 van Hemar BV en negen andere ondernemingen, gevestigd in de Binnenstad, inzake het referendum.   Besloten wordt, deze adressen in handen van Burgemeester en Wethouders te stellen teneinde deze te betrekken bij de door hen in te dienen voorstellen ter zake.   7ø Adres van 24 november 1991 van mevr. K. Rebel-Ahlqvist inzake vervuiling door stationair draaiende motoren van taxi's.   Burgemeester en Wethouders stellen voor, dit adres in hun handen te stellen ter afdoening.   De heer R.H.G. VAN DUIJN: Ik stel voor, het adres te behandelen in de Commissie voor Verkeer enz. Wethouder TEN HAVE: Kan de heer Van Duijn in eerste instantie genoegen nemen met een afschrift van het antwoord? De heer R.H.G. VAN DUIJN: Ik heb daartegen geen bezwaar.   Zonder hoofdelijke stemming wordt besloten, het adres in handen van Burgemeester en Wethouders te stellen ter afdoening. Van de wijze van afdoening zal mededeling worden gedaan aan de Commissie voor Verkeer, Beheer Openbare Ruimte en Milieu.   8ø Adres van 25 november 1991 van T.N. de Boer, secretaris van het Afrikaans Cultureel Ontmoetingscentrum, waarin wordt verzocht om een gemeentelijke subsidie.   Besloten wordt, dit adres te betrekken bij de hoofdfunctiegewijze behandeling van de begroting voor 1992 (hoofdfunctie 5).   9ø Adres van 30 oktober 1991, ingekomen 25 november 1991, van de Stichting Tegen haar wil inzake het niet honoreren van een projectaanvraag in het kader van sociale vernieuwing.   Burgemeester en Wethouders stellen voor, dit adres in hun handen te stellen ter afdoening.   Mevr. OEDAYRAJ SINGH VARMA: Ik stel voor, een afschrift van het antwoord te zenden aan de Commissie voor Sociale Zaken enz. Wethouder mevr. WILDEKAMP: Daartegen bestaat geen bezwaar.   Zonder hoofdelijke stemming wordt besloten, het adres in handen van Burgemeester en Wethouders te stellen ter afdoening. Van de wijze van afdoening zal mededeling worden gedaan aan de Commissie voor Sociale Zaken, Maatschappelijke en Gezondheidszorg, Minderhedenbeleid en Vrouwenemancipatie.   10ø Adres van 25 november 1991 van mr. P.Y. Hondius, namens de stichting Amsterdam Sportstad, inzake het voornemen om Eurosport in 1992 niet meer via het kabelnet door te geven. Besloten wordt, dit adres in handen van Burgemeester en Wethouders te stellen ter afdoening.   11ø Adres van 28 november 1991 van J. ten Den inzake de gemeentelijke belastingen en tarieven.   Besloten wordt, dit adres in handen van Burgemeester en Wethouders te stellen ter afdoening.   De VOORZITTER stelt voor, thans eerst na te gaan, welke punten van de agenda zonder discussie en hoofdelijke stemming kunnen worden afgedaan. Conform besloten.   De punten 3, 4, 5 en 6 worden even aangehouden.   De punten 7 en 8 zijn reeds van de agenda afgevoerd.   9 Advies van Commissie voor beroep-, bezwaar- en verzoekschriften van 28 november 1991 op een bezwaarschrift naar aanleiding van raadsbesluit nr. 44 van 1991 tot vaststelling van hogere waarden voor woningen en geluidgevoelige objecten in de zone van het spoorwegtraject Centraal Station Ä Zaanstraat (Gemeenteblad afd. 1, nr. 995, blz. 3027).   De conclusie van het advies wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3029 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   10 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 inzake het convenant van stadsdeelbesturen en het gemeentebestuur van Amsterdam met betrekking tot de consensusvoorziening schooltuinwerk (Gemeenteblad afd. 1, nr. 973, blz. 2975).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 2975 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   11 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot voorlopige vaststelling van de bedragen, bedoeld in art. 187 van het Besluit buitengewoon onderwijs 1967, over 1986 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 983, blz. 3009).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3009 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   12 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot vaststelling van de bedragen, bedoeld in art. 88 van de Wet op het voortgezet onderwijs, over het jaar 1987 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 984, blz. 3010).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3011 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   13 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot vaststelling van de bedragen, bedoeld in art. 88 van de Wet op het voortgezet onderwijs, over het jaar 1988 en het vijfjarig tijdvak 1984 toten met 1988 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 985, blz. 3012).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3013 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   14 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 inzake uitbreiding van het gebouw Ringdijk 44 voor vier groepen, inclusief de eerste inrichting, ten behoeve van de openbare scholen voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs, genaamd Kingmaschool en Van Koetsveldschool (Gemeenteblad afd. 1, nr. 986, blz. 3014).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3015 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   15 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot verlenging van de Subsidieregeling woontussenvoorzieningen (Gemeenteblad afd. 1, nr. 981, blz. 3003).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3004 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   16 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot het verlenen van subsidie aan de Stichting Ontwikkeling Subcentra Bijlmer over de jaren 1988 en 1989 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 982, blz. 3007).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3008 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   17 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot verhuizing van de Verkeerslichtencentrale naar het gebouw De Eenhoorn (Gemeenteblad afd. 1, nr. 989, blz. 3018).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3019 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   18 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot verhoging van het krediet voor de bouw van een collectieve ruimte en drie verhuurbare ruimten op een terrein aan de Groesbeekdreef door het Gemeentelijk Woningbedrijf (Gemeenteblad afd. 1, nr. 994, blz. 3026).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3026 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   19 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot verlenging van het huurcontract voor de percelen Palmdwarsstraat 61 tot en met 73 en Willemsstraat 152-154 ten behoeve van de Stichting WelzijnBinnenstad (Gemeenteblad afd. 1, nr. 990, blz. 3019).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3020 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   20 Advies van de Commissie voor beroep-, bezwaar- en verzoekschriften van 28 november 1991 op het beroep tegen de aanschrijving van Burgemeester en Wethouders tot het treffen van voorzieningen aan het pand Leliegracht 24. De conclusie luidt, het beroep ongegrond te verklaren (Gemeenteblad afd. 1, nr. 978, blz. 2985).   De conclusie van het advies wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 2986 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   21 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot het instellen van onderzoeken bij de SIA Kunstijsbaan Jaap Eden ten aanzien van eisen van de Milieudienst, de Brandweer en de Arbeidsinspectie (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1002, blz. 3062).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 3062 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   22 Advies van de Commissie voor beroep-, bezwaar- en verzoekschriften van 28 november 1991 tegen het besluit van Burgemeester en Wethouders tot weigering van een garagevergunning voor het perceel Kerkstraat 141. De conclusie luidt, het beroep ongegrond te verklaren (Gemeenteblad afd. 1, nr. 977, blz. 2983).   De conclusie van het advies wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 2984 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   23 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot voltooiing van de vernieuwing van het resterende deel van de oevervoorziening van de Amstel tussen de Kalfjeslaan en de Zuidelijke Wandelweg (Gemeenteblad afd. 1, nr. 975, blz. 2980).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 2981 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   24 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot naamgeving van een weg ten behoeve de ontsluiting van het woningbouwgebied op het voormalige Abattoirterrein (Gemeenteblad afd. 1, afd. 976, blz. 2982).   De voordracht wordt zonder discussie en hoofdelijke stemming goedgekeurd; de Raad neemt mitsdien het besluit, vermeld op blz. 2982 van afd. 1 van het Gemeenteblad.   De punten 25 en 26 zijn reeds van de agenda afgevoerd.   Aan de orde zijn thans te zamen:   3 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot aanbieding van de ontwerp-begroting voor 1992 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 993, blz. 3023 en bijlagen T en T1).   4 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot intrekking van de Verordening op de heffing van onroerend-goedbelastingen 1989 en vaststelling van de Verordening op de heffing van onroerend- goedbelastingen 1992 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 997, blz. 3045).   5 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot intrekking van de Verordening rioolrechten Amsterdam 1990 en vaststelling van de Verordening rioolrechten 1992 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 999, blz. 3059).   6 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 14 november 1991 tot wijziging van de Verordening toeristenbelasting 1991 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 934, blz. 2858).   Mevr. DE WAART-BAKKER: Mijnheer de Voorzitter. De behandeling van de begroting vorig jaar is voor bijna alle fracties aanleiding geweest tot voorstellen over verbetering daarvan. De nota van de fractie van de PvdA heette toen Kort en goed. Ik zal het dus in ieder geval kort proberen te houden. Dit betekent, dat ik mij zal beperken tot het uitwerken van enkele onderwerpen. Het betekent ook, dat een aantal onderwerpen door mij niet zal worden uitgewerkt, ondanks het feit dat zij heel belangrijk zijn. Zo zal ik bij voorbeeld niets zeggen over stedelijke vernieuwing, over Amsterdam als cultuurstad, over ons monumentale erfgoed en over het milieu. Bij de hoofdfunctiegewijze behandeling zal op al deze onderwerpen uiteraard wel uitvoerig worden ingegaan. Mijn onderwerp betreft de relatie tussen burgers en politiek. Ik ga ervan uit, dat, wanneer de politiek duidelijk kan maken, dat zij voor alle burgers opkomt, die burgers ook het belang van politiek gaan inzien en dus ook weer zullen opkomen bij volgende verkiezingen. De politiek moet haar doelen duidelijker maken en inzicht geven in de keuzen die moeten worden gemaakt voor te bereiken doelen. In concreto zal ik het hebben over de verschillende groepen die in deze stad leven en over de spanningen die daartussen kunnen optreden. Het College begint de inleiding van de missive met ‚‚n zin waarin de gebeurtenissen in de Golf, Zuid-Afrika, de Sowjet-Unie en Joegoslavi‰ worden aangestipt; gebeurtenissen die naar mijn mening niet veel gemeenschappelijk hebben, behalve ‚‚n opvallend feit: wij hebben die niet voorzien en wij hebben nauwelijks invloed gehad op de ontwikkelingen, vroeger niet en nu niet. Is dit een doorslaggevend argument dat vaak is verkondigd en dat ook nog ergens in de missive wordt geponeerd, dat de maatschappij niet maakbaar is en dat politiek al lang niet meer de dominante factor is in de maatschappij? Vreemd genoeg tonen deze gebeurtenissen naar mijn mening eerder het omgekeerde aan. De ontwikkelingen in de Sowjet-Unie, Joegoslavi‰ en Zuid-Afrika zijn typische voorbeelden van politieke processen, waarin enkele personen een cruciale rol hebben gespeeld. De ontwikkelingen in de Sowjet-Unie zijn niet denkbaar zonder Gorbatsjov en die in Zuid-Afrika niet zonder De Klerk en Mandela. Maakbaarheid en kwetsbaarheid liggen echter steeds dicht bij elkaar. De veranderingen in de Sowjet-Unie, hoezeer die ook door ons werden toegejuicht, tonen aan, dat processen die slechts door enkelen worden gedragen gevaar lopen op onvoorspelbare wijze te escaleren en dat die daardoor in chaos kunnen eindigen. Wat betekent dit nu? Naar mijn mening betekent het, dat mensen in de toekomst wel zaken kunnen bepalen en vorm kunnen geven aan maatschappelijke ontwikkelingen. Het houdt ook in, dat over het algemeen geleidelijke ontwikkelingen zoals die zich afspelen in een democratie de maatschappij voor veel onheil behoeden. De maatschappij is maakbaar als men dat echt wil en als men de doelen voldoende dichtbij kiest. Wij hebben als Raad en als fracties, maar ook als persoon een eigen verantwoordelijkheid; een verantwoordelijkheid die wij in een democratie gezamenlijk willen dragen, maar die onze eigen verantwoordelijkheid niet doet verdwijnen. In deze context vinden wij de inleiding van de missive onvoldoende strijdbaar. Van concrete veranderingsvoorstellen zien wij in de missive te weinig terug. Sociale vernieuwing, die een samenbindend element in het aangekondigde beleid had kunnen en moeten zijn, wordt slechts sporadisch genoemd. Graag hadden wij een enthousiasmerende visie gezien om samen met de stad te werken aan de leefbaarheid van de wijken en verbetering van de positie van bewoners in achterstandssituaties. Ik wil nu eerst iets zeggen over de uitgangspunten van het beleid voor het komende jaar. In de missive wordt naar ons oordeel terecht opgemerkt, dat wij kiezen voor een stad waar arm en rijk, jong en oud, autochtoon en allochtoon, gezinnen en alleenstaanden met elkaar kunnen wonen. Er wordt echter ook gesteld, dat deze visie is gebaseerd op het vertrouwen, dat Amsterdammers de voorkeur geven aan diversiteit boven uniformiteit in de wijk. Dit vertrouwen is volgens ons helaas te gemakkelijk. Wat nu nog de multiculturele bevolking van Amsterdam is moet uiteindelijk een multiculturele samenleving worden. De verhouding tussen de verschillende groeperingen in de stad is gecompliceerd van aard en vereist inspanning en een actief beleid van de overheid. Met het uitspreken van vertrouwen in de toekomst zijn wij er niet. Amsterdam telt circa 370.000 huishoudens. E‚n op drie ervan heeft een inkomen op bijstandsniveau of dicht erboven. In Nederland als geheel is die verhouding ongeveer 1 : 5. Wat de inkomenssituatie in Amsterdam betreft is het verder van belang te onderkennen dat voor mensen rond het bijstandsniveau circa 80% bestaat uit alleenstaanden en eenoudergezinnen. De meeste alleenstaanden zijn vrouwen en ouder dan 50 jaar. Het is dus volstrekt terecht, dat hiermee van de kant van onze fractie bij de vaststelling van tarieven en belastingen rekening wordt gehouden. Waarom wordt, nu wij het toch over arm en rijk hebben, niet een inspanning aangekondigd om zeer actief de daklozen van de straat te krijgen? Wie in Amsterdam om zich heen kijkt, weet dat dit een steeds belangrijker probleem wordt. In het desbetreffende onderdeel van de begroting worden in dezen enige bedragen genoemd. Het College stelt voor, de aangekondigde korting van Ÿ 800.000 op de rijksuitkering voor dak- en thuislozen uit de begroting op te vangen. Wij steunen deze inzet van het College. Het College legt tevens verantwoording af over de herschikking van 3 miljoen gulden. Wat betekenen deze bedragen voor de daklozen in onze stad? In hoeverre is er goed overleg met de verschillende gemeentelijke diensten in de stad, zoals de Gemeentelijke Dienst Herhuisvesting? Soms bekruipt mij het gevoel Ä het blijkt ook uit concrete gevallen Ä dat men deze groep niet als urgent ziet, maar alleen als lastig. Wij vinden dan ook, dat er voor deze groep zwervers en daklozen een plan moet komen, onderbouwd door cijfers, om samen te bepalen hoeveel inspanning en geld wij willen besteden om het aantal volgend jaar aanzienlijk te beperken. De huidige problemen met daklozen zijn onaanvaardbaar. Ik zal een voorstel ter zake aan de Raad voorleggen. De economie heeft het in het afgelopen jaar goed gedaan, mede door de investeringen die in het voormalige Oost-Duitsland zijn gedaan. De verwachtingen voor het komende jaar zijn echter minder voorspoedig. Wij maken ons daarover zorgen, want wij zijn met het College van mening, dat economische groei geen doel op zich is, maar een middel om meer welvaart en welzijn te cre‰ren. Waar de tegenstelling tussen arm en rijk wordt opgeroepen is uiteraard nog steeds een van de meest schrijnende problemen dat van de werkloosheid. De inspanningen zijn er wel degelijk, maar het resultaat om de cijfers naar beneden te krijgen is nog gering. Wij moeten constateren, dat wij nog steeds rond de 70.000 werklozen zitten; om precies te zijn zijn het er nu 66.000. Welke inspanningen worden in dezen door Amsterdam verricht? Het College spreekt het bedrijfsleven aan en zegt, dat dit oog moet hebben voor de brede maatschappelijke context van de werkgelegenheid, in het bijzonder waar het de participatie van de allochtonen in het arbeidsproces betreft. Het is juist, de werkgevers op hun verantwoordelijkheid aan te spreken, maar het College moet niet voor zijn eigen verantwoordelijkheid weglopen. Werkloosheidsbestrijding is immers ook een belangrijk onderdeel van sociale vernieuwing. Wij rekenen er dan ook op, dat het gemeentebestuur in het verband van het Regionaal Bureau voor de Arbeidsvoorziening (RBA) een actieve rol vervult. Als men de huidige beleidsplannen van het RBA ziet, kan men vaststellen, dat die er goed uitzien. Volgend jaar zullen wij voor het eerst de inspanningen kunnen evalueren. Het initiatief Amsterdam Kompakt, waarbij relaties worden gelegd tussen scholen in het lager beroepsonderwijs en bedrijven om leerlingen te adopteren, beschouwen wij als positief. Het College zal zich ook in dezen verantwoordelijk moeten blijven voelen. De banenpools vormen een van de nieuwe instrumenten van de sociale vernieuwing om mensen te laten participeren en weer aan het werk te helpen. Wij verwachten ervan, dat mensen werkervaring opdoen en kunnen doorstromen. In Amsterdam zijn 850 plaatsen bezet. Denkt het College zijn doelstellingen nog te kunnen halen of overweegt het bij voorbeeld een aanvulling op de inkomsten, om de banen aantrekkelijker te maken? Voor de bestrijding van de jeugdwerkloosheid verwachten wij veel van hetJeugdwerkgarantieplan. De wederzijdse verplichting in dat plan heeft onze instemming. De gemeente dient een baan aan te bieden en de jonge werkloze heeft de plicht de baan aan te nemen op straffe van korting. Wij verwachten dat de werkgevers gaan meedoen. Wij zullen graag vernemen, om welke aantallen het gaat. Het lijkt ons slecht, op arbeidshulpverlening aan vrouwen te bezuinigen. Juist deze organisatie geeft veel aandacht aan allochtone vrouwen en het lijkt onverstandig om, waar het RBA nog zo in de kinderschoenen staat, dit nu reeds te schrappen. Wij zijn het er overigens wel mee eens, dat het daar, gezien de systematiek, in de toekomst thuishoort. Veel van de directe aandacht voor jongeren gaat via het onderwijs en het sociaal-cultureel werk. Dat valt nu onder de stadsdelen. Ook de ouderenzorg is veelal gedecentraliseerd. Toch trekt het College voor de woonzorggarantie voor ouderen een bedrag van Ÿ 500.000 uit. Gezien de grote behoefte hieraan, met name onder 75-plussers Ä dat zijn er ongeveer 30.000 Ä steunen wij dit van harte. Snelle veranderingen in de bevolkingssamenstelling van wijken kan leiden tot onbegrip voor elkaar. Deze veranderingen vallen vaak, bij voorbeeld in de westelijke tuinsteden, samen met leeftijdsverschillen. Jonge gezinnen zijn in het algemeen van allochtone afkomst, hetgeen aanleiding geeft tot spanningen in de dagelijkse omgang. Deze worden versterkt door het toenemen van de maatschappelijke achterstanden in de wijken. Het lijkt mij belangrijk, de Dienst Herhuisvesting te vragen, een model uit te werken waarmee 60-plussers bewust kunnen kiezen om bij elkaar te wonen, bij voorbeeld in ‚‚n portiek, op ‚‚n trap, of naast elkaar. Zo kan men elkaar steunen, desgewenst met enige professionele hulp. Naast arm-rijk en jong-oud noemt het College de tegenstelling autochtoon-allochtoon. Zowel binnen de groep van de autochtonen als binnen de verschillende groepen allochtonen zijn de individuele verschillen groot. Uit onderzoek blijkt, dat het opleidingsniveau het meest bepalend is voor ieders toekomst, kansen en mogelijkheden. Jan Rath geeft in zijn promotie-onderzoek "Minoriseren van minderheden" als neo-marxist aan, dat niets belangrijker is dan de financi‰le positie en de daarmee samenhangende status. Er zijn echter tussen de groep allochtonen en de groep autochtonen opvallende verschillen in kansen, als wij kijken naar schoolresultaten, schooluitval, werkloosheid, gemiddeld inkomen (Ÿ 500 per maand minder), soort woning en criminaliteit. Ook in Amsterdam maken allochtonen van alle belangrijke voorzieningen in mindere mate gebruik, dit ondanks een aantal onmiskenbaar goede aanzetten van de kant van stadsdelen. Het is gewenst een goed, individueel gericht nieuwkomersbeleid te voeren; persoonlijke aandacht is hierbij essentieel. Het leren van de Nederlandse taal, de ori‰ntatie op de Nederlandse samenleving en ori‰ntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt zijn absolute voorwaarden om de nieuwkomers onder de etnische minderheden een kans te geven op volwaardige participatie. Het College noemt de komst van nieuwe migranten uit Oost-Europa: op de vlucht voor de uitzichtloze economie en het verpeste milieu in hun land. Het wordt gesteld alsof het een natuurverschijnsel betreft. Daarmee ben ik het niet eens. Wij zullen wel degelijk een standpunt over deze kwestie moeten en kunnen innemen. Onze standpunten bepalen immers de toekomst. Zelf heb ik het gevoel, dat wij nogal voorzichtig moeten zijn met nieuwe stromen immigranten, zeker uit gebieden waar de politieke situatie daarvoor geen aanleiding geeft. Oost-Europa heeft zich ontdaan van onvrijheid, dictatuur en willekeur. Politieke vluchtelingen zijn onwaarschijnlijk en voor economische vluchtelingen zijn regels opgesteld. De vertegenwoordiger van het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties in Brussel zei in NRC/Handelsblad van 30 november jl. nadrukkelijk: "Belachelijk als Polen nog politiek asiel aanvragen." Wij zullen echter wel moeten investeren, zowel Amsterdam als Nederland, in de economische ontwikkelingen in Oost-Europa. In het begin van mijn betoog ben ik ingegaan op het uitgangspunt van het College waarbij het vertrouwen uitspreekt, dat Amsterdammers als puntje bij paaltje komt de voorkeur geven aan diversiteit boven uniformiteit in de wijk. Ik zet daar vraagtekens bij. De oude bewoners van de 19de-eeuwse wijken en de tuinsteden delen dat gevoel in het algemeen niet. Dat gevoel hoeft overigens niet tegen een bepaalde groep te gaan; het gaat meer om het niet meer herkennen van de eigen wijk, om veranderingen waarmee men het niet eens is en de onbekende gewoonten en gebruiken. Wij vinden initiatieven zoals die in het stadsdeel Slotervaart/Overtoomseveld, waar portiekgesprekken worden gehouden, daarom ook zeer belangrijk. In 1991 bestaat de Amsterdamse bevolking voor 23% uit etnische minderheden. Naar verwachting zal dit percentage groeien naar 31% in het jaar 2000. Dit betekent, dat in de jongere bevolkingsgroepen meer dan 50% uit allochtonen bestaat en dat in diverse stadsdelen de allochtonen de meerderheid zullen vormen. Het gaat hierbij dus om grote aantallen. Meer en meer wordt van de kant van de autochtone bewoners in de 19de-eeuwse wijken en de tuinsteden geklaagd, dat de politiek voor hen niets doet. Ik ben van mening, dat wij fundamenteel stelling moeten nemen tegen dit misverstand. Volgens waarnemers in Belgi‰ zou dit ook een van de belangrijkste oorzaken zijn van de grote verkiezingsnederlaag van de traditionele partijen en de winst van het Vlaams Blok. Als er iets is wat juist ook voor deze groep Amsterdammers opkomt is dat de politiek. Dat was in het verleden zo en dat is nog steeds zo. Of denkt men dat het beter zou gaan zonder de politiek, zonder overheidssteun, en dat men zich wel redt zonder subsidie voor sociale woningbouw, openbaar onderwijs en beheer van de openbare ruimte? Wij ontmoeten hier vaak oude en nieuwe Amsterdammers, vaak met uiteenlopende belangen, die het beide van de politiek moeten hebben; beide hebben recht op onze steun. Ik vind, dat wij in Amsterdam trots mogen zijn op de resultaten van een jarenlang sociaal-democratisch stadsbestuur. Wanneer de politieke partijen opkomen voor gewone mensen Ä dat doen wij in Nederland heel behoorlijk Ä moeten wij dat ook uitdragen. Als wij voor deze mensen opkomen, komen zij ook wel weer op; ik doel dan op de stembus. De gemeentelijke overheid zal zowel naar de autochtone als naar de allochtone haar keuzen duidelijk moeten maken. Dat houdt voor mij meer in dan de rechten/plichtendiscussie. Het zou de gemeentelijke overheid moeten zijn, die zo duidelijk is, dat niemand meer kan zeggen: wat doen ze nu voor mij? Het betekent voor de Raad dat men ook moeilijke vragen moet durven beantwoorden. Dat is bij voorbeeld de vraag: zijn wij nu voor spreiding en, zo ja, op welke manier? Is er, zoals wel eens wordt gezegd, een omslagpunt in de wijken? Het is juist, dat van de kant van de landelijke politiek wordt gezegd, dat er een discussie rond het allochtonenbeleid moet komen. Dat klemt te meer daar onlangs is aangetoond, dat het beleid zijn doel nogal voorbijschiet. De laatste jaren heeft de fractie van de PvdA, zowel in de algemene beschouwingen als in het werkplan, aandacht geschonken aan het feit dat in de beleving van de burger een leefbare stad sterk afhankelijk is van het gevoel van veiligheid. Vanuit het uitgangspunt dat het normbesef van de burger moet worden gestimuleerd staan wij achter de stadswacht, de conducteur op lijn 4 en hebben wij verkeersdrempels in de stad aangebracht. De Politie heeft in ieder geval begrepen, dat zij, als er echt iets aan de hand is, een projectteam moet starten en daarvoor ook voldoende mensen moet vrijmaken. De Politie heeft teams ingesteld om bankroven, zakkenrollerij enz. te bestrijden. Deze aanpak blijkt te werken. Wat is daarbij belangrijk? In de eerste plaats gebeurt er iets en in de tweede plaats merken en horen Amsterdammers ook dat er iets gebeurt en dat er maatregelen worden genomen om werkelijk iets te doen. Deze instelling hebben wij bij het College gemist ten aanzien van het Gemeentevervoerbedrijf. Er zijn regelmatig incidenten geweest op lijn 13. Waarom is geen project gestart met permanente aandacht van controleurs, geholpen door het ondersteuningsteam? Die hebben wij niet voor iets uitgerust met handboeien en de lange wapenstok. Er moet actie worden ondernomen. Veel mensen knippen kranteberichten over incidenten uit om die ons te laten lezen. Het gevoel daarachter is dat het allemaal maar kan en dat moeten wij niet accepteren. Het is ook geen onoplosbaar probleem. Ik dring dan ook aan op een meer assertieve houding van het College in dezen. De verwijzing naar het feit dat er over enkele maanden een conducteur op lijn 13 zal komen is onvoldoende. Wij zouden het aantal tramlijnen met conducteurs graag zien uitgebreid. Dit dient samen te gaan met de duidelijke keuze om de onveiligheid op bepaalde lijnen te bestrijden. Bij onze financi‰le beschouwingen zal dit punt nader worden uitgewerkt. Een ander probleem bij het Gemeentevervoerbedrijf is dat van het zwartrijden. Het lijkt ons niet meer houdbaar, dat mensen niet met papieren zouden moeten bewijzen wie zij zijn. Het lijkt ons essentieel voor het rechtsgevoel dat degenen die niet betalen, verplicht worden hun echte naam op te geven. Als nu wordt gezegd: de PvdA is voor legitimatieplicht, kan ik zeggen: inderdaad, in die vorm dat als men geen kaartje heeft, men moet kunnen bewijzen de juiste naam opgegeven te hebben. Dit lijkt ons overigens prettiger dan naam en adres te moeten spellen ten overstaan van de hele tram, terwijl die ook nog het gevoel heeft dat hier theater wordt opgevoerd. Het is mijn indruk, dat de hele tram zich geneert om hiervan getuige te zijn. In het hoofdstuk Openbare Orde en Veiligheid wordt terecht het belang aangegeven van criminaliteitspreventie. Er moeten maatregelen worden genomen om te voorkomen, dat daders na het uitzitten van hun straf weer in de oude leefomstandigheden terechtkomen, met een zeer grote kans op recidive. De Politie heeft hierover meegedacht en is met het voorstel gekomen, jeugdige delinquenten de keuze te geven tussen gevangenisstraf en het volgen van een vakopleiding met een garantie van een arbeidsplaats. Wij vinden, dat deze plannen een serieuze kans verdienen en verwachten spoedig concrete stappen van het College. Die worden al aangekondigd, maar er wordt niets gemeld over een termijn. Er zijn langzamerhand veel gemeentelijke diensten met opsporingstaken, zoals de parkeerwacht, de reinigingscontroleur en verder de eventuele introductie van de politie-assistent. Dit lijkt te vragen om allerlei afstemmingsproblemen. De burgemeester heeft hierover inmiddels al weer lang geleden een notitie toegezegd. Wij wachten daar met smart op. De vraag is: hoe zullen deze functionarissen in de toekomst samenwerken? Ik kom nu aan het onderwerp van bestuurlijke vernieuwing en de verhoudingen in de Raad. Bestuurlijke vernieuwing stond bij het aantreden van de Gemeenteraad hoog in het vaandel. Wij wilden een nieuwe verhouding tussen het College en de Raad en tussen het gemeentebestuur en de stad. Er is in de werkwijze al veel veranderd. Zo zijn raadsleden voorzitters van de commissies van advies en bijstand en wordt de begrotingsbehandeling essentieel gewijzigd. Ik constateer echter, dat er meer is veranderd. Was het College vroeger moeilijker van zijn koers af te brengen dan een tram, nu is bijna het tegengestelde het geval. Het lijkt nu soms meer op "roept u maar". Raadsleden zijn ook veranderd en bijten zich meer dan vroeger vast in hun eigen standpunt. Zowel de invloed van de fracties als die van het College lijkt geringer. Raadsleden laten zich minder van de wijs brengen of wijsmaken door het College. Dit loopt overigens volgens mij door alle fracties heen. Soms kan ik mij zeer verbazen over wat er gebeurt; ongelooflijk: lam of leeuw? Allemaal leeuwen. Al te veel leeuwen kunnen echter op een gegeven ogenblik vreemd genoeg de indruk wekken van een kruiwagen met kikkers. Sommige wethouders hebben zich overigens zo bij de veranderde machtsverhoudingen tussen Raad en College neergelegd, dat zij de eigen standpunten nauwelijks verdedigen, of met te weinig hartstocht, of met te weinig woorden of met te weinig inhoud. Binnen de akkoordpartijen of, beter gezegd, binnen ons overleg, zie ik weinig inzet om er gezamenlijk uit te komen. Wij informeren elkaar en de stemming is goed, maar ik zou geen voorbeelden kunnen noemen van onderhandelingsresultaten. Zijn wij het niet eens over kinderopvang? Akkoord, stemmen in de Raad. En passant valt tijdens de discussie nog even de term "onbehoorlijk bestuur" door een collegepartij, maar een kniesoor die daarop let. De Voorzitter van de Raad was toch al even uit zijn humeur, dus interrumperen mocht niet meer. Zijn wij het over het Olympisch Stadion niet eens? Akkoord, stemmen in de Raad. Zijn wij het over de tweede Coentunnel niet eens? Akkoord, stemmen in de Raad. Zijn wij het over de Larmagtoren niet eens? Enz. enz. Ik zou zo nog even kunnen doorgaan. Een punt waarover wij het inhoudelijk wel eens waren, het streven naar directe verkiezingen voor het Regionaal Overleg Amsterdam (ROA), liep ook nog bijna fout, maar na uitvoerig overleg en schorsingen is het toen uiteindelijk toch gelukt om met een gezamenlijke uitspraak te komen. (Mevr. TANJA: Wat vindt u nu van deze ontwikkeling?) Ik geef nu een schildering. Ik ben vervolgens benieuwd naar de schildering die u wilt geven en wij moeten dan samen kijken hoe het College werkt, hoe het programakkoord werkt en hoe wij moeten doorgaan. In hoeverre hebben wij banden met het College en met elkaar? Vinden wij het goed, het hier in de Raad uit te vechten of niet? (Mevr. TANJA: Vindt u het goed om het in de Raad uit te vechten?) Voor sommige van de voorbeelden geldt, dat niet de optimale weg is gekozen. Het gaat nogal eens slordig en ook is niet altijd duidelijk waarover wij precies van mening verschillen. Kortom, het kan allemaal duidelijker, zeker als wij graag willen dat er meer mensen luisteren. (Mevr. TANJA: Vindt u dan, dat de zaak dichtgespijkerd moet worden in het akkoordpartijenoverleg?) Het is een goede truc Ä men leert die bij iedere cursus discussietechniek Ä om eerst mijn standpunt om te vormen tot iets anders en dan te vragen of ik het daarmee eens ben. Hoewel ik niet terug wil naar de oude verhoudingen meen ik niettemin dat de wijze waarop het nu gaat zou kunnen worden verbeterd. Wij moeten daarover nog eens heel goed nadenken. Overigens lijken de woordvoerders in hun onderling overleg soms eerder tot overeenstemming te komen. Ook het CDA doet hierin, ondanks het feit dat het oppositiepartij is, volwaardig mee. Bij de installatie van de nieuwe Gemeenteraad is afgesproken, dat wij aandacht zouden geven aan de relatie tussen burger en bestuur. Een van de manieren om dit te doen is invoering van het referendum. Volgens recent onderzoek is 64% van de bevolking daar voor. Wij moeten er dus zorgvuldig mee omgaan en zijn aan onszelf verplicht, deze proef te laten slagen. Ik kom nu tot een Ä voorzichtige Ä conclusie. De missive, geschreven onder verantwoordelijkheid van het College, straalt een meer dan genuanceerde voorzichtigheid uit. Is dit een direct gevolg van de veranderde machtsverhoudingen in de Raad? Durft het College niet met echt duidelijke standpunten te komen omdat men het toch in de Raad vreest te verliezen? Of verkeert het College in een dermate hachelijk evenwicht dat daarom voorzichtigheid is geboden? De maatschappij is maakbaar. Wij hebben veel te doen en uit te leggen. Een afwachtende houding past daarbij niet. Ik meen, dat veel gewonnen zal zijn wanneer het College zich meer bewust is van de sturing die door het ambtelijk-politiek bedrijf en de stad worden verwacht en dat de collegepartijen meer en vroeger duidelijkheid moeten geven over de steun die in de Raad te krijgen is. De moeilijke politieke beslissingen worden tegenwoordig immers in de Raad genomen. Wij moeten nog eens samen praten over de zware procedure. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Kunt u zich voorstellen, dat mijn fractie toch vaak het gevoel heeft, dat raadsvergaderingen in belangrijke mate een onderonsje zijn van de collegepartijen? Ik noem als voorbeeld de discussie over een deelraad in de binnenstad.) Die is gevoerd in een openbare vergadering en daarbij was iedereen van harte welkom. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Ik was niet uitgenodigd om aan dat gesprek deel te nemen.) Wij hebben in ieder geval een uitnodiging naar de pers gestuurd en ik heb aan het begin van de openbare discussie mijn verontschuldigingen aangeboden voor het feit dat de fracties van het CDA en GrAs niet persoonlijk waren uitgenodigd. Gelukkig heeft het CDA kennelijk de kanalen om zo'n uitnodiging op te pakken; die fractie was aanwezig, maar u inderdaad niet. Wat ons betreft begint op een aantal van de terreinen die ik heb aangegeven de tijd te dringen. Wij hopen, dat op deze punten de begrotingsbehandeling meer duidelijkheid zal verschaffen   De VOORZITTER deelt mede, dat is ingekomen:   12ø Voorstel van 11 december 1991 van het raadslid mevr. De Waart-Bakker inzake een structurele uitbreiding van de zorg voor dak- en thuislozen (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1072, blz. 3268).   Het voorstel wordt voldoende ondersteund en terstond in behandeling genomen.   De heer ROBBERS: Mijnheer de Voorzitter. Op mijn tafel ligt al een aantal weken het kort geleden in het Nederlands verschenen boek van Donald Olsen "De stad als kunstwerk". Olsen beschrijft daarin, hoe drie steden van deze eeuw, Londen, Parijs en Wenen, voortkwamen uit de paradoxale combinaties in de vorige eeuw van groei en constructie, van expressie en maakwerk, van inspiratie en planning. Hij vindt dat men zulke steden moet benaderen als objecten die zorgvuldig gekoesterd en begrepen dienen te worden, zoals men dat met een kunstwerk doet. Is er veel verschil in de geschiedenis van deze drie steden Ä inhoudelijk en in de gemaakte keuzen is er onderling verschil Ä in deontwikkelingen en aanpak zit er overeenkomst met Amsterdam. Is er veel verschil met wat in de 19de eeuw aan de orde was en nu? Hoe zou de Olsen van de 21ste eeuw de stad Amsterdam als kunstwerk beoordelen, de stad waarvan wij nu het bestuur vormen? Hoe zullen wij in dat verhaal voorkomen? Als de kunstenaar of als de kunsthandelaar, de mecenas, de verzamelaar, de conservator of de eigenaar van dat kunstwerk? Het hangt ervan af, welke rol wij nu op ons willen nemen als bestuur, of men later zal kunnen zeggen: Amsterdam, gegroeid, gemaakt, maar duidelijk liefgehad. Ik wil in mijn beschouwingen Amsterdam bekijken in zijn verschillende verschijningsvormen vanuit de gezichtshoek van Olsen. Daarbij wil ik proberen te anticiperen op een over langere tijd, achteraf te verwachten beoordeling van het resultaat van onze bemoeienis nu: ik spring vooruit om terug te kunnen kijken. Zo wil ik de revue laten passeren: - de stad Amsterdam als monument, - als huis, - als wijkplaats, - als leefruimte, - als werkplaats, - als cultureel centrum, - als oord van plezier, - als document. Aansluitend wil ik de rol van ons, bestuurders, onder de loep nemen op de kenmerken: - besturen op kwaliteit, - besturen op niveau, - besturen in democratie. Over "De stad als monument" merk ik op, dat D66 het als een gunstige ontwikkeling beschouwt, dat bij het begrip monumentaliteit het accent de laatste tijd verschuift van afzonderlijke losse monumenten naar een samenhang. Wij zien dit zowel op kleinere schaal als op grotere: de inrichting van de Nieuwmarkt en het Damrak zijn er voorbeelden van, hoe het karakter van zo'n plein of straat door een samenhangende aanpak aan monumentale waarde wint, wat weer kan terugslaan op de afzonderlijke gebouwen. Het Damrak kan alleen nog maar worden bedorven door afzonderlijke particulieren, die hun eigen versieringen en aanhangsels willen toevoegen. Eventuele (uit)bouwvergunningen moeten dan ook vooral worden bekeken vanuit hun invloed op het geheel, niet vanuit het afzonderlijke gebouw. Voor het daar mis gaat: is er overigens al een supervisor Max Euweplein? Ook op grotere schaal verschuift echter de aandacht. De manier waarop wij nu over de binnenstad praten als een monument als geheel is verheugend, mits wij dat natuurlijk wel blijven doen en niet ineens op het ene beleidsterrein ge‹soleerd kijken als naar een atlas waarop buiten de scherp getekende grenzen de wereld wit is, alsof wegen doodlopen op een getekende grens en alsof er buiten de driehoek die aan de orde is de binnenstad zich niet voortzet. D66 ziet wel wat in een beschermd stadsgezicht. Ook de discussie over het verkeer in de binnenstad, de vraag naar de flexibilisering van bestemmingsplannen in verband met de verhouding wonen/werken, moet uitgaan van de samenhang. Het is het geheel dat de waarde bepaalt en de afzonderlijke elementen moeten niet alleen in zichzelf, maar ook aan het geheel worden getoetst. Dat grote kantoren en bedrijven de binnenstad verlaten wil nog niet zeggen dat de binnenstad als werkplaats verloren gaat. D66 is er voor nieuwe, ook kleinschalige functies in de binnenstad te stimuleren. Dat hoeft niet ten koste te gaan van het monumentale gezicht van de stad. De stad als monument zoals zij aan ons is toevertrouwd is ‚‚n ding, maar het monument dat wij na onze generatie doorgeven aan de bestuurders in de volgende eeuw zal weer heel anders moeten zijn. Onze eeuw is er dan aan toegevoegd. Zal het een verbetering blijken, gedurfd maar zorgvuldig, waarin naast de eeuwen voor ons, ook de onze prominent en monumentaal aanwezig is? Het is daarom van belang dat ook bij de ontwikkeling van de nieuwe, grote locaties een samenhangend stedebouwkundig concept ook vanuit de uiteindelijke gezamenlijke "monumentaliteit" wordt beoordeeld. De plaats die het welstandsregime, de supervisor dan wel de stadsbouwmeester daarin krijgt is voor D66 daarom van het grootste belang. De fractie van D66 is dan ook ver gevorderd in het opstellen van een nota Stadsbouwmeester. In dit verband is het volgens D66 noodzakelijk, nog eens opnieuw te kijken naar de verhouding van de subsidies voor volkshuisvesting en monumentenzorg. Een integrale aanpak van de "nieuwe Zeedijk", namelijk de Haarlemmerstraat, mag niet zolang wachten als de oude, de echte Zeedijk heeft moeten doen. Op deze oude, echte Zeedijk, mogen wij overigens inmiddels trots zijn. Al heeft het lang geduurd, hij is weer geheel in beeld, zowel voor bedrijven als voor bewoners. Hij is een voorbeeld van vernieuwend omgaan met oude structuren en beeldvormend voor onze "stad als monument". Ik kom nu toe aan "De stad als huis". Het inwoneraantal van Amsterdam groeit, zoals wordt gememoreerd in de missive. Voor 2000 wordt een inwoneraantal van 730.000 verwacht. Dat betekent een blijvende grote behoefte aan woonruimte. D66 is altijd een krachtig voorstander geweest van de "compacte stad". Alleen door een dergelijk beleid kan worden voorkomen dat het hele land volgroeit met bebouwing en er steeds grotere stromen woon/werkverkeer ontstaan. Daarom moet Nieuw Oost worden gebouwd en moet snel worden beslist, voor welk plan gekozen wordt, IJ-stad of IJ-buiten. Ook wanneer wij kiezen voor het concept IJ-stad, is het voor deze keuze van belang ons te realiseren, dat er een grote behoefte is vanuit de marktsector. Daaraan moet worden voldaan, maar tegelijkertijd heeft het bestuur de verantwoordelijkheid te voorkomen, dat de stad wordt verdeeld. Wij willen in Amsterdam ‚n stedebouwkundige kwaliteit ‚n menging van bevolkingsgroepen aan de ene kant, en wij willen dat de private sector investeert in Amsterdam, de compacte stad, en niet de regio bederft door aan het principe van de compact stad voorbij te gaan. Wat gebeurt er overigens met de gelden die door de private investeerders zijn gereserveerd om hun eigen leefomgeving en daarmee de stad te verbeteren? Heeft de Nederlandse Bank nu eigenlijk al wat gedaan aan het verfraaien van het Frederiksplein, zoals beloofd? Dan moet echter in dit verband ook het rijk worden bekritiseerd, als het de ontwikkeling van grote steden wil, maar er veel te weinig voor over heeft via VINEX- en milieugelden of door decentralisatie. Wie kent nog het rapport-Montijn? Waar is nu de grootste groei? Juist niet in de steden, maar in de regio; dat is doodgewoon slecht voor het milieu. Dat is ook de context waarin D66 zich bij de behandeling van het structuurplan heeft sterk gemaakt voor Nieuw-Oost en is opgekomen voor de groene restgebieden in de stad, de lobben. De inrichting van de stad als huis: van onze beslissingen nu hangt het af of er ook de volgende eeuw in Amsterdam te wonen is, voor allen die er een woon- of wijkplaats zoeken. Vervolgens wil ik iets zeggen over "De stad als wijkplaats". De stad als huis is er, zoals wij zagen, voor alle bewoners. D66 is beducht voor de ontwikkelingen van de laatste tijd, voor verkiezingsuitslagen als in Oostenrijk waar de nieuw-rechtse, nationalistische bijna fascistische groepering van Haider de grote winnaar in Wenen werd; in Belgi‰, met als dieptepunt van de uitslag die van Antwerpen: het Vlaams Blok werd daar de grootste. In Nederland geven de peilingen zulke cijfers niet aan; nog niet. D66 beschouwt het als een directe uitdaging aan de politiek, aan de partijen, dergelijke bewegingen in Amsterdam tegen te houden. Aandacht voor de jeugd moet daarin een cruciale plaats krijgen, niet alleen voor de allochtone jongeren, die in de Amsterdamse samenleving kansen op ge‹ntegreerde ontplooiing moeten krijgen, maar voor alle jongeren die zich op een bepaalde manier niet begrepen voelen in en door de multiculturele samenleving van Amsterdam. Ik kom daarop later in mijn beschouwing terug. De onvrede komt niet alleen van die kant. Er is een grote kloof ontstaan tussen wat men van de overheid verwacht en wat die overheid kan. De tijd, dat van overheidswege voor alles en iedereen, van de wieg tot het graf, werd gezorgd, is voorbij. Natuurlijk blijft de overheid verantwoordelijk voor wie het op eigen kracht in de samenleving niet redt, maar de verhoudingen zijn wel veranderd: men moet weer voor zijn eigen belangen opkomen en wil dat ook. Ook andere maatschappelijke groeperingen, zoals het bedrijfsleven, moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Intussen moet de overheid haar zaken op orde brengen door helder en effici‰nt met de bevolking om te gaan en open en nuchter over de nieuwe situatie, de nieuwe bevolkingssamenstelling, de nieuwe problemen die daarmee gepaard gaan te spreken. In dit verband wil ik er vast op wijzen, dat volgens D66 alleen maar sprake kan zijn van de stad als huis, als iedere bewoner, iedere Amsterdammer, ongeacht herkomst, huidskleur, nationaliteit, taal of cultuur er in vrede en onbedreigd kan wonen, dus als de stad ook voluit de wijkplaats is. "De stad als leefruimte". In vrede een eigen plek hebben is niet genoeg. De stad moet niet alleen letterlijk onderdak bieden, zij moet ook leefruimte, ontplooiingsruimte bieden. Zolang mensen nog in een sociale achterstand gevangen blijven, schiet die ruimte te kort. Voor ouderen schiet die ruimte te kort, als zij niet meer naar buiten durven omdat zij zich niet veilig voelen op straat, in de tram; als speciale thuiszorg niet wordt gegeven, terwijl zij voor verzorging of verpleging niet in aanmerking komen. Voor veel jongeren schiet de ontplooiingsruimte te kort, als zij om welke reden dan ook zijn uitgevallen uit het onderwijs en niets anders weten te doen dan vercriminaliserend rondzwerven door de stad, zonder dat er een kans is dat zij worden gecorrigeerd of opgevangen. Als wij het over groepen allochtone jongeren hebben, wil ik uitdrukkelijk stellen, dat niet hun herkomst, maar het uitblijven van oplossingen in onze samenleving de oorzaak is van ervaren overlast. Het kan niet zo zijn, dat wij zwichten voor het geweld op straat of in de tram. Dat wij voor een primaire taak als de veiligheid en bescherming van de burger bedragjes bijeen moeten sprokkelen. Dat wij voor primaire taken geen mensen mogen of kunnen aanstellen, terwijl wij voor additionele taken via de sociale vernieuwing wel honderden banen kunnen toewijzen in de banenpools. Daarom is D66 van plan, het hele systeem van de sociale vernieuwing opnieuw aan de orde te stellen. Het ging om het in de breedte opheffen van achterstanden op het gebied van arbeid, scholing en maatschappelijke deelname. Werk aan de winkel dus, of: de stad als werkplaats (ik kom daarop in de volgende paragraaf), maar ook werk aan de maatschappij en de samenleving. De overheid gaat daar niet alleen over. Bij de afschaffing van bestaande belemmeringen is het helaas al te vaak niet de overheid die moeilijk doet, maar zijn het de sociale partners die bang zijn bestaande regels los te laten. Overigens speelt de organisatie van de sociale vernieuwing ons ook behoorlijk parten. Zoals het nu gaat met onze eigen bureaucratisering en regulering krijgen wij voor de binnenstad niet eens het budget besteed. Misschien moeten wij wel gewoon activiteiten en geld van de sociale vernieuwing toevoegen aan een of twee elementaire taken van de stad, waarvan de normale budgetten niet toereikend zijn in plaats van het te versnipperen over al die miniatuuractiviteiten. Ik noem bij voorbeeld onderhoud van trottoirs, betaalde fietsenstallingen, de conducteur op de tram of graffitibestrijding. Misschien moeten wij ‚‚n speerpunt kiezen; sociale veiligheid op straat bij voorbeeld, of jeugd en jongeren. In beide gevallen kan het geld, dat nu naar de overheadkosten van het projectbureau gaat dan ook aan de sociale vernieuwing zelf worden besteed. Een huis, een woonplaats, ieder zijn eigen plek. Dat is de basis, maar het is niet genoeg. Ook ruimte voor samen-leven, in elkaars cultuur delen en sociale participatie en plezier ontlenen aan de leefomgeving, maakt iets van de stad tot leefruimte. Ik kom nu toe aan "De stad als werkplaats". Vele tienduizenden mensen werken in Amsterdam, maar wonen er niet. In de binnenstad overtreft het aantal werkers het aantal inwoners zelfs. Tegelijkertijd hebben veel inwoners van de stad geen betaald werk en is voor zeer velen Ä gemiddeld een van de hoogste percentages van het land Ä de kans in de toekomst op werk vr ijwel afwezig, omdat hun achterstand bij de eisen die worden gesteld te groot is. D66 heeft daarom zowel bij het minderhedenbeleid als bij de sociale vernieuwing een krachtig accent gelegd bij de scholingsactiviteiten en de individuele trajectbegeleiding daarin. Toch doen zich ook hier weerbarstige mechanismen voor. Over CAO's worden landelijk brede afspraken gemaakt, maar bij het nakomen ervan schiet het bedrijfsleven vaak schromelijk te kort. Hebben de centrale werkgeversorganisaties wel enige invloed op hun leden? Wie houdt hen eraan? D66 moet vaststellen, dat bij veel activiteiten als positieve actie, scholing binnen bedrijven enz. het bedrijfsleven zijn verantwoordelijkheid niet voluit neemt. Wanneer lezen wij daarop kritiek van de zijde van de Kamer van Koophandel? Op drie punten heb ik in dit kader kritiek gehad op de rol van het bedrijfsleven. Wij vinden, dat het College de sociale partners op hun verantwoordelijkheden moet wijzen. Wij verwachten mededelingen van het College over wat dat oplevert. Ook in de nieuwe organisatie van de Regionale Bureaus voor de Arbeidsvoorziening (RBA's) hebben de gemeenten stem gekregen, maar geen overmacht. Wij blijven zo afhankelijk van het beleid zoals dat door het tripartite bestuur wordt vastgesteld: invloed, geen overmacht. Het jaarprogram van het RBA heeft niet alle, wel veel elementen opgenomen die door het gemeentebestuur van Amsterdam tot speerpunt van beleid waren gekozen. Voor een organisatie als BaanVak was daarin geen plaats meer. D66 zal in deze omstandigheid nauwlettend in het oog houden of voor onderdelen als de Batjang voldoende inspanning wordt geleverd, blijvend voor instroom en afname van scholingsplaatsen te zorgen. Wat natuurlijk ten aanzien van de stad als werkplaats blijft verbazen is het wonderlijke presenteren van tegengestelde visies op de ontwikkeling van de verschillende locaties tussen de wethouder voor Economische Zaken en de wethouder voor Ruimtelijke Ordening. Hopelijk levert het onderzoek naar de zuid-as, gecombineerd met het ondernemingsplan van de IJ-mij, gegevens op die heldere keuzen toestaan ten aanzien van de mogelijkheden en de fasering van de verschillende locaties. Met het laatste is tevens aangegeven dat het komende jaar niet alleen voor de IJ-mij een studiejaar is. Eigenlijk is het een gotspe: het magische jaar 1992 waar heel Europa klaar voor moest zijn, is in Amsterdam een studiejaar. Wij studeren echter tenminste samen: gemeentebestuur en particuliere partners. Beide investeren in de toekomst van de stad, in werk, in versterking van de economie, waarbij zowel de bestaande als de te ontwikkelen bedrijvigheid zal winnen. Het bedrijfsleven is ge‹nteresseerd. Men ziet winst, brood, in de stad Amsterdam als werkplaats. "De stad als cultureel centrum". Amsterdam is als internationale kunstenstad interessant voor bewoners en bezoekers uit de hele wereld. Interessant ook in economisch opzicht. Het is het totaal, de bijeengebrachte kwaliteit van dat cultureel centrum, dat die aandacht verdient en krijgt. Voor de rest van de wereld is er geen twijfel aan: Amsterdam is een kunstwerk zoals het zich presenteert als ‚‚n groot cultureel centrum. De adviesaanvraag over een Kunstenplan ligt bij de Amsterdamse Kunstraad; een simpele mededeling, waarachter een ingewikkelde en langdurige geschiedenis schuilgaat. D66 verwacht veel van het beleid, dat erop gericht is vanuit een totaalvisie op de rol van de kunsten in de stad om als cultureel centrum afzonderlijk beleid te ontwikkelen. Hoe belangrijk wij dat vinden, blijkt uit het feit dat de paragraaf Kunst in deze begroting niet voor het eerst duidelijk is ontzien; in verhouding tot andere portefeuilles is dat al een aantal jaren gebeurd. Te lang is in de kunstenwereld heen en weer geschoven op stoelen, waaronder anderen juist bezig waren poten weg te zagen. Te lang is er, omdat er geen keuzen werden gemaakt, met behoud van vrijwel alles van dat alles afgeschraapt, tot er van een aantal activiteiten en voorzieningen zoveel af was, dat die net zo goed konden worden opgeheven, omdat men zijn taak niet meer kon vervullen, zijn doelstelling niet meer waar kon maken. Het wordt tijd nu maar eens wel te kiezen, maar dan op basis van zo'n Kunstenplan, want de stad als cultureel centrum, als kunstwerk in de meest letterlijke betekenis, moet natuurlijk uitgaan van een totaal-concept. "De stad als oord van plezier". Waar gaat men als Amsterdammer uit? Flaneren door de Kalverstraat en etalages kijken heeft geen zin: het is er 's avonds slecht verlicht en de etalages zitten achter stalen wanden; niet alleen lelijk, maar men voelt zich niet op zijn gemak, onveilig. Een wandelingetje langs het water? De De Ruijterkade is niet bepaald aantrekkelijk, en bovendien, waar gaat hij naartoe? Een boottochtje over de grachten? Misschien kan men de geveltoppen over de auto's heen hier en daar nog zien. Een wandeling dan? Als men door de geparkeerde auto's, de obstakels, omvergereden paaltjes enz. maar heen kan en tussen het " voor-je- voeten-uitkijken-voor-hondepoep" door nog tijd heeft naar boven en opzij te kijken. Naar het casino kan men tegenwoordig gaan. Of naar de Stadsschouwburg, als die niet is vertrokken vanwege de mayonaise-cultuur, die weer aan dat casino wordt verweten. Naar de kermis op de Dam? Moet die nu werkelijk daar, en alleen maar vanwege de centen? Wij hebben geen bezwaar tegen kermissen aan de voet van kerken; daar horen zij van oudsher, al sinds de middeleeuwen. Welke stad ter wereld echter organiseert kermissen op de stoep van haar Koninklijk Paleis? Op het Damrak kan men nu flaneren, als de paaltjes niet worden vernield om plaats voor auto's te maken, zoals op de Nieuwmarkt. Is het incassobureau overigens al ingeschakeld voor de schadevergoeding voor die hekken daar? Wat heeft de schadevergoeding voor de misdraging van die snelle jongen van vorig jaar trouwens opgebracht? Als dat nog niet binnen is, moeten wij voor dit nieuwe geval een andere incassobureau nemen. Gelukkig hebben wij de Nieuwe Kerk, met die unieke programmering van wisselende manifestaties voor soms een groter, soms een specialer publiek. Het is bijna ongelooflijk, dat deze instelling zonder gemeentelijke subsidie tot nu toe deze prestaties kon leveren. D66 is van mening, dat zij ook niet in gevaar mag komen. Wij hebben in 1992 wel geen Olympische Spelen en dus ook nog geen multifunctioneel stadion, maar wij hebben een Rembrandt-tentoonstelling als grote manifestatie van dit jaar. Het zijn dit soort manifestaties, die de stad extra kleur geven, als oord van plezier. Vervolgens enkele opmerkingen over "De stad als document". Aan de stad leest men de geschiedenis; van binnen naar buiten, een geschiedenis van opkomst, verval, herstel. Over de binnenstad heb ik het al gehad en ook over de nog te ontwikkelen locaties. Direct om de binnenstad heen ligt de 19de-eeuwse gordel, bestuurd door de nieuwe stadsdeelraden. De stadsvernieuwing is daar goed op gang gekomen. De rand daar weer omheen, uit de jaren twintig, klopt echter al nadrukkelijk bij het fonds aan. Ook kan men verwachten dat er in de (westelijke) tuinsteden en in Noord rehabilitaties zullen moeten plaatsvinden. Het is de vraag of het optimisme in het missive-hoofdstuk over het Stadsvernieuwingsfonds gerechtvaardigd zal blijken. Zoals gezegd: men leest de geschiedenis af aan de stad. Uit de gotiek en de renaissance stammen de echte kathedralen als monumenten van hun tijd. Uit de gouden eeuw is er de grachtenstructuur met de vele stadspaleizen. Uit de 19de eeuw zijn er de kathedralen van die tijd: de grote stations en de paleizen van cultuur, het Rijksmuseum. De kathedralen van de 20ste eeuw zijn tot nu toe de grote verzamelgebouwen, de NMB en andere grote bankgebouwen en de stopera's. Wat zullen de kathedralen worden van de 21ste eeuw? De Larmagtorens en de landhoofden aan het IJ? Zullen het incidenten worden of onderdelen van een doorlopend verhaal? In ieder geval herkennen wij de stad als document weer in een aantal oude namen, nu aan de stadsdelen gegeven: de Watergraafsmeer, Osdorp, Zeeburg, Sloten; oude namen die, na een periode van overvleugeling door de naam Amsterdam, weer een hoofdstuk van de geschiedenis schrijven. "De stad als kunstwerk". In wiens handen ligt die? Al deze elementen te zamen vormen de stad als totaal-kunstwerk. In het begin van mijn bijdrage citeerde ik Olsen. Men zou zijn beschrijving van het ontstaan van dat resultaat zo kunnen typeren: een combinatie van groei en constructie, van expressie en maakwerk, van inspiratie en planning. Daar zitten wij dan. In veel rollen tegelijk: zowel kunstenaar als conservator, zowel ontwerper als uitvoerder, zowel verzamelaar als kunsthandelaar. De Raad van Amsterdam, in wiens handen dat kunstwerk, af en "nog-niet-af", voor een kleine tijd is toevertrouwd door de Amsterdammers. Zij zijn de "eigenaren", wij niet. Wij zijn er wel verantwoordelijk voor, hoe zorgvuldig wij ermee omgaan, met al die aspecten van het kunstwerk Amsterdam. Deze Raad staat aan het hoofd van dat alles; hij bestaat uit volksvertegenwoordigers, die tegelijk bestuurders zijn. Hoe kijkt D66 aan tegen onze wijze van vertegenwoordigen en van besturen? Laten wij het bestuur eens toetsen op de drie punten die ik aankondigde: besturen op kwaliteit, besturen op niveau en besturen in democratie. De kwaliteit van het bestuur kan worden afgemeten aan de motivering van besluiten, de helderheid van de dilemma's, de eenheid van besluit en handhaving en de samenhang op hoofdlijnen. Op een groot aantal van deze punten en in een groot aantal gevallen moeten wij constateren, dat de Raad of sommige fracties in de Raad te kort schieten. D66 is verbijsterd wanneer binnen enkele weken de fractie van de VVD een nota levert over welstandsbeleid, waarin wordt aangedrongen op zorgvuldigheid in het omgaan met adviezen en het aangeven van grote ingrijpende beleidswijzigingen, en dwars door alle adviezen op dit gebied heen in noodtempo een incident met verstrekkende gevolgen goedkeurt: de 215 meter hoge Larmagtoren. (De heer BRUINS SLOT: Als dan diezelfde fractie zodra het advies van prof. Derksen verschijnt uitroept "Zoveel onzin hebben wij nog nooit bij elkaar gezien", hoe kan dan uw kritiek serieus worden genomen?) Ik heb het over het schrijven van een nota en vervolgens binnen enkele weken een bepaalde keuze maken. De fractie was in dezen niet de enige die voor stemde, maar zij was wel de enige die vlak daarvoor de nota had ingediend. D66 heeft kritiek op fracties, die Ä misschien contre coeur, maar toch Ä met hun collegegenoten afspraken hebben gemaakt over het te voeren beleid en vervolgens zo terughoudend zijn bij de uitvoering ervan, dat mislukking zo niet veroorzaakt, dan toch bevorderd wordt. De wijze waarop de presentatie van de deelraad binnenstad en de discussie daarover in de commissie van advies en bijstand plaatsvond Ä het "eerst bespreekbaar" maken in de commissie door een aantal woordvoerders, zonder enige onderbouwing (die kwam pas later) Ä was daar een voorbeeld van. Hetzelfde kan, maar mag niet gebeuren bij het referendum. Ook wie er van huis uit niet echt voor was, maar ermee heeft ingestemd, is verantwoordelijk voor het doen slagen. Overigens geldt dat natuurlijk ook niet alleen voor het bestuur, maar ook voor een verantwoordelijk bedrijfsleven. Invloed uitoefenen op de uitslag door oorverdovende stemadviezen, is vanzelfsprekend, maar het democratisch middel in diskrediet brengen, of bij voorbaat weigeren uitspraken van de bevolking te respecteren of zelfs proberen de bevolking door een proces dat middel af te strijden, is dat niet. Hebben de Kamer van Koophandel, de Vereniging Amsterdam City belang bij het falen van een democratisch middel? Wie bij voorbaat per se zijn handen vrij wil houden ten aanzien van de uitslag en daardoor de indruk wekt, dat het er wel weer niet toe zal doen of men gaat stemmen of niet, neemt dat risico voor zijn rekening. D66 wil zich graag verantwoordelijk voelen voor het referendum. Wij hebben dan ook verklaard, dat wij de uitslag zonder meer zullen respecteren en er gevolg aan geven. Wanneer andere partijen dat achteraf niet willen doen, hebben zij het referendum laten mislukken, maar dan ook alleen door die houding. Daarbij gaan wij er vooralsnog maar vanuit, dat door de serieuze aanpak en behandeling door alle fracties de burgers worden gestimuleerd, van hun stemrecht gebruik te maken. Daarom moet het voorgelegde dilemma ook zo helder mogelijk zijn. Bij de kiezer moet niet het gevoel opkomen dat het (zoals zij ons verwijten bij de gewone verkiezingen) toch allemaal ‚‚ n pot nat is, maar twee potten nat. (De heer BRUINS SLOT: Ik dring aan op antwoord op mijn interruptie. Kunt u voorbeelden geven van collegeleden die het beleid traineren? Dat zal ik in dit debat graag horen.) Ik sprak van partijen en fracties en hun bijdragen aan de discussie over het referendum. Ik herinner mij in dezen de discussie over het al dan niet volgen van de vraagstelling van de onafhankelijke commissie en het al dan niet volgen van de uitslag. (De heer BRUINS SLOT: Volgens uw tekst wordt de uitvoering van het programakkoord getraineerd) Dat staat er niet. Ik begrijp niet wat u citeert. (De heer BRUINS SLOT: Dan bent u kort van memorie.) Ik neem aan, dat u reageert op iets wat ik in ieder geval zo niet heb gezegd. Toen wij besloten een proef te nemen met het middel van een referendum, bedoelden wij een heel echt en volwassen referendum. De proef die wij nemen kan alleen maar tot de juiste conclusies leiden, wanneer wij het te houden referendum volstrekt serieus nemen. Overigens hebben wij in deze beide voorbeelden, maar in nog veel meer, kritiek op het CDA. Die fractie heeft zich zeer nadrukkelijk achter de inhoud van het akkoord geschaard, om vervolgens (althans sommige leden van die fractie doen dat) oppositie te voeren tegen vrijwel alles wat het College voorstelt. D66 heeft ook kritiek op de hele Raad, die keer op keer regels vaststelt, aanscherpt, toevoegt zonder middelen en instrumenten te cre‰ren om die besluiten te handhaven. Hier verbaast ons vooral de fractie van de PvdA, die in haar algemene beschouwingen van eerdere jaren zeer sterk de nadruk legde op handhaving, het zelfs tot speerpunt in haar jaarplan maakte. In plaats daarvan werden echter telkens opnieuw meer regels en regelingen, meer nieuwe beleidsformuleringen gesteund, zonder dat er aan de handhaving van de bestaande iets verbeterde. Het sterkste voorbeeld daarvan was de voorgestelde verordening op de terrassen, die slechts omdat rechtsgeleerden ingrepen niet werd aangenomen; de meerderheid van de Raad zou ervoor hebben gestemd. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Doelt u nu op de meerderheid van de Raad of op de fractie van de PvdA?) De Raad heeft geen jaarplan gemaakt met als speerpunt de handhaving. Dat was de fractie van de PvdA. De hele Raad zou er echter wel voor gestemd hebben. Mijn verwijt betrof dan ook de hele Raad, (Mevr. DE WAART-BAKKER: Wil u zeggen, dat wij onze voorstellen met betrekking tot bij voorbeeld het verkeersbeleid niet hebben waargemaakt?) Ik gaf een voorbeeld van het vergroten van het aantal regels als begrepen in de verordening inzake terrassen, zonder dat de bestaande konden worden gehandhaafd. Er werden al weer nieuwe eisen toegevoegd, echter zonder aanvulling van het instrumentarium om de handhaving te verbeteren. Dit betekent, dat de achterstand alleen maar wordt vergroot. (Mevr. DE WAART-BAKKER: De burgemeester heeft weliswaar ooit deel uitgemaakt van de fractie van de PvdA, maar wilt u zeggen, dat de fractie van de PvdA nu meer voorschriften voor terrassen heeft bedacht?) Mijn laatste zin bij dit onderwerp luidde: hoeveel na het voorstel- mevr.Grewel gebouwde terrassen zijn gesloopt, omdat zij geen vergunning hadden? Ik ken genoeg terrassen die na dit voorstel nog zijn gebouwd. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Ik vind het allemaal onbegrijpelijk. Kunt u misschien nog een ander voorbeeld geven?) Ik heb niet voor niets mijn eigen verbazing uitgesproken over mijn constatering. Volgens ons moeten regels geen lucht zijn. Het is aan de burger niet uit te leggen, dat wat hij wil en de Raad wil wel wordt besloten, maar niet uitgevoerd. (De heer BRUINS SLOT: U spreekt die regels toch uit?) Als wij spreken over de kwaliteit van besturen in Amsterdam, ben ik er uiteraard voor om het goed te doen en niet om het slecht te doen. (Mevr. TER HORST: Uw partijgenoot in het College is toch ook altijd een groot voorstander geweest van maatregelen ter bestrijding van hondepoep? Wij hebben daarover een besluit genomen, waarvan ook u voorstander was. Hadden wij dat besluit dan niet moeten nemen omdat het moeilijk is dat te handhaven?) Men moet maatregelen nemen en die gaan handhaven, maar niet de ene maatregel al op de andere stapelen als de eerste maatregel al niet wordt gehandhaafd. Bij bestrijding van hondepoep moet men natuurlijk wel een eerste maatregel nemen. Die gaat men dan uitvoeren en handhaven. Vervolgens dienen dan verbeteringen te worden aangebracht op de punten waarop is gebleken dat de eerdere maatregelen falen. Men moet niet alleen maar nieuwe maatregelen toevoegen. (De heer PLATVOET: U meent dus, dat de attributen die wethouder Ten Have heeft ingezet goed werken?) Ja. De wethouder zou wel nog meer controleurs kunnen gebruiken. Als wij verbeteringen in het beleid willen aanbrengen, moeten wij ons daarop richten; niet op verscherping van de regels. Over het punt "Besturen op niveau" merk ik het volgende op. Het is wel wennen voor een gemeenteraad, het bestaan van die andere niveaus: de deelraden aan de ene kant en het beoogde ROA aan de andere. Misschien is het wel de overgangssituatie; het ene is niet af en het andere nog niet gerealiseerd. Dus kan men beide naar zijn hand zetten.   Volgens onze fractie is dat de oorzaak van het ter discussie stellen van het programakkoord enkele weken geleden, het in een adem spreken over twee feitelijk niet te combineren zaken. Men wil koppeling aan een jaartal of aan rechtstreekse verkiezingen. Wanneer dat twee verschillende zaken blijken, moet men ophouden met de suggestie dat het om een dubbele koppeling gaat. Op dat moment begint men langs elkaar heen te praten en geeft men voeding aan andere belangen dan die van de zaak zelf. Op dezelfde manier zagen wij het Wijkcentrum d'Oude Stadt wonderlijk opereren: de tegenstelling tussen de binnenstad en de rest van Amsterdam bracht volgens het wijkcentrum met zich, dat voor het bestuur van de binnenstad de bewoners daarvan te weinig bestuurskracht en verantwoordelijkheid zouden kunnen opbrengen, terwijl ten aanzien van het onderwerp voor het referendum nu juist niet aan de bestuurskracht en verantwoordelijkheid van de binnenstad mocht worden getwijfeld: daar had de rest van Amsterdam zich niet mee te bemoeien. In welk van beide opvattingen over de kwaliteit van de bewoners van de binnenstad zouden die zich zelf eigenlijk herkennen? Een wonderlijk conservatisme in beide gevallen: was het standpunt van het wijkcentrum andersom geweest, dan had het in elk geval blijk gegeven van openheid voor veranderingen en durf. De binnengemeentelijke decentralisatie bestaat al. Het stadsdeel Zuidoost bestuurt zichzelf, dus wij mogen met name van Groen Links en de PvdA als Raad geen beslissingen nemen bij het structuurplan Ä bij voorbeeld ten aanzien van de Bijlmerweide Ä die het broze evenwicht van het bestuursakkoord daar zouden kunnen verstoren. Wij mogen echter wel van de PvdA, onder aanvoering van de heer Genet eenvoudig als een wals over het stadsdeelbestuur van Zuid gaan; contracten met derden, als bouwmaatschappijen, zijn kennelijk minder waard dan interne afspraken. Wij horen de PvdA graag zeggen, dat er moet worden afgestapt van dogma's; dat vindt D66 ook, maar sinds wanneer is dat zoiets als het verscheuren van contracten. Wat hoort bovendien de burger? De Gemeenteraad stelt sloop uit. Wat had de burger eerder gehoord? "Het bestuur komt dichter naar je toe, door de decentralisatie. Je eigen bestuur gaat over je eigen stadsdeel." Tot het gemeentebestuur zijn probleem over je rug moet oplossen. Was dat besturen op niveau? Ten slotte over niveaus nog ‚‚n opmerking. In het proces om te komen tot een democratisch en breed gesteund ROA hebben wij besloten, terughoudend met de andere gemeenten in de regio om te gaan, door hen voor stappen te winnen en door niet met overmacht over hen heen te gaan. Wij zouden gezamenlijk optrekken naar het rijk, om zo veel mogelijk gemeenschappelijke stappen te kunnen zetten, waar iedereen in mee kan komen. Waarom willen Groen Links en de VVD dan toch altijd weer Amsterdamse schepjes boven op ROA-standpunten doen? Verzacht men daarmee het beeld van Amsterdam als de "grote-baasspeler"? Wint men daarmee het vertrouwen van de gemeenten met wie men wil samenwerken? Ten slotte "Besturen in democratie". Van diverse kanten komen de verwijten op ons af. Het beeld, dat wij van onszelf hebben, als bestuur, als partijen, als politici, wijkt sterk van het beeld dat de burgers van ons hebben. Het lukt niet goed in de contacten tussen de kiezers en de politiek, terwijl wij juist nu zo'n groot beroep hebben te doen op de medewerking en de tolerantie van de burgers. In het interview met de Voorzitter in de Volkskrant van 26 oktober 1991 noemt hij het begrip: "democratisch leiderschap". Hij typeert dat als "de kiezers wijzen op hun rechten en plichten, op de gevaren van de intolerantie in de multiculturele samenleving". Het thema is in de missive een beetje verdwenen. Inderdaad, democratisch leiderschap (als D66er moet men altijd even slikken bij zo'n woord: "leiderschap")... (De VOORZITTER: Doet de heer Van Mierlo het dan niet goed?) Die doet het uitstekend als voorganger van zijn partij. Het begrip partijleiderschap is bij ons onbekend. Leiderschap is voor ons een woord om bij te slikken. Het gaat erom de kiezers serieus te nemen en democratisch leiden kan nooit tegen hen in of aan hen voorbij gaan. Men kan het begrippenpaar ook omdraaien: leidinggeven aan, verantwoordelijkheid nemen voor de democratie. Het is een punt waarin D66 alle 25 jaar van zijn bestaan duidelijk is geweest. Het is het bestuur zelf, dat voorop moet gaan in de democratische processen; dat het voorbeeld moet geven van daadwerkelijke democratische besluitvorming, waarbij de meerderheid van stemmen geldt, maar de meerderheid rekening houdt met de minderheid en die niet buiten de voortgang van de ontwikkelingen schuift. Dit terwijl de minderheid democratisch de meerderheid volgt en, besluiten eenmaal genomen, geen sabotagetaktieken toepast. Wie om tolerantie vraagt, moet op zijn eigen plaats en in zijn eigen werkwijze tolerantie uitstralen. Zo behoort het bestuur met de inspraak om te gaan, de regels voor de bezwaren en beroepen, de adviesraden Ä of het nu om de welstand of de sport gaat Ä de Ombudsman, de wijkopbouworganen. Alleen zo kan men omgekeerd die organen aanspreken op hun democratische gehalte. (Mevr. DE WAART-BAKKER: U hebt zojuist enige voorbeelden genoemd waarbij een meerderheid in de Raad een uitspraak heeft gedaan. In uw beschouwingen geeft u nu aan waarmee u het niet eens was. Tegen anderen zegt u nu echter, dat, als zij het ergens niet mee eens zijn, tolerant moeten zijn enz. Volgens u walsen wij over Zuid heen enz., en vervolgens gaat u anderen even toespreken.) Ik heb in het vorengaande enige voorbeelden gegeven van zaken waarover naar onze mening op een verbazingwekkende manier tot besluitvorming is gekomen. In het onderhavige deel van mijn beschouwing stel ik, dat een besluit, eenmaal democratisch genomen zijnde, loyaal moet worden uitgevoerd. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Ik vind dat u zich daaraan dan ook zelf moet houden en niet zo'n tuttig toontje moet aanslaan.) Het leek mij belangrijk, over elkaars en ons eigen functioneren in de Raad iets te zeggen. Ik heb met enige voorbeelden aangegeven, hoe D66 die ziet en op basis waarvan wij onze eigen houding hebben bepaald. Als wij dat niet goed hebben gedaan, mag u aangeven, waar wij fouten hebben gemaakt. Dat kan slechts verhelderend werken. Alleen door de adviesraden enz. serieus te nemen, kan men die organen ook zelf aanspreken op hun democratische gehalte. Dat zal ook de verhouding tussen het bestuur en private partners moeten kleuren. Onze periode zet er hoog op in, verwacht er veel van voor de stad. Gemeente en bedrijfsleven vullen elkaar juist in deze periode sterk aan. De stad heeft beide nodig en beide hebben de stad nodig, als huis, wijkplaats, monument, enz. Zij leven erin en zij bouwen eraan. In de vorige eeuw, de eeuw die Olsen in zijn boek beschrijft, zijn grootse steden gemaakt door een combinatie van particulier initiatief en de overheid, door een combinatie van durf en gevoel voor de stad. Van onze wijze van besturen, samen met alle betrokkenen hangt het af of de Olsen van 2090 naar Amsterdam kan kijken als naar een kunstwerk. Democratisch leiderschap Ä een woord dat aanleiding geeft tot hilariteit Ä of leiding en sturing geven aan de democratie. Het eerste is misschien een hartstocht, het tweede is hard werken. Mevr. TANJA: Mijnheer de Voorzitter. Wie is er bang rood en groen? Voor een vernieuwende en duurzame stad. Is het nou nog een kunstwerk of niet? Velen vragen zich dat dezer dagen af. Hoe behandelt men iets waardevols wat zwaar beschadigd is? En als het gerepareerd is, is men dan tevreden? In de toelichting op de begroting schetst het College de problemen waar onze kostbare stad de komende jaren voor staat. Er zijn heel wat scheuren in deze stad die gerepareerd moeten worden, zoals de vervuiling van lucht en bodem, de werkloosheid en het gebrek aan perspectief van veel burgers. Als een milieuvriendelijke latex introduceert het College de "duurzame stad", als overkoepelend begrip waarmee het de kwalen van Amsterdam te lijf wil gaan. Is de methode van het College echter in staat de stad te repareren? Wie is er bang voor rood en groen? Met die woorden is het probleem samen te vatten. Amsterdam staat voor een aantal opgaven op sociaal-economisch en ecologisch gebied. De opgave is, rode en groene politiek met elkaar in evenwicht te brengen. Het College schetst echter in de missive de dilemma's die daarmee samenhangen niet. Het annexeert het begrip "duurzaamheid" , maar doet er verder niets mee. "Voor een duurzame stad" is niettemin een boodschap die Groen Links aanspreekt. Nergens zijn de dilemma's van een groene en linkse politiek zo zichtbaar als in een grote stad. De ontwikkelingen in Europa maken die dilemma's nog moeilijker. De Raad zal de komende jaren een aantal zeer ingrijpende beslissingen moeten nemen. Waar gaan wij nieuwe huizen en werklocaties bouwen en hoe zien die eruit? Hoe handhaven wij de stad als knooppunt van mobiliteit, waar tegelijkertijd met plezier kan worden gewoond? Hoe voorkomen wij een tweedeling in de stad waarbij een groep mensen kansloos aan de onderkant van de samenleving belandt? Groen Links vindt dat het Europa-‚lan niet te veel nadruk mag leggen op de economische groei waardoor ecologische vraagstukken in de verdrukking komen. Voor Groen Links is een "duurzame stad" een stad, waarin een samenhang bestaat tussen economische ontwikkeling en de kwaliteit van het milieu. Het rode en groene aspect moeten met elkaar in balans zijn. Wil Amsterdam zichzelf blijven dan moet het niet schromen, zich ingrijpend te vernieuwen. Duurzaamheid en vernieuwing gaan hand in hand. Soms vereist reparatie het zetten van talloze stipjes met de penseel, andere keren kan de verfroller uitkomst bieden. Wij hebben geen principi‰ le voorkeur voor de ene of de andere methode, maar wij willen wel waar voor ons geld, want het gaat om het kunstwerk dat Amsterdam heet. Volgens het programakkoord moet het Amsterdamse milieu- en verkeersbeleid worden verscherpt en de milieubelasting aanzienlijk worden teruggedrongen. Mijn fractie vindt dat het College onvoldoende maatregelen in die richting neemt. Ik geef een voorbeeld. Wethouder Genet doet over ‚ ‚n of meer parkeergarages niet moeilijk. Minder parkeerplaatsen? "Ach, hoe bereken je zoiets", vroeg hij zich nog onlangs af bij de discussie over de VaRa-strook. Collega-wethouders Saris en Ten Have, die denken wel een berekening te kunnen maken van het aantal parkeerplaatsen, snappen het allemaal niet, volgens wethouder Genet. Is de wethouder werkelijk zo na‹ ef? Er moeten keuzen worden gemaakt. De Amsterdamse straten zijn nu eenmaal niet breed genoeg voor een oneindige groei van alle soorten verkeersdeelnemers. Bij het komende referendum kunnen wij gelukkig kiezen. Groen Links zal zich bij het referendum inzetten voor een binnenstad met veel minder auto's. Een dergelijke binnenstad komt de veiligheid en de leefbaarheid ten goede en garandeert op lange termijn een betere bereikbaarheid. Dat levert andere economische bedrijvigheid in de binnenstad op, maar niet minder. Als aan de dolle dominantie van de rijdende en stilstaande auto een einde is gemaakt, krijgt de binnenstad andere kansen. Bewoners en bedrijven zullen bewust kiezen voor vestiging in een leefbare en schone binnenstad. Er komen meer mogelijkheden voor een fijnmazig openbaar vervoer. Er komt ruimte om te spelen, te lopen en te genieten van de stad. Kortom, mijn fractie ziet graag dat bestuurders en ambtenaren uit alle windstreken zich naar Amsterdam spoeden om zich te verwonderen over onze schitterende, autoluwe binnenstad, die schoner werd en tegelijkertijd economisch tot bloei kwam. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Ik begrijp, dat u het nu al weet en geen behoefte meer hebt aan een referendum.) Ik heb gezegd, dat wij ons willen inzetten om de bevolking tot die uitspraak te bewegen. (De heer J. VAN DUIJN: Betekent dit ook, dat volgens u veel van de huidige bedrijvigheid in de binnenstad maar moet vertrekken?) Er zal inderdaad een verandering van bedrijvigheid plaatsvinden. Dat is een ontwikkeling die de afgelopen jaren al heeft plaatsgevonden. Er zijn al bedrijven naar Amstel III en elders vertrokken. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Kunt u zeggen wat u doet als een meerderheid van de Amsterdammers nee zegt tegen de door u voorgestelde keuze?) Ik meen, dat het van groot belang is, de uitslag van het referendum te respecteren. Hoe denkt de VVD over ons uitgangspunt? Kan zij met deze gedachtengang meegaan? In de begrotingsmissive lezen wij dat dit politiek breed samengestelde College "het mogelijk maakt netwerken op te bouwen in uiteenlopende segmenten van de Amsterdamse samenleving". Hoe moeten wij dat begrijpen: luisterden de ondernemers die een kort geding tegen het houden van een referendum aanspannen nu wel of niet naar de VVD? (Wethouder DE GRAVE: Hoe zit het dan met het Wijkcentrum d'Oude Stadt? Luistert dit naar Groen Links?) (De heer BRUINS SLOT: En de werkgroep Wijze Oude Wijven?) Die ken ik niet. Groen Links vindt de herinrichting van het Damrak een goed voorbeeld van de wijze waarop het evenwicht op straat kan worden hersteld: kleurrijk en een beetje gek. Er is meer ruimte voor de voetganger, de fietser en het openbaar vervoer; de auto is niet verbannen maar naar zijn plaats verwezen. Dat smaakt naar m‚‚r. De fractie van Groen Links ziet graag zo snel mogelijk de tweede fase van de Operatie Stadshart uitgevoerd: op naar het Rokin. Het Gemeentevervoerbedrijf (GVB) vervoert dagelijks zo'n 250.000 passagiers. Het is waarschijnlijk de gemeentedienst met de meeste klanten. Ondanks deze grote klandizie wordt er heel wat afgemopperd op het GVB. Terecht, de kwaliteit en de veiligheid van het openbaar vervoer kunnen beter: kortere wachttijden, kleinere loopafstanden naar de halte. Meer conducteurs op de tram juicht mijn fractie toe. De conducteur is weliswaar geen wonderdokter tegen alle misdaad, maar bevordert wel de veiligheid en de service voor de passagiers; zijn of haar aanwezigheid kan ellende voorkomen. Men zou het een soort preventieve geneeskunde in het openbaar vervoer kunnen noemen. Per jaar ‚ ‚n tramlijn met conducteurs erbij, dat is het huidige beleid. Dit betekent, dat wij aan het einde van deze eeuw nog niet eens op de helft zijn. Dat is niet de snelheid die wij met het openbaar vervoer voor ogen hebben. Over de terugkeer van de conducteur, evenals over het plaatsen van tourniquets bij de metro-ingangen, wordt al jaren gepraat, nagedacht, gestudeerd enz. Ik zou willen zeggen: niet langer praten, gewoon uitvoeren in 1992! Een suggestie van wethouder mevr. Wildekamp van enige dagen geleden was: niet langer wachten op het rijk, maar financieren uit de sociale- vernieuwingspot. Is dat een collegestandpunt? Zo nodig zal ik in tweede termijn een voorstel ter zake indienen. Handhaving is van groot belang voor een veilige stad, maar door wie en met welke middelen? Wij zien talloze uniformen in de stad. Naast de Politie zien wij de stadswachten, de veiligheidscontroleurs in het openbaar vervoer, het ondersteuningsteam, de parkeerwachten en de milieuhandhavers. Dan zijn er ook nog de particuliere veiligheidsdiensten. Aan wie moet ik een boete betalen? Wie mag mij alleen berispen? Wie mag mij aanhouden en geboeid afvoeren? Al die uniformen zijn voor de burger een verwarrende situatie. Groen Links stelt voor, te komen tot meer handhaving van de handhaving. Een aantal van deze uniformdragers kan onder verantwoordelijkheid van de stadsdelen worden gebracht; de Politie natuurlijk niet. De stadsdelen vervullen al een belangrijke rol bij het schoonhouden en beheren van de openbare ruimte. Als wij daaraan de handhaving toevoegen, kunnen de stadsdeelorganisaties de werkzaamheden beter op elkaar afstemmen. Voor de burger schept dat meer duidelijkheid. Een duurzame stad is voor Groen Links een compacte stad. Wij willen het gebruik van de huidige stedelijke ruimte intensiveren, het woon-werkverkeer terugdringen en de groene en blauwe gebieden rond de stad zo veel mogelijk sparen. Dit bouwen aan een compacte stad brengt dilemma's met zich mee, want, hoe compact is die compacte stad eigenlijk? Het idee van de compacte stad is, net als het VINEX-beleid, gebaseerd op m‚‚r van alles: meer woningen, meer wegen, meer werklocaties, meer economische groei. De economie wint het van de ecologie. Men legt zich geen beperking op waar het gaat om het annexeren van ruimte. Zo worden de aanleg van de Afrikahaven en Schiphol verdedigd met het argument van de compacte stad en het vergroten van de werkgelegenheid in de stad. Dit brengt mij bij wethouder Jonker. Die heeft het niet zo op het compacte. Hij zoekt het meer aan de grenzen stad: Ruigoord, Zaanstad, de zuid-as. Hij vindt dat Amsterdam moet blijven groeien; hij is meer van het expansieve. Is wethouder Jonker overigens nog steeds van mening dat zijn collega Saris bedrijven uit Amsterdam wegjaagt, zoals wij enige tijd geleden in de krant konden lezen? Terug naar de compacte stad. De vraag is: is compact wel duurzaam? Het is wellicht eerlijker om bij het Amsterdamse beleid te spreken van: het zo beperkt mogelijk houden van de ecologische schade die dat alles met zich brengt. De politieke strijd kan dan losbarsten over de mate waarin men die schade wil beperken. De fractie van Groen Links heeft de afgelopen jaren duidelijk gemaakt, waar voor haar de grenzen zouden moeten liggen: geen tweede Coentunnel, geen uitbreiding van Schiphol als dit leidt tot verdrievoudiging van de luchtverontreiniging. Waar liggen eigenlijk de grenzen van de partij van milieuwethouder Ten Have? D66 stemde voor de huidige uitbreidingsplannen van Schiphol, dus in de lucht moeten we blijkbaar zijn grens niet zoeken. Groen Links meent, dat het voor een wel duurzame compacte stad nodig is, nieuwe stedebouwkundige uitgangspunten te ontwikkelen die gebaseerd zijn op een verantwoord gebruik van de ruimte. De Bijlmer heeft een bijzonder lage woningdichtheid; daar kan verdichting plaatsvinden. Hetzelfde geldt voor de westelijke tuinsteden. Voor de ontwikkeling van dergelijke plannen is samenwerking met de stadsdeelraden van cruciaal belang. Met de bewoners en de deelraden moeten we de discussie aangaan over de mogelijkheden van verdichting van hun stadsdeel in het belang van het milieu. Daarbij is het natuurlijk niet de bedoeling om met stofkam en vergrootglas de rozenperken en plantsoenen op te sporen om daar huizen neer te zetten. Het bijbouwen van woningen moet als gevolg hebben dat de structuur van een gebied wordt versterkt. In de discussie wordt bebouwing altijd tegenover groen geplaatst, zelden tegenover andere ruimtevreters zoals wegen. Groen Links pleit ervoor, de wegeninfrastructuur in de discussie te betrekken. Nu de Ringweg af is, kan om te beginnen de Wibautstraat worden versmald tot een gewone stadsstraat. Dat komt de leefbaarheid ten goede en het verbindt de Oosterparkbuurt met de Weesperzijdestrook. Ook de voorstellen voor de Groene Plantage en de plannen voor de VaRa-strook met een autotunnel onder de grond zorgen voor meer openbare ruimte en ruimte voor woningbouw. Om met al die dilemma's ontspannen van het leven te kunnen blijven genieten, is het wellicht een troost, eraan te herinneren dat de natuur in de stad zeker niet ontbreekt. Heden ten dage vindt een partij als Groen Links, maar ook Groen Amsterdam, haar steun nog steeds vooral bij de stedelingen. De milieubeweging moet het nu eenmaal niet speciaal hebben van de boer en tuinder, de stroper en de jager, de natuurlijke bewoners van dat stuk Nederland waar de natuur nadrukkelijker aanwezig is. Zonder groei van het aantal stedelingen zal het met de natuur in Nederland niet goed gaan. Ook voor de beestjes en de plantjes hoeft uitbreiding van het stedelijk gebied niet slecht te zijn. De bespreking van de nota Dieren in de stad in de vorige raadsvergadering heeft aangetoond dat de stad een heel bijzondere biotoop is. Zo blijkt de natuur lang niet altijd in het groen gekleed te gaan. Een goede kwaliteit van woningen en woonomgeving is een belangrijke voorwaarde om de dreigende verpaupering tegen te gaan en de sociale veiligheid te verbeteren. Het is de stadsvernieuwing tot nu toe gelukt, het ontstaan van getto's in Amsterdam te voorkomen. Daarin moeten wij dus blijven investeren. De rijksmaatregelen als de jaarlijkse huurverhoging, de forse korting op het Stadsvernieuwingsfonds en de vermindering van het aantal te bouwen huurwoningen gaan hier dwars tegen in. Stadsvernieuwing is sociale vernieuwing avant la lettre en verdient blijvende prioriteit. Als de PvdA nog iets in deze Regering wil betekenen, zou zij er goed aan doen, deze bezuinigingen terug te draaien. Anders komt er volgens de deelraadbesturen in de traditionele stadsvernieuwingsgebieden in de 19de-eeuwse gordel "noodweer". Niet alleen daar zal dat volgens ons zo zijn, maar ook in de Gordel 20-40, waar de grote investeringsprogramma's moeten starten. Om de stadsvernieuwingsproduktie op peil te houden zijn bijzondere maatregelen noodzakelijk. De gemeentelijke bijdrage aan het Stadsvernieuwingsfonds moet omhoog als het rijk zijn plannen doorzet. Groen Links stelt verder, dat de huurverhoging volgend jaar niet zo moet worden doorgevoerd als dit jaar is gebeurd. In samenwerking met andere steden moet worden nagegaan, hoe op het rijk een grotere druk kan worden uitgeoefend om deze huurverhoging niet door te voeren. De straten hebben een goed dagelijks onderhoud nodig, overal in de stad, maar zeker in de oude stadsvernieuwingsbuurten en de Gordel 20-40. Het achterstallig onderhoud van de openbare ruimte moet worden weggewerkt. De stadsdelen hebben uitgerekend dat daarvoor een investeringsimpuls van acht miljoen gulden noodzakelijk is. Zij zijn bereid, daar zelf nog een bedrag bij te doen. Groen Links is van mening dat het verzoek van de stadsdelen om een eenmalige impuls gehonoreerd moet worden. Bij de hoofdstuksgewijze behandeling zal mijn fractie daarvoor een voorstel indienen. Op de kunsten wordt in deze begroting niet bezuinigd en het ziet ernaar uit, dat dit ook in de komende jaren niet zal gebeuren. Het wachten is op het Amsterdamse Kunstenplan voor de jaren 1993-1996. De wijze waarop "halfprodukten" voor dit Kunstenplan worden gemaakt en besproken maakt duidelijk, dat er nieuwe omgangsvormen mogelijk zijn tussen stadsbestuur en het kunstenveld. Geen bezuinigingen op de kunst in Amsterdam. Mijn fractie steunt die keuze, want in een duurzame stad gaat het niet alleen om economische welvaart, maar ook om geestelijke en culturele welvaart. In haar adviesaanvraag aan de Kunstraad schrijft de wethouder dat "de tijd is aangebroken voor nieuwe forse impulsen in de culturele infrastructuur". Het Kunstenplan zal dan ook, zoals is afgesproken in het programakkoord, vergezeld gaan van een meerjareninvesteringsprogramma. Mijn fractie beseft, dat een re‰le gemeentelijke bijdrage aan dat investeringsplan alleen mogelijk is als wij erin slagen, de kunsten toe te voegen aan het lijstje van grote werken. Op dit lijstje staan in deze begroting, alsof het vanzelfsprekend is, vooral infrastructurele projecten voor de auto met stip vermeld. Laat ik, als voorproefje van de debatten van medio 1992 over het Kunstenplan, de vergelijking aanhalen die de heren Lang en Fuchs gebruiken: alle grote, spraakmakende culturele projecten in Parijs kosten te zamen evenveel als een stuk autosnelweg tussen Chartres en Parijs. U begrijpt, dat wij het voorstel overwegen, de volgende ronde in het debat over de tweede Coentunnel te laten plaats vinden in de Commissie voor Cultuur enz. Het terugbrengen van de werkloosheid tot het landelijk gemiddelde is de doelstelling die de collegepartijen hebben afgesproken in het programakkoord. Denkt het College deze doelstelling te halen? Mijn fractie vindt het collegebeleid op dit punt onvoldoende. Wij zijn tevreden over de koersverandering die in het RBA is bereikt en over de komst van werkwinkels in de buurten; wij zijn ook tevreden over de individuele begeleiding en het verbeterde beleid, gericht op herintreding van langdurig werklozen. De werkloze wordt wel klaargestoomd, maar nu de banen nog! In de missive wijst het College op de medeverantwoordelijkheid van het bedrijfsleven om de knelpunten op de Amsterdamse arbeidsmarkt op te lossen. Terecht; dat hebben wij altijd gewild en zo hoort het ook. Met verbazing en onbegrip heeft mijn fractie dan ook kennis genomen van de reactie van enkele collegeleden op het verzoek uit de bouwwereld, over te gaan tot contract- compliance. Wethouder Genet noemde het voorstel van de bouwwereld "slecht en vooral bedoeld als marktbescherming van het Amsterdamse circuit". Wethouder Ten Have liet weten, dat "het aanbestedingsbeleid zich in feite niet goed leent voor het toepassen van positieve-actiebeleid". Hebben we eindelijk een bedrijfstak die serieus meer allochtonen in dienst wil nemen en dan zulke afwijzende reacties van collegeleden. Hoe moeten wij de missivetekst nu zien? Alleen als een lippendienst aan het positieve- actiebeleid? Waarom grijpt het College het voorstel uit de bouwwereld niet met beide handen aan en gebruikt het dit niet als een voorbeeld voor andere sectoren?   De vergadering wordt geschorst wegens rumoer op de publieke tribune   De VOORZITTER heropent de vergadering en geeft het woord aan mevr. Tanja voor het vervolg van haar beschouwing.   Mevr. TANJA: Een stad die wil blijven ‚n vernieuwen, moet investeren in zijn toekomst; moet investeren in de jeugd. De voorgestelde bezuinigingen op onderwijs en de begeleiding door het ABC staan op gespannen voet met het voeren van een goed werkgelegenheidsbeleid. Groen Links erkent, dat het inzetten van extra geld in het onderwijs de afgelopen jaren te weinig heeft opgeleverd. Dat moet anders. Wij verwachten echter veel van een betere individuele begeleiding van leerlingen en een betere aansluiting van het lesmateriaal en de werkvormen bij de multiculturele samenstelling van de Amsterdamse jeugd. De uitbreiding van het taalonderwijs voor nieuwkomers met enige opleiding die onlangs heeft plaatsgevonden, is een stap in de goede richting. Dit is mede het resultaat van een door Groen Links ingediend voorstel. Voor geschoolde migranten mogen de wachtlijsten dan verdwenen zijn, dit is nog niet het geval voor mensen zonder opleiding die een basiseducatie willen volgen. Het rijk komt nu gelukkig met extra geld over de brug voor deze groep mensen, maar wat doet het College? Het grijpt dit aan om de totale Amsterdamse bijdrage voor de basiseducatie in te trekken. Mijn fractie vindt dit onbegrijpelijk tegen de achtergrond van alle pleidooien voor integratie en verplichte lessen in de Nederlandse taal. Kan het College dit uitleggen. Het eindrapport van de Stuurgroep sociale vernieuwing is vernietigend. "Gaat de sociale vernieuwing als een nachtkaars uit, of wordt de fakkel overgenomen", vraagt voorzitter Jan Schaefer zich terecht af. Ook op de sociale vernieuwing wordt immers bezuinigd door de Regering. Elke gemeente had haar sociaal beleid zo ongeveer opgehangen aan dat rijksgeld. De landelijke Werkgroep sociale vernieuwing wijst hoopvol naar de gemeenten: die waren gelukkig enthousiast. Dat kan van Amsterdam niet worden gezegd. "Een kwestie van aanpakken" heet de Amsterdamse nota, maar deze aanpak heeft geen frisse wind van ontkokering en deregulering in dit Stadhuis veroorzaakt. Een onorthodoxe aanpak van achterstanden overstijgt de grenzen van de portefeuilles van dit College en van de stadsdelen. Volgens ons moet er een onafhankelijke werkgroep komen, die beter als horzel kan opereren dan een ambtelijke projectgroep. Het toenemende racisme en nationalisme in Europa is schokkend. De ontwikkelingen in Belgi‰ vormen een ernstige waarschuwing. Het is twijfelachtig, of de groeiende eenwording van de Europese Gemeenschap (EG) wel zo positief is voor migranten. Een "fort Europa" dat zich afsluit, is ongewenst; de EG moet zich ruimhartig en humanitair opstellen jegens asielzoekers die hier hun toevlucht zoeken. Als de EG ‚‚n wordt, dan ook voor de migranten die hier vaak al tien of twintig jaar wonen of zelfs hier geboren zijn. De achterstandsproblematiek van Marokkaanse en Antilliaanse jongeren in onze stad is uiterst urgent. Deze problemen vragen om een daadkrachtig en praktisch beleid. Aan concrete maatregelen hebben wij meer dan aan een nationale discussie over integratie. Groen Links is overigens blij met het initiatief van de Amsterdamse adviesraden van migranten om een eigen inbreng te leveren in deze discussie. Het is een goede zaak dat migranten hun plek in het debat opeisen. Mijn fractie vindt het door dit College gevoerde minderhedenbeleid te weinig doortastend. Ik heb in mijn betoog een aantal voorstellen in dezen gedaan, met name op het gebied van werkgelegenheid en onderwijs, waarop ik een reactie verwacht. Amsterdam wordt spannender naarmate het meer mensen uit andere culturen en leefstijlen binnen zijn grenzen heeft. Dat is Amsterdam ten voeten uit: de stad die zich vernieuwt en daarmee zichzelf blijft. Tegelijkertijd mogen wij de problemen die dit vernieuwingsproces met zich brengt niet verdoezelen of wegwuiven. Wij moeten durven erkennen, dat er in de komende jaren sprake zal zijn van spanningen tussen de verschillende bevolkingsgroepen. De politiek heeft hierin een verantwoordelijkheid. Het voeren van een rechtvaardig sociaal-economisch beleid voor iedereen kan een bijdrage leveren om de voedingsbodem voor racisme weg te nemen. Het duidelijk zichtbaar maken van waar het in de politiek om gaat, kan daartoe ook bijdragen. De politieke partijen moeten duidelijke standpunten innemen en hun beleid naar buiten brengen en verdedigen bij de mensen en vooral waar in colleges collegiaal wordt samengewerkt, tegelijkertijd de verschillen tussen fracties scherp en helder naar buiten brengen. Partijen die deel uitmaken van het College zullen moeten voorkomen dat de politieke macht zich verstopt achter ambtenarij. Een voorbeeld: de zes sporen en het Barentszplein. Alleen door hardnekkig volhouden van buurtbewoners en de commissie van advies en bijstand is eindelijk erkend, dat trac‚keuzen met de minste schade wel degelijk technisch en financieel uitvoerbaar zijn. Ten aanzien van de sneltramtunnel bij het Barentszplein heeft noch wethouder Genet, noch wethouder Saris, noch zijn voorganger Van der Vlis op tijd gezegd, dat waar een politieke wil is, er een ambtelijke weg moet zijn. De ambtelijke onwil om alle keuzen op tijd aan de Raad voor te leggen, wordt door de wethouders toegedekt. De meerderheid van de Amsterdamse bevolking is niet in Amsterdam geboren. Amsterdam bestaat mede bij de gratie van niet-Amsterdammers. Al die mensen hebben hun eigen verhaal en hun eigen gewoonten. In de stad komen alle identiteiten samen. Amsterdam verandert en er ontstaat iets nieuws. Amsterdam vernieuwt zich en blijft daardoor zichzelf. Amsterdammers komen uit Friesland, uit Polen, uit Bos en Lommer, uit Marokko en uit de Indische buurt. Dat moet vooral zo blijven. Mevr. VAN DER STOEL: Mijnheer de Voorzitter. Het eerste onderwerp waarbij ik namens de VVD-fractie wil stilstaan is de bestuurlijke vernieuwing. Terecht blijft de verhouding tussen kiezer en gekozene, tussen burger en overheid, de politieke discussie domineren. Terecht, omdat de hartstocht voor de democratie velen bezig houdt. Terecht, omdat de legitimatie van het democratisch bestel en de gekozen bestuurder keer op keer moet blijken. Terecht, omdat we inmiddels goed beseffen dat er geen beter bestel bestaat en dat de oorzaak van veel internationale conflicten is terug te voeren op het ontbreken van democratie. Gelukkig blijven de vragen, hoe en wat die afstand veroorzaakt en hoe deze te overbruggen velen binnen en buiten de politiek boeien. Naar de oorzaken hiervan is veel onderzoek verricht, met soms elkaar tegensprekende resultaten. Deze varieerden van "de mensen zijn best tevreden over wat ze hebben en keren zich af van de politici wanneer dit wordt bedreigd" tot "politici zijn opportunisten en daar krijgen de kiezers genoeg van". Toch sloegen iedere serieuze partij en fractie aan het nadenken over oplossingen. Dit zoeken naar oplossingen gebeurt veelal volgens de " oude" methode: in meer of minder breed partijverband. Dit heeft echter als groot nadeel, dat wederom een selecte groep, te weten partijleden, zich met de oplossingen bemoeit. Zoals bekend, voelt maar 4% van de bevolking zich aangetrokken tot het lidmaatschap van een politieke partij en stelt slechts 10% daarvan zich actief op. De gevonden oplossingen kunnen hierdoor een groot draagvlak hebben binnen een politieke groepering, maar het oordeel van degenen die zich buitengesloten voelen, de (wegblijvende) kiezers, ontbreekt nog steeds. Daarom zoekt de VVD-fractie de kiezers actief op in hun eigen buurt door werkbezoeken aan deelraadsgebieden, het houden van peilingen en het wekelijkse spreekuur. Niet de fractie, maar de aanwezigen bepalen de agenda. Deze werkwijze levert soms verrassend eenvoudige oplossingen op voor soms ingewikkelde vraagstukken. Uit deze bijeenkomsten krijgen zowel de gemeenteraadsfractie als de deelraadsfracties een helder beeld van de zaken waaraan kiezers zich storen, zoals zich niet gehoord voelen, geen duidelijk antwoord van de Raad krijgen op vragen en niet merken wat er met suggesties wordt gedaan. De bij tijd en wijle heftige discussies op zo'n avond leren ons, dat kiezers het weliswaar lastig vinden wanneer men hun standpunt niet deelt, maar het waarderen als men duidelijk onderbouwt waarom de fractie niet overtuigd raakt door de gegeven argumenten. De rechtstreekse dialoog met de kiezers wordt hierdoor springlevend. Omdat ook de VVD-fractie blijft zoeken naar nieuwe wegen, legt zij de Raad en het College vandaag twee concrete voorstellen voor waarop zij in dit debat graag een reactie wil krijgen. Het eerste voorstel betreft een rechtstreeks gekozen voorzitter van een stadsdeelraad. PvdA-leider Kok blies onlangs de discussie over de gekozen burgemeester nieuw leven in met een duidelijke stellingname. De Amsterdamse VVD-fractie neemt het estafettestokje graag over op lokaal niveau. Naar analogie van de gekozen voorzitter van de Regioraad stelt de fractie voor, ter verhoging van de opkomst voor deelraadsverkiezingen en ter vergroting van de betrokkenheid bij de deelraad, de burgers twee stembiljetten voor te leggen. Op de ene lijst bepaalt de burger de samenstelling van de deelraad en op de andere, wie voorzitter wordt. Zo kan de juiste vrouw of man op de juiste plaats bijdragen aan verbreding van het draagvlak voor en de herkenbaarheid van het politieke bestuur, vooral in de binnenstad. Wij willen graag met andere fracties de verschillende modaliteiten bespreken: krijgt de voorzitter de bevoegdheid, besluiten voor te dragen ter vernietiging? Heeft de voorzitter het recht van initiatief? Heeft de voorzitter wel of geen stemrecht enz. Het tweede voorstel betreft het eenvoudiger benaderen van raadsleden door burgers. Nu moeten burgers zes verschillende partijen zien te bereiken voor het maken van een afspraak over een onderwerp. Zou de dienstverlening aan de kiezers niet gebaat zijn bij het instellen van een vast spreekuur van de gezamenlijke democratische fracties op een bepaald tijdstip, bij voorbeeld op de raadswoensdag tussen de middag- en de avondzitting? In de discussie rond het thema "kiezer Ä gekozene" is onlangs een nieuw begrip gelanceerd, te weten de calculerende burger, dit als reactie op het feit dat steeds meer burgers er blijk van geven dat zij weten waar en hoe hun boterham wordt gesmeerd. Het begrip calculerende burger heeft in de politieke discussie een negatieve lading gekregen en dat verrast de VVD- fractie in hoge mate. Immers, een aantal politieke partijen spant zich al jarenlang in de burgers meer te betrekken bij het openbare leven. Deze inspanningen laten zich vangen onder leuzen als "spreiding van kennis en macht", "het bevorderen van de mondigheid van burgers" en " niet over en zonder u", kortom, emancipatie van staatsburgers. (De heer PLATVOET: Meestal is het spreiding van kennis, inkomen en macht.) Zeker, daarom volgen straks ook nog de financi‰le beschouwingen. Nu die inzet gevolgen krijgt en burgers zich bemoeien met het openbare leven, krijgen ze als reactie: "ho even, dit bedoelden we niet!" en vervolgens slaat de politiek terug met nieuwe regelgeving, waartegen de burger zich weer verzet en de hond zich in de staart bijt, kortom: een verstikkende spiraal. De VVD-fractie meent, dat burgers zich terecht verzetten tegen deze spiraal. De conclusie is dan ook, dat de overheid nu eindelijk eens moet ophouden met alles te willen regelen voor en tegen de mensen. Zij moet de gestelde regels handhaven en niet bij gebrek aan eenduidige regelgeving verdere verfijningen aanbrengen waardoor zowel de handhaver als de burger door de bomen het bos niet meer zien en dus maar hun eigen lijnen trekken. Dan leven wij niet meer in het vrije, maar in het wilde westen. De VVD-fractie is teleurgesteld in de daadkracht van het College voor wat betreft de uitvoering van het onder ‚‚n regie brengen van alle gemeentelijke handhavingstaken. De uitvoering van de taken sluit niet op elkaar aan. Iedere pet gaat zijn of haar eigen weg. Wij willen nu juist uniformiteit onder de petten om de veiligheid in onze hoofdstad te vergroten; van Politie tot stadswacht, van reinigingsagent(e) tot O-team. Gisteren heb ik al voorspeld en het blijkt dus waar te zijn, dat verschillende andere fracties in de Raad dezelfde vraag hebben: waarom voert het College deze opdracht niet uit ? Daarentegen kan de VVD-fractie zich wel goed vinden in voorstellen van het College om grondiger werk te maken van de herijking van beleid, waartoe in de vorige raadsperiode een aanzet is gegeven. De kritische houding van kiezers ten opzichte van de overheid en politici heeft wat ons betreft ook veel te maken met wat de overheid biedt: het in stand houden van voorzieningen en subsidies op basis van achterhaalde dogma's en daardoor niet meer aansluiten op het wensenpakket van de kiezers. In dit verband is onze vraag aan het College: hoe zijn de door kiezers aangegeven problemen in de voorronde van het experimentele referendum nu verwerkt in de voorstellen van het College? De besluitvorming over de CAM-voorstellen had wat ons betreft een omvangrijker pakket maatregelen mogen opleveren. Wij beschouwen het als een eerste stap in de goede richting, al was het maar om gevolg te kunnen geven aan de passage in de missive dat "de politiek in elk geval de taak heeft, de huidige dilemma's en uitdagingen te formuleren en hierin keuzen te maken". Op deze stellingname valt overigens wel iets af te dingen. Het roept bij ons het gevoel op: "Over u, maar zonder u, burger!". Daarom ter illustratie een voorbeeld. De Raad acht het politiek wenselijk, maatregelen te treffen om ons milieu beter te beschermen. Nu bruist het in de samenleving van de idee‰n over wat er zoal dient te gebeuren. De VVD-fractie vindt het daarom noodzakelijk, dat het College eerst de bewoners en gebruikers van de stad en daarna de Raad een inventarisatie van maatregelen, te verwachten effecten, termijnen van verwezenlijking en financi‰le consequenties voorlegt. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Mag ik u vragen, aan wat voor soort maatregelen u denkt?) Zoals ik al zei, hebben diverse fracties in de Raad voorstellen gedaan. Ook het College heeft voorstellen ontwikkeld en voorts leven er idee‰n in de stad. Wat de VVD-fractie voor ogen staat is, dat een compleet pakket wordt voorgelegd van maatregelen waaraan wordt gedacht, wat daarvan de financi‰le consequenties zijn en of die bijdragen aan de verbetering van het milieu. Op grond daarvan zullen wij dan afwegingen moeten maken op andere beleidsterreinen. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Ik zie niet in, wat het verschil is met het programakkoord en de meerjarenvertaling die wij daarin hebben gemaakt. Die is toch gebaseerd op wij wat als fracties van politieke partijen vinden van de maatschappij, welke dilemma's er zijn en welke maatregelen wij daarvoor willen nemen en hoe wij die vertalen? Ik kan dat niet helemaal plaatsen.) Het programakkoord is uiteraard ‚‚n ijkpunt voor de uitvoering, ook voor het College. Juist echter omdat er in de Amsterdamse samenleving ook veel verschillende opvattingen leven over de manier waarop het milieu beter kan worden beschermd stellen wij voor, alles eens op een rij te zetten. Ik zou het ook anders kunnen verwoorden: kom niet met hapklare brokjes aanzetten, want dan worden wij geconfronteerd met een versnipperd beeld van wat het Amsterdamse milieubeleid moet inhouden. Er moet een totaalpakket worden aangeboden, waaruit de burgers en de Raad keuzen kunnen doen. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Wilt u nog meer papier toevoegen aan de berg die er al is? Wij hebben toch al een Amsterdams milieu- actieprogramma? Alles staat toch al op papier? Er moet iets worden gedaan. Negatieve keuzen, zoals voor de uitbreiding van Schiphol, moeten worden vermeden; dat zet veel meer zoden aan de dijk voor het milieu.) Dat is een oordeel dat u kunt geven en dat ook bekend is. U doet echter net alsof de ontwikkeling van de opvattingen over het milieu nu eenmaal in dat milieu-actieprogramma zijn vastgelegd en dat dat het einde is. Dat spijt mij, want wat ons betreft is dat geenszins het geval. Legt u uw oor maar te luisteren in de stad; dan zult u merken dat op steeds meer plaatsen en bij steeds meer organisaties allerlei voorstellen leven. Daarvan zeggen wij, dat die allemaal eens goed op een rij moeten worden gezet en met een zekere regelmaat moeten worden geactualiseerd om te laten zien wat die bijdragen aan de verbetering van het milieu en wat de financi‰le consequenties ervan zijn. Daaruit kan de Raad dan zijn conclusies trekken. Wat ons betreft is de vraag aan het College dan ook, of het van plan is te komen met zo'n inventarisatie. Uit de missive spreekt wederom de wens, samen met burgers en bedrijven de problemen te lijf te gaan. Het College spreekt in dit verband zelfs over resultaten. Wij krijgen uit de reacties van burgers en bedrijven een wat genuanceerder beeld en de onlangs in een serie artikelen in Het Parool over de ontwikkeling van Amsterdam gestarte discussie onderstreept dat beeld. De geuite kritiek komt neer op het ontbreken van een lange-termijnvisie op de kant die het uit moet met Amsterdam. Een deel van die kritiek komt ons terecht voor, zoals de vraag, wat de inspanningen ter voorbereiding op de Europese integratie tot op heden hebben opgeleverd. Hoe denkt het College de bereikbaarheid van Amsterdam en de regio te verbeteren? Wanneer wordt de aan de woonwensen van burgers tegemoetkomende huisvesting gerealiseerd? Hoewel wij niet alle kritiek delen, stellen wij Raad en College voor, de buiten de Raad aanwezige deskundigheid en opvattingen over de richting waarin het met Amsterdam heen moet te bundelen in een werkgroep "Hoofdstad met toekomst". Deze werkgroep zal wat ons betreft richtingen moeten aangeven met het oog op werkgelegenheid, milieu en sociaal-cultureel leefklimaat in het multiculturele Amsterdam. Naar onze mening is er een groot aantal mensen, uit vele verschillende politieke stromingen en maatschappelijke organisaties, die zo'n werkgroep kunnen bezetten. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Hoe zou u de taak van zo'n werkgroep willen omschrijven? Als supervisor? Als ondersteuning? Bent u teleurgesteld in het College, of vindt u misschien dat uw eigen wethouder daar te veel zijn eigen gezicht laat zien?) Ik wil dat graag toelichten. De artikelenserie in Het Parool laat zien, dat er kritiek is op de Raad en het College. Wij interpreteren die kritiek als een uitgestoken hand van mensen die idee‰n hebben over de richting die het met Amsterdam zou moeten uitgaan. Waarom zouden wij de krachten van de mensen uit die geledingen dan niet bundelen en hun vragen aan te geven, wat er naar hun mening moet gebeuren met de toekomst van Amsterdam, welke maatregelen wij nu zouden moeten nemen om tegemoet te komen aan hun kritiek en welke bijdrage zij concreet denken te leveren aan de toekomst van Amsterdam? (Mevr. DE WAART-BAKKER: Als een lid van een collegepartij spreekt over een adviesgroep die bestaat uit bepaalde mensen, stel ik daar tegenover dat iedereen adviezen kan uitbrengen, maar dat het heel goed is, alle beschikbare deskundigheid bij elkaar te brengen. Enerzijds is er dan sprake van een soort supercollege, maar anderzijds heb ik dan het gevoel, dat dit zich precies bezighoudt met de beslissingen die wij hier moeten nemen.) Nee, het gaat niet om het nemen van beslissingen. Wij constateren, dat er kritiek is op het functioneren van de Raad en het College met betrekking tot een groot aantal vraagstukken die samenhangen met de toekomst van Amsterdam. Een adviesgroep van een wethouder beslaat slechts een deel van het beleidsterrein. Wij zeggen, dat voor het ontwikkelen van een toekomstvisie een integraal beleid nodig is. Waarom zouden wij dan geen gebruik maken van de diverse deskundigheden die er zijn in de Amsterdamse samenleving en tegen die mensen zeggen, dat zij het ons maar moeten aangeven? Uiteindelijk zijn wij, Raad en College, degenen die beslissen, welke voorstellen wij wel en welke wij niet overnemen. (De heer PLATVOET: Het is ook de functie van politieke partijen, bij voorbeeld bij de algemene beschouwingen, visies neer te leggen. Misschien zijn er politieke meningsverschillen tussen de stromingen in de Raad over de toekomst van de stad, maar met het benoemen van een commissie die een soort blauwdruk formuleert zijn elders in de stad heel slechte ervaringen opgedaan bij het uitzetten van politieke lijnen op grond van een blauwdruk. Trouwens, hebt u van degenen die in Het Parool zijn ge‹nterviewd iemand kunnen betrappen op een consistente visie op de toekomst van deze stad? Ik niet!) Daarvoor was de serie misschien ook wat te kort en de ruimte te gering. Wat ons betreft mag die discussie best verder doorgaan. Ik heb wat moeite met uw reactie. U zult van ons, hoe merkwaardig dat ook mag klinken, nooit een voorstel voor een blauwdruk krijgen. Als er dan zo veel kritiek is opwat wij hier al of niet presteren, waarom zouden wij dan niet tegen de mensen kunnen zeggen dat zij maar eens met suggesties moeten komen? Laten wij hun dan de ruimte bieden, de suggesties die zij hebben goed te onderbouwen. Daarna is dan aan ons de keuze, te zeggen waarmee wij het eens zijn en waarover met ons niet te praten valt. (De heer PLATVOET: Ik denk, dat wij dieper en inhoudelijker in de Raad met elkaar in debat zullen moeten gaan. Ik hoop Ä niet dat daarmee vandaag een begin wordt gemaakt, want het zou te hautain zijn dat te zeggen Ä dat er voor de volgende fase keuzen worden gedaan. Gezien de samenstelling van de Raad en de inzet waarvoor de partijen kiezen, zullen sommigen daarmee tevreden zijn en anderen niet. Ik meen, dat het met name mankeert aan het doen van keuzen. Hoe dan ook, ik meen dat wij in onze algemene beschouwing een behoorlijke visie op tafel hebben gelegd op de manier waarop wij tegen een en ander aankijken. U doet dat op uw manier. Dat lijkt mij relevanter dan een commissie op te zadelen met een opdracht die nauwelijks tot een goed eind te brengen is.) Ik heb de indruk, dat u hiermee toch wel enig wantrouwen uitspreekt in een aantal mensen die opereren in de Amsterdamse samenleving. Ik zou niet weten, waarom die mensen het per definitie minder goed zouden doen dan de Raad. Ons idee is, alle beschikbare denkkracht te bundelen, zodat er inderdaad iets gebeurt. De Raad blijft uiteindelijk de plaats waar het politieke debat over de te maken keuzen wordt gevoerd. Wij willen die politieke keuzen niet ontlopen. (De heer ROBBERS: Misschien is een aantal van die lieden te werven voor een plek op de lijsten van de politieke partijen die meedoen aan de verkiezingen voor de Gemeenteraad; dan kunnen zij in de Raad worden gekozen!) Dat lijkt mij een wat gemakkelijke oplossing. Ik begrijp, dat D66 moeite heeft met de uitdaging, buiten de Raad met zo'n "denktank" in discussie te gaan over de richting die Amsterdam uit moet. Namens de VVD-fractie zeg ik: laat die mensen maar komen met hun suggesties en hun denkkracht. Er hoeft niet beslist het labeltje van de een of andere partij aan te hangen, want het gaat op de toekomst van Amsterdam. Laten wij nu eens proberen, daarvoor met steun van buiten keuzen te doen. Het gaat ons, ook de heer Robbers, immers om de bestuurlijke vernieuwing en het dichten van het gat tussen de Raad en de Amsterdamse samenleving? (De heer ROBBERS: Bestuurlijke vernieuwing is niet hetzelfde als bestuurlijke verplaatsing.) Dat ben ik volledig met u eens! (De heer ROBBERS: Als u veel idee‰n wilt genereren, moet u de mensen dus juist de ruimte laten en dat niet zelf willen organiseren en structureren en daarvoor weer een aparte commissie in het leven roepen. Die idee‰n moeten kunnen worden geventileerd en die moeten wij oppakken, maar de keuzen moeten door ons worden gedaan.) Daarover zijn wij het allemaal eens; u vraagt dus naar de bekende weg. Wij hebben nooit gezegd, dat er keuzen buiten de Raad zouden moeten worden gedaan. Hi‚r hoort verantwoording te worden afgelegd en hi‚r horen de keuzen te worden gedaan. Ik begrijp echter niet, waarom u zoveel moeite hebt met het aantrekken van externe deskundigheid om de toekomst van Amsterdam te verbeteren; dat blijft voor mij en mijn fractie een raadsel. Wat ons betreft zal het resultaat van de denkkracht van de door ons voorgestelde werkgroep of commissie over ongeveer een jaar op tafel moeten liggen, zodat wij de keuzen kunnen betrekken bij de begrotingen voor 1993 en 1994. Voor de wat jongere raadsleden verwijs ik nog eens naar de Commissie Industri‰le Projecten Amsterdam (CIPA). In de tussentijd lijkt het ons raadzaam, dat het College zich bezint op de samenwerking met de Amsterdamse sociale partners. Zowel raadsleden als sociale partners zijn niet tevreden over de wijze waarop het huidige overleg gemeente-bedrijfsleven functioneert. Is het College bereid, de Raad in overleg met de sociale partners voor de zomer van 1992 een notitie hierover te presenteren waaruit blijkt, hoe: - de contacten met sociale partners worden verbeterd en ge‹ntensiveerd; - de resultaten van het overleg zichtbaar in beleidsvoornemens worden verwerkt; - raadsleden intensiever worden betrokken bij het overleg en de externe Amsterdam-promotie. In het programakkoord hebben de PvdA, D66, Groen Links en de VVD de taak op zich genomen, een draagvlak te verwerven voor het te voeren beleid. Daaraan draagt een verbeterd overleg zeker ook bij. Een zeer belangrijk resultaat zou kunnen zijn, dat de in het programakkoord verwoorde wens, te komen tot een positieve-actiebeleid bij bedrijfstakken ten gunste van vrouwen, allochtonen en gehandicapten kans van slagen krijgt. Ronduit positief is de VVD-fractie over de aanpak van de sociale vernieuwing. Het College heeft gehoor gegeven aan het ook door ons geuite verlangen, projecten onder deze vlag te willen terugzien bij meer portefeuilles dan alleen die van de projectwethouder. Op deze manier komt beter tot uitdrukking, dat uitvoering geven aan sociale vernieuwing alle wethouders raakt. Bovendien stelt het de Raad beter in staat, in te gaan op de verlangens uit de stad. De Raad kan daarbij de gelegenheid te baat nemen, te laten zien dat sociale vernieuwing geen nieuwe subsidiegrabbelton hoort te zijn, maar dat het gaat om toetsbare projecten voor het wegwerken van achterstanden en het stimuleren van vernieuwing van het openbare leven en domein. De voorgestelde investeringsimpuls kan ook rekenen op de steun van de VVD. Evenmin als bezuinigingen zijn investeringen een doel op zichzelf. De VVD staat vernieuwing van de infrastructuur voor om daardoor de werkgelegenheid in en de bereikbaarheid van Amsterdam en de regio te verbeteren en tegelijkertijd de internationale concurrentie aan te kunnen. Bij de bespreking van de CAM-voorstellen heeft de VVD-fractie duidelijk gemaakt, dat er niet alleen moet worden ge‹nvesteerd in zaken, maar ook in mensen. Vandaar onze vraag aan het College, of het bereid is met de deelraden rond de tafel te gaan zitten en te bezien op welke manier de discussie over het ABC kan leiden tot een kwaliteitsverhoging in het onderwijs. Een van de instrumenten om internationaal mee te kunnen komen, wordt de instelling van de Regioraad. Laten wij er niet om heen draaien: de regio heeft Amsterdam nodig en Amsterdam de regio. Als wij zien wat binnen een jaar tijd in regionaal VVD-verband bespreekbaar en oplosbaar blijkt te zijn, zijn wij niet ontevreden. Dat neemt echter niet weg, dat er nog een paar kluifjes liggen voor alle fracties. Heeft het College al bedacht, hoe onze medewerkers worden ge‹nformeerd over de ontwikkelingen en de mogelijke gevolgen daarvan voor henzelf? Of kiest het College voor de overvaltactiek ? Wie tijdens de verkoop gewoon wil doorgaan met de verbouwing, moet daarvoor wel de condities scheppen, te weten:   1 informatie geven aan ambtenaren; 2 het loopbaanbeleid en de scholing niet alleen afstemmen op het individuele belang, maar ook op het bedrijfsbelang van de gemeente en het ROA; 3 het opzetten van een ambtenarenpool waaruit zowel Amsterdam als de regio-gemeenten kunnen putten. Deze pool moet de mensen ook de mogelijkheid bieden, zich als ambtenaar te kunnen verdiepen in de vragen en problemen van andere gemeenten. Op deze manier krijgen de ambtelijke organisaties de gelegenheid, zich voor te bereiden op de nieuwe situatie die ontstaat na instelling van de Regioraad en wordt tegelijkertijd de deskundigheid vergroot. Het door de VVD voorgestane zorgvuldige en sociale personeelsbeleid wordt echter bedreigd door het beleid van het rijk. Het rijk is immers al jarenlang bezig met grote efficiency-operaties, inclusief op de gemeenten verhaalde bezuinigingen onder de kop "decentralisatie". Nu hebben de gemeenten, ook Amsterdam, in het verleden terecht gepleit voor decentralisatie van beleid onder gelijktijdige decentralisatie van middelen en mensen. Juist in het laatste gaat zich nu de grote complicatie voordoen bij de ROA-operatie. Als de provincie dezelfde beleidslijn hanteert, wordt de chaos compleet. De in Amsterdam behaalde efficiencywinst zou wel eens volledig teniet gedaan kunnen worden door de maatregelen van rijk en provincie. Wie zijn oor te luisteren legt in de regio weet bovendien, dat de regiogemeenten er niets voor voelen te moeten werken met een volledig Amsterdams apparaat. Daarom vragen wij het College, te bevorderen dat het dagelijks bestuur van het ROA een extern onderzoek laat instellen naar de taken, de gewenste deskundigheid en de omvang van het ambtelijk apparaat. In de Gemeenteraad moeten wij ons dan op zo kort mogelijke termijn bezinnen op de vraag, of wij onverkort vasthouden aan decentralisatie van beleid, middelen en mensen. Zou de ROA-operatie ook geen goede aanleiding kunnen zijn om ons af te vragen of wij wel moeten doorgaan met het in dienst nemen van ambtenaren in specialistische functies? Heeft het gemeentelijk produkt Ä en daarmee de burger en de individuele ambtenaar Ä niet meer baat bij een algemene bestuursdienst? De instelling van een algemene bestuursdienst biedt ambtenaren zowel de gelegenheid zich te ontwikkelen tot allrounders, in plaats van tot specialisten op deelterreinen, als tot het ontwikkelen van creativiteit en kwaliteit. Naar onze mening kan hierdoor tegelijkertijd het vraagstuk van de verkokering doeltreffend worden aangepakt. Gaarne verwachten wij hierop een reactie van het College. Lopen wij weg voor het beantwoorden van deze vragen, dan kunnen wij alle mooie plannen voor sociale vernieuwing, infrastructuur en verbeterd financieel beheer naar het rijk der fabelen verwijzen en daar zitten onze burgers en bedrijven niet op te wachten. Zij verwachten van ons, behalve goed overleg, ook daadkracht. Als Raad en College kans zien, deze twee pijlers onder de lokale democratie te verstevigen, krijgt de overheid de burger die zij verdient: betrokken, democratisch en tolerant. De heer BRUINS SLOT: Mijnheer de Voorzitter. Dat de begrotingsmissive begint met een mondiaal georinteerde blik op de ontwikkelingen van het oude jaar, is begrijpelijk. De kwalificatie daarvoor: duizelingwekkend, is terecht. De tijd waarin het College voor de Raad de begroting voorbereidde, kenmerkte zich door welhaast revolutionaire verandering. Om ons heen smelten politieke systemen en ideologie‰n weg; de staatkundige wereldkaart moet opnieuw worden ingekleurd. Anderzijds geeft de actualiteit er blijk van dat waar er gemeenschappelijke wil van mensen is om zich in te zetten voor vernieuwing, hoopvolle ontwikkelingen te zien zijn. Tegelijk nemen wij echter ook een terugval waar naar nationalistisch getinte tegenstellingen van weleer. De gemeentebegroting van Amsterdam is echter niet een gids voor de wereldreiziger. Het gaat om Amsterdam. Beslissen voor de toekomst van onze stad Ä daarom gaat het bij het vaststellen van de begroting Ä moet men doen met twee benen op de grond. Het College raakt met het motto van de begroting een gevoelige toets: voor een duurzame stad. Ik proef in dat motto de behoefte om bij al die aardverschuivingen in de wereld om ons heen, Amsterdam te houden wat het was, bestand te maken tegen wat het bedreigt en toe te rusten voor de mogelijkheden die zich in de toekomst aandienen. De eerste bladzijde van de missive besluit met de tekst: "In een snel veranderende wereld, in een samenleving die maar zeer ten dele maakbaar is, heeft de politiek in elk geval de taak om de huidige dilemma's en uitdagingen te formuleren en hierin keuzen te maken". Toen ik dat las, dacht ik: "Precies, daar gaat het in beginsel om." "De voorwaarden hiervoor", zo vervolgt de tekst, "achten wij, zeker nu de binnengemeentelijke decentralisatie bijna is voltooid en de stadsdelen een feit zijn, in Amsterdam aanwezig....". Dat is wel een anticlimax. Het CDA is bovendien van mening dat de BGD nog lang niet voltooid is. Ik begrijp, getuige het door wethouder Saris voor de akkoordpartners geprefabriceerde compromis, dat mijn fractie hierin niet langer alleen staat. Als tweede belangrijke voorwaarde voor het uitoefenen van die principi‰le taak van de politiek, wijst het College op de omstandigheid dat het berust op een brede politieke samenwerking in onze Vergadering, waardoor het mogelijk is netwerken op te bouwen in uiteenlopende segmenten van de samenleving. Het kan aan mij liggen, maar ik heb nog maar weinig gemerkt dat het College die mogelijkheid ook aangrijpt. Neem nu bij voorbeeld de discussie over het referendum. Het College is erin geslaagd wel buitengewoon uiteenlopende segmenten van de Amsterdamse samenleving gezamenlijk tegen zich in het harnas te jagen: de Kamer van Koophandel, de vakbeweging, de wijkcentra, de vereniging Amsterdam Autovrij en de Werkgroep Wijze Oude Wijven. Verschillende samenwerkende organisaties uit het bedrijfsleven slepen het gemeentebestuur zelfs voor de rechter. Het doet denken aan de bestuurscrisis in de periode 1974-1978 toen het College Ä ook met het CDA in de oppositie Ä de Binnenring bedacht en het bedrijfsleven ook zover bracht de rechtszaal als forum voor discussie met het gemeentebestuur te beproeven. Dat dit College bij al deze totaal uiteenlopende groepen zo'n gemeenschappelijke burgerzin wist aan te kweken, heb ik, zolang ik in de Raad zit, nooit meegemaakt; hier verraadt het resultaat de hand van de meester. Over het referendum citeer ik verder uit de missive: "Open communicatie en discussie tussen ons College en uw Vergadering ‚n met de stad zijn voor het welslagen van het beleid essentieel. Het referendum opent wat dit betreft nieuwe mogelijkheden." In de vergadering van de commissie van advies en bijstand heeft mijn fractiegenoot Spit, met de van hem bekende zachtmoedigheid, kritiek geuit op de collegevoorstellen inzake het referendum. Het College had daar niet het minste oor naar. Nu de onafhankelijke commissie exact dezelfde kritiek heeft geuit en met een diametraal tegengestelde vraagstelling aan komt zetten, draait de wethouder als een tol. Haar akkoordpartners draaien mee. Niks open communicatie met onze Vergadering, maar verstoppertje spelen achter een deskundigencommissie. Terug naar de missive. De CDA-fractie kijkt dus anders naar de conditie van het College bij de uitoefening van de taak van onder aan blz 1 van de missive. Onze formulering van de dilemma's en de te maken keuzen is Ä dat kan niet anders Ä een andere. Voor alle duidelijkheid: het meeste van de beschouwingen die het College geeft over acht thema's, varirend van de economie en de werkgelegenheid tot de tolerante stad, vond mijn fractie best goed. Soms kwamen wij wel wat tegen, wat wij anders zouden zeggen, bij voorbeeld die civic culture. Daar willen wij het College graag nazeggen: "De naam die we eraan geven is echter minder belangrijk dan de intentie waarvoor we staan: een gezamenlijk optreden van diverse partijen in de stad tegen de noden van de stad, in plaats van, zoals nu meestal het geval is, langs gescheiden afgebakende paden. Wij zouden zeggen "de verantwoordelijke samenleving", maar dat mag men best anders noemen. Als men echter eerst zegt: "In een snel veranderende wereld, heeft de politiek in elk geval de taak om de huidige dilemma's en uitdagingen te formuleren en hierin keuzen te maken", en men selecteert dan: - de economie en de werkgelegenheid, - de stedelijke vernieuwing, - het woonklimaat, - de sociale stad, - het publieke domein, - een goede en effici‰nte dienstverlening, - de stedelijke cultuur en - de tolerante stad, voor het geven van in wezen onomstreden beschouwingen, wat zijn dan de dilemma's? En Ä minstens even interessant Ä waarom beperkte het College zich tot filosoferen? De tekst lijkt nu op een afscheidsbundel waarin elke auteur Ä elke portefeuillehouder Ä zijn best heeft gedaan op een eigen referaat. Zij hebben echter Ä dat is wel wat anders dan in een afscheidsbundel Ä hebben tegelijk ook nog opgepast elkaar niet op de tenen te trappen. Niemand heeft iets opgeschreven waarvan je zegt: "Kijk die steekt zijn nek uit." Het resultaat? Een politiek-zouteloze brij. De CDA- fractie vindt dat het College in de wijze waarop het omgaat met dit achttal thema's de indruk wekt dat het wel weet van dilemma's maar deze niet ter keuze kan voorleggen. Zo hoeft er niet te worden gekozen. Wat was nu ook alweer de principi‰le taak van de politiek? De CDA-fractie wil er geen misverstand over laten bestaan waar zij meent dat het raadsdebat over moet gaan. Wij willen, hoe moeilijk ook, keuzen maken, prioriteiten stellen. Dan kiezen wij voor drie dingen: 1. over de multiculturele samenleving; 2. over het zich veilig en thuis kunnen voelen in de eigen stad en 3. over de betrouwbaarheid van de politiek. Vervolgens Ä maar dat komt op het tweede plan Ä 4. over de vraag of dit College het wel aankan. Over de multiculturele samenleving merk ik het volgende op. In onze Amsterdamse samenleving groeien kinderen met een gekleurde huid in formele zin als Nederlandse kinderen op, maar zonder witte vriendjes van school of uit de buurt. Op wat beperkter schaal groeien kinderen met een wit vel op, zonder enig contact met zwarten. Als zij straks op dezelfde trap wonen, moeten zij wel weten hoe zij met elkaar moeten omgaan, in ieder geval de ervaring hebben opgedaan dat mensen elkaar, ongeacht hun herkomst of huidskleur, volledig kunnen en mogen aanvaarden. Dat moeten wij op alle mogelijke manieren bevorderen. Dus: stimuleren dat de ‚‚n inzicht krijgt in de cultuur van de ander en de kloof tussen beide geen scheidslijn is. Het is de vaste overtuiging van de CDA-fractie dat die cultuurkloof oorzaak van onderhuids racisme is. Door het onvermogen die kloof te overbruggen Ä het minderhedenbeleid hebben wij hierop ook niet echt toegesneden Ä lossen wij dit groeiend probleem niet op. Integendeel, soms woekert onderhuids racisme door tot minder verholen racistisch gedrag. Racisme is geen erfelijke eigenschap, het is geen onvermijdelijke natuurramp. Mensen zoals u en ik geven racistisch gedrag te zien. Soms veroorzaken wij het zelfs door ons doen of laten. Mijn fractie vindt dat wij er goed aan doen, hierin nuchter en eerlijk te zijn. Wij willen uitdrukkelijk de gemakzuchtige gedachte afwijzen dat, wanneer gekleurde mensen zich maar de Nederlandse taal eigen maken, datgene wat wij vandaag de dag aan racisme leren kennen, automatisch verdwijnt en dat stelletje hiervoor geen stemmen meer krijgt. Natuurlijk is het slechten van taalbarriŠres een belangrijke impuls voor emancipatie en integratie en daarmee voor het overbruggen van die cultuurkloof, maar het is niet de oplossing van het cultuurprobleem. Naar het zich laat aanzien is overigens de organisatie van voldoende taalles een lastiger opgave dan het volgen ervan. Veel van het beleid wordt bij de deelraden gemaakt. Met heel veel interesse volgt mijn fractie bij voorbeeld het sociale- vernieuwingsinitiatief van de stadsdeelraad Slotervaart: buurtbijeenkomsten, gevolgd door portiekgesprekken; stimuleren dat autochtoon en allochtoon boodschap aan elkaar krijgen en elkaar leren verstaan, letterlijk en figuurlijk. Dezer dagen blijkt helaas het falen van het rijk op het gebied van de sociale vernieuwing. Laten wij echter eens naar ons zelf kijken. Hoeveel nieuws leverde in Amsterdam de sociale vernieuwing op? Hoeveel echt nieuwe, dat wil zeggen niet eerder bedachte initiatieven heeft de sociale vernieuwing opgeleverd, voor zover wij als centrale gemeente zelf voor de uitvoering daarvan verantwoordelijk zijn? In een Commissie Sociale Vernieuwing is gesproken over het initiatief op de Prinses Ireneschool. Ter bevordering van goede schoolresultaten, beloont men op deze school (met heel veel allochtonen) deelname aan huiswerkklassen met deelname aan het schoolvoetbal. Zoiets van: om sportief aanzien te verwerven, moet je eerst je huiswerk serieus nemen. First things first. Fantastisch dat een school zo leerlingen weerbaar maakt. Als christen-democraat zou ik, juist bij dit onderwerp, niet goed bezig zijn als ik niet vanuit de gedachte van een verantwoordelijke samenleving zou wijzen op de wenselijkheid, de mensen zelf op hun verantwoordelijkheid en verplichtingen aan te spreken. Dan moet men zich wel aanpassen. Met die gedachte moet men de toelichting bij Co”rdinatie Minderhedenbeleid eens lezen. Veel woorden; zeer ambtelijke taal: een uiting van een dominante witte bestuurscultuur. In het stuk wordt de balans opgemaakt en wordt antwoord gezocht op de vraag of wij moeten doorgaan op de ingeslagen weg. Wij lezen dat zich een pijnlijk gebrek aan zichtbaar resultaat van het tot nu toe gevoerde beleid voordoet. Dat klopt. De tekst pretendeert overigens ook geen onzichtbaar resultaat. De daarop volgende vaststelling dat Amsterdam juist nu meer dan ooit het welslagen van het minderhedenbeleid behoeft, klopt ook. In dat licht wekt de conclusie enige verbazing: voortzetting van het gevoerde beleid. In de tekst van de toelichting: met kracht; bij de prioriteiten echter: geen nieuws. Op het ABC wordt na de reorganisatie opnieuw fors bezuinigd zonder dat duidelijk is waar het produkt dat wij tot nu toe van het ABC verlangden, in de toekomst dan vandaan moet komen. Welke garantie heeft het College dat dit van het ABC verlangde produkt in de toekomst geleverd wordt? En door wie? Als het College het huidige beleid voortzet, wat verwacht het dan het volgend jaar aan zichtbaar resultaat van het minderhedenbeleid? Waarom verwacht het dat dan wel? Inderdaad, het College schetst een dilemma en maakt een keuze, maar met welk motief? Dat vragen wij vandaag uitdrukkelijk aan het College. Vreselijke steekpartijen van de laatste weken lijken de problematiek van de Antilliaanse jongeren op het bord van de politiek te leggen. Dat is schijn. Wij waren immers al gewaarschuwd, ook uit kringen van de Politie. Het gaat niet goed met groepen jongeren uit de West en dat concentreert zich bij ons in Zuidoost. De gelijkenis met de problemen rondom groepen jongeren uit noordelijk Afrika is overigens treffend. Hier moet ook de politiek wat aan doen, dat wil zeggen: ook in dit probleem moet de gemeente meer energie steken. Ik heb begrepen dat onlangs een aantal gemeenten met in dit opzicht vergelijkbare problemen, overleg heeft gevoerd. Komt daar wat uit? Volgens ons is er meer. Bij de behandeling in de Tweede Kamer van de begrotingen Antilliaanse en Arubaanse Zaken en van Justitie heeft de heer Kraijenbrink deze problematiek bij de minister aangekaart. Dat gebeurde na een werkbezoek van de Tweede-Kamerfractie van het CDA aan Amsterdam. Naast de noodzaak van betere voorlichting daar over de werkelijkheid hier, dringt zich de vraag op of men het alleen maar aan de individuele beslissing van betrokkene kan overlaten dat jongeren de risico's van emigratie naar een andere cultuur zo maar nemen. Ons bekruipt het gevoel dat ten aanzien van minderjarigen toch op zijn minst de aanwezigheid ge‰ist mag worden van een behoorlijke gezagsrelatie. Wat ons betreft zou voor minderjarigen een visumplicht mogen worden ingesteld, waarbij voor verstrekking van het visum een acceptabele opvang en gezagsrelatie een voorwaarde zijn. Is het College bereid, hierover het overleg te openen met de verantwoordelijke minister? Ik kom nu tot mijn tweede thema, over "het je veilig en thuis kunnen voelen in onze stad." De CDA-fractie zet de veiligheidsproblematiek onverbiddelijk op de lijst met politieke hoofdpunten. Veiligheidsproblematiek is zeker niet een zaak voor de Politie alleen. Bedreiging van de veiligheid doet zich in tal van gedaanten en situaties voor. Bijna ieder raadslid heeft er in de huidige verhoudingen op de een of andere manier mee te maken, en dan zijn er ook nog de diverse gemeentelijke en niet-gemeentelijke veiligheidsdiensten. Het CDA denkt dat de tijd rijp is om het vraagstuk van de veiligheid van persoon en goed, waar dan ook, integraal te bekijken: pro-actief, rekening houdend met gewelddadige ontwikkelingen in onze maatschappij. Ik vraag niet om een geweldig verhaal op papier. In district 4 kreeg de sociale integratie politieprioriteit. Dat kon omdat een paar mensen eens zijn gaan zitten nadenken over de vraag wat er eigenlijk aan de hand is in hun buurt of wijk. Zo zouden wij willen dat het veiligheidsvraagstuk nu eens een integrale benadering krijgt, uitgaande van de burger zoals die in de stad gaat en staat en van het openbaar vervoer gebruik maakt. Een jaar geleden zaaide het snel stijgend aantal roofovervallen in onze stad angst en onrust. (Loco)-burgemeester en Politie hebben daarop adequaat gereageerd. In de commissie werden enige maanden geleden indrukwekkende resultaten gepresenteerd. De aanpak werkt. Een paar jaar geleden, in 1987, nog voordat wij notie hadden van sociale vernieuwing zaaide het snel toenemend aantal berovingen en diefstallen uit woningen in een wijk in Reigersbos angst en onrust. Met prima medewerking van de kant van de Politie, maar na een bijna eindeloos getackel met de gemeentelijke organisatie wisten het wijkopbouworgaan en actieve bewoners een soort "neighbourhood watch-project" van de grond te krijgen. Het loopt nu al een jaar of drie en het werkt. Al jaren geleden is het besef doorgedrongen dat het verruilen van de conducteur voor een aantal stempelautomaten per saldo meer reden tot huilen dan tot vreugde geeft. Een proef met herinvoering van de conducteur op lijn 4 laat zien: het werkt. Kan het College de vraag beantwoorden, waarom het zo vaak de problematiek herleidt tot een probleem van de financi‰le verhoudingen met het rijk? Het gaat hier toch niet in de eerste plaats om financi‰le problemen, maar om het verstaan of niet verstaan van de eigen gemeentelijke verantwoordelijkheden? Voor de goede orde: de CDA-fractie komt met voorstellen en met dekking. Dit betekent dat deze Raad zelf keuzen kan en moet maken. Het College stelt voor, de inzet van conducteurs nu ook tot lijn 13 te gaan uitbreiden. De CDA-fractie wil uitbreiding tot alle lijnen. Wij willen dat het snel gebeurt; wij rekenen dat onze raadsverantwoordelijkheid. Prima als Den Haag betaalt, maar zo niet, dan moeten wij zelf prioriteiten stellen en dus keuzen maken. Wij zullen met voorstellen komen. Ook over conci‰rges. Daar is oud-collega Jan de Jonge al in 1986 over begonnen. Drie keer kon ik zeggen: het werkt. Voorbeelden zijn het en er zijn er ongetwijfeld meer. Ik breng die naar voren om aan te geven dat wij met elkaar niet machteloos zijn. Het dilemma in dit verband is naar de mening van onze fractie, dat door de uiteenlopende geldstromen en door de stringente eigen portefeuillegrenzen een uiteenlopende aanpak van verschillende veiligheidsproblemen en diverse veiligheidsdiensten zijn ontstaan. Het zicht op integraal veiligheidsbeleid is volledig verdwenen, en daarmee de mogelijkheid van goede afweging, bij voorbeeld tussen een conci‰rge en een brandweerman. Het CDA pleit in dit verband voor gedifferentieerde Politie als enig gemeentelijk en binnenkort regionaal V(eiligheids)-team waarvan de competentie zich ook moet uitstrekken tot in voer- en rijtuigen van het GVB. Het CDA nodigt het College uit, de Politie ruimte te geven voor de uitoefening van haar taak ook op voer- en rijtuigen van het GVB. Wij nodigen het College uit om op dit punt een heldere reactie te geven. Ik wil er geen doekjes om winden: het verhaal in Het Parool van de wethouder voor Verkeer en Vervoer in antwoord op de roep om Politie in de tram, maakt ons lichtelijk onpasselijk. Daargelaten dat wij vandaag hebben gehoord dat het ook zakelijk onjuist is en de Politie binnen de eigen begroting al een kaart heeft geregeld voor alle personeel is het ook een kwestie van verstoppertje spelen achter de bureaucratie. Niet meer en niet minder. Ik kom daarmee tot mijn derde thema, over de betrouwbaarheid van de politiek. Handhaving strekt in essentie tot bescherming van de zwakken in de samenleving. Dat is een eis van gerechtigheid en gerechtigheid moet in deze wereld en dus ook in deze stad door de hand van mensen zoals u en ik aangericht worden. Handhaving is daardoor een hoofdpunt voor de politiek. Toen ik mij voorbereidde op de tekst die ik hier uitspreek, verscheen het rapport- Tops. Dat heeft mij ertoe gebracht, het thema handhaving te bezien in het licht van de betrouwbaarheid van de politiek. Men heeft in de politiek geen vertrouwen, maar is tevreden over de dienstverlening van de overheid. Dat laatste is wel een compliment aan de ambtenarij waard: ondanks de politiek... Men kan het echter natuurlijk ook omdraaien: zelfs de beste dienstverlening door de ambtenarij helpt de politiek niet aan betrouwbaarheid. Sprekend over bestuurlijke vernieuwing, heb ik bij het aantreden van dit College en vorig jaar bij de algemene beschouwingen de bedrijfsfilosofie (de overheid als leverancier van voorzieningen en de Amsterdammer als consument daarvan) van dit College bekritiseerd en ik heb de indruk dat het onderzoek van Tops die kritiek bevestigt: het volk zit niet op overheidsmanagers te wachten en het heeft geen vertrouwen in het handwerk van de politici. "In een snel veranderende wereld, in een samenleving die maar zeer ten dele maakbaar is, heeft de politiek in elk geval de taak om de huidige dilemma's en uitdagingen te formuleren en hierin keuzen te maken". Ter wille van haar betrouwbaarheid moet de politiek echter ook zijn wat zij zegt te zijn en doen wat zij zegt te doen. Kortom haar identiteit en haar beloften waarmaken. Belofte maakt schuld! Ik beperk mij nu maar even tot dat deel van de politiek dat de gemeente Amsterdam bestuurt. Identiteit is naar mijn oordeel meer een vraagstuk voor partijen en fracties. In onze Vergadering moet het bij betrouwbaarheid gaan om het waarmaken van beloften. Daaraan zitten twee kanten: als men heeft belooft zaken te regelen, regel die dan ook! Daarvoor proberen wij meerderheden in onze Vergadering te organiseren. Minstens even belangrijk is echter het volgende: als onze Vergadering zaken geregeld heeft, of dat nu door het treffen van een regeling, het nemen van een besluit of het vaststellen van een verordening gebeurde, mag de burger dan vertrouwen dat de zaak is geregeld? Als de Raad van Amsterdam het heeft geregeld mag dat toch? Als u deze redenering even tot u laat doordringen, welke gedachte roept dan de volgende willekeurige opsomming bij u op: veiligheid, vuiligheid, verkeer (bij voorbeeld parkeren, vrije banen, stoplichten, zebra's), bijstand, Vreemdelingendienst, comptabiliteitsvoorschriften, Bouwverordening, APV, milieu, leerplicht, aanlijngebod, ziekteverzuim, drugshulpverlening, rekening en verantwoording Gemeentelijke Sociale Dienst, Gemeentevervoerbedrijf, Grondbedrijf, de voormalige Dienst Openbare Werken, stadsdeelraden en gesubsidieerde instellingen? Is het allemaal goed geregeld? Zijn wij tot de nodige handhaving bereid en in staat? De behoefte aan handhaving is geen law and order-verhaal; dat is in principe trouwens helemaal niet zo'n slecht verhaal. Het ligt simpeler: wat wij geregeld hebben, moet geregeld zijn. Waar blijven wij anders met elkaar? Wij denken dat men over de oorzaak van die vertrouwenskloof niet zo lang hoeft na te denken. (Mevr. VAN DER STOEL: Begrijp ik goed, dat er een nostalgische roep om het vorige College is?) Die kwalificatie laat ik aan u over. Ik spreek op dit moment dit College aan; dat heeft de verantwoordelijkheid. (Mevr. VAN DER STOEL: Ik vroeg naar de achtergrond. U mag natuurlijk dit College aanspreken en u mag ook mijn fractie aanspreken, maar wat is de achtergrond. Uw fractie heeft tien jaar deel uitgemaakt van het College en nu komt u met deze opsomming.) Als de strekking van uw opmerking is, dat het CDA vele jaren collegeverantwoordelijkheid heeft gehad en dat ik nu, in de oppositie, mijn mond moet houden, hoor ik dat graag van u. Ik heb voldoende tot uitdrukking gebracht, dat wij ten volle verantwoordelijk zijn voor het in het verleden gevoerde beleid. Mijn kritiek heeft dus mede te maken met ons eigen optreden in het verleden, maar het heeft nu ook te maken met dit College, dat met dit verhaal komt. Ik vind het langzamerhand wat flauw worden, er steeds aan te worden herinnerd, wat er in de vorige raadsperiode is gebeurd. Dat doe ik ook niet als het gaat om wat u toen allemaal zei en wat u nu zegt. (Mevr. VAN DER STOEL: Ik heb het over het maken van keuzen.) Inderdaad, om de keuzen van dit moment, niet die van twee jaar geleden. De laatste kunnen wij niet meer maken. U moet ook niet suggereren, dat dit nog mogelijk zou zijn. (Mevr. VAN DER STOEL: Het is prima als u kritiek wil uitoefenen. Het is prima dat dat boven tafel komt, maar u kunt natuurlijk niet uitpoetsen dat er na wat in het verleden is gebeurd tijd nodig is. Als u behoefte hebt aan zelfkastijding, ben ik overigens de laatste om daar bezwaar tegen te hebben.) Laat het College maar ingaan op hetgeen ik naar voren heb gebracht. Van u zal ik graag vernemen, of u meent er geen boodschap aan te hebben omdat uw fractie lange tijd niet in het College zitting had. Het wordt allemaal wat flauw langzamerhand. (Mevr. VAN DER STOEL: Ik mag toch wel naar de achtergronden vragen? Uit bijdragen van anderen blijkt, dat u niet de enige bent die kritiek heeft.) Mijn volgende zin luidt: wij willen de Raad uitnodigen om, voor zover als nodig is Ä sommige van de voorgaande sprekers deden dat al Ä sterker dan voorheen handhaafbaarheid als voorwaarde voor het geven van regels te stellen en bewezen handhaafbaarheid voor het continueren ervan. Bent u nu tevreden? (Mevr. VAN DER STOEL: Zeker. Het standpunt wordt nu heel breed gedeeld en daar ben ik altijd heel tevreden mee!) Regels lossen problemen niet op; handhaving wel, ter wille van wat ik eerder noemde: bescherming van zwakken in de samenleving. Met dit voorstel willen wij ook aangeven dat wij die handhaving ook typisch een verantwoordelijkheid van de overheid vinden. Over primaat gesproken! Handhaving houdt in: niet bij de pakken neerzitten en toezien dat onze maatschappij meer en meer tendeert naar een "survival of the fittest" . Wij zijn ons ervan bewust dat dit moeilijk is en misschien ook wel veel meer capaciteit vergt. Daarom komt er de noodzaak van een gemeentelijke kerntakendiscussie, niet, zoals in het kader van de binnengemeentelijke decentralisatie, organisatie-geori‰nteerd, maar fundamenteel-politiek. Dan moeten wij niet alleen dilemma's schetsen en kiezen, maar bovenal problemen oplossen, kansen grijpen en zaken uitvoeren. Of het College vanuit zijn positie de Raad hierin voorgaat, daarover gaat het in het laatste deel van mijn verhaal. Het ligt ons van nature beter om met zelfkritiek te beginnen, maar nu moet ik het toch over het College hebben. Mevr. De Waart stelde, dat wij aardig meedoen in de Raad. Ik moet trouwens zeggen, dat mevr. De Waart ook aardig meedoet met de oppositie in de Raad. Het CDA is ervan overtuigd dat de leden van het College over voldoende zin en goede wil beschikken om samen beleid te voeren. Als men de laatste twee jaar mevr. Wildekamp vergelijkt met de eerste twee jaar, dan is het ook echt rustig. Dat is ook een beetje tekenend voor het hele PvdA-kamp. Op mevr. Baak hoef ik geen kritiek uit te oefenen; haar beleid voldoet aan de stoutste verwachtingenvan de oppositie. Mijns ondanks heb ik zelfs de neiging om voor haar op de bres te springen als ik zie hoe ontoelaatbaar kwaadaardig de heer Holvast ten koste van haar misbruik van zijn positie als voorzitter van de Commissie voor Cultuur enz. maakt. Het hoort echter te gaan over het College. Het CDA is er niet van overtuigd, dat dit College voldoende gemeenschappelijke politieke wil heeft om belangrijke ontwikkelingen die zich op het snijvlak van ruimtelijke ordening en economie aandienen, aan te pakken. Is het College het intern eens over de ontwikkeling van Schiphol? Nee. Is het College het intern eens over de bouw van de Larmagtoren? Nee.   Is het College het intern eens over aanpak van het IJ-oever-project? Nee. Is het College het intern eens over aanleg van de tweede Coentunnel? Nee. Is het College het intern eens over aanleg van Westrandweg? Nee. Is het College het intern eens over de uitbreiding van Westpoort en de bestemming van het meest westelijke deel? Nee. Is het College het intern eens over de ontwikkeling van de Zuid-as? Nee. Is het College het intern eens over het parkeerbeleid? Nee. Dan is, politiek gezien, op de winkel passen, remmen, conserveren en ontwikkelingen tegengaan toch het enige wat men als College kan doen in plaats van positief inspelen en stimuleren? Mijn fractie vraagt het College of het met deze Ä heet het, in Haags jargon niet stroperigheid? Ä niet aan slagkracht inboet ook in de concurrentieverhoudingen met andere regio's, niet alleen internationaal maar ook nationaal. Laat men eens kijken naar de investeringsbedragen die Rotterdam claimt: 28 miljard gulden. Laat men er daar de helft van waarmaken. Bij ons gaat de discussie erover of 1,4 miljard gulden 2 miljard moeten worden. Dat er zo weinig voortgang wordt gemaakt komt niet door gebrek aan tijd voor de raadsvergadering, getuige het aantal vrije woensdagavonden in het afgelopen jaar. Het gezegde "Van uitstel komt afstel" is geen onzin en ontwikkelingen kunnen ook aan je neus voorbijgaan. Tijdens de expert- meeting, georganiseerd door de Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling merkte een van de inleiders op, dat voor het welslagen van samenwerking niet de plankwaliteit van doorslaggevend belang is maar de bestuurskwaliteit. Nu is er met bestuurskwaliteit iets bijzonders aan de hand. Ik herinner aan het Kabinet-Biesheuvel; een kabinet van sterke mannen. Van geen van de collegeleden willen wij het bezit van enige bestuurskwaliteit in twijfel trekken, maar bij het collectief is pas dan werkelijk van bestuurskwaliteit sprake als er ook feitelijk en naar buiten uitgedragen, inhoudelijke politieke wilsovereenstemming is. Ik vraag het College, de Raad in herinnering te brengen hoe vaak op saillante punten uit zijn eigen portefeuille de wethouder voor de Ruimtelijke Ordening, de IJ- oevers en de Binnenstad met het College van mening blijft verschillen en welke politieke consequenties het College en deze portefeuillehouder daaruit trekken. Ik geef hiermee uiting aan onze twijfel aan dit College dat zich bij zijn ontstaan als een programcollege presenteerde, maar steeds sterker de onvolmaakte trekjes van een afspiegelingscollege is gaan vertonen. Daardoor doet het niet wat het kan en daardoor blijkt het niet te zijn wat het heeft gezegd te zijn. Daardoor wekt het bij de bevolking geen vertrouwen. Want laten we wel zijn: wat zijn nu de grote debatten (" groot" in de zin van: hiermee maakte de stad een grote stap voorwaarts) geweest in deze raadsperiode? De pers mag dan in de krant schrijven dat het hier zo veel leuker en spannender is geworden Ä daar hebben journalisten ook gelijk in en dat gun ik hun na al die jaren Ä maar schiet de stad er wat mee op als de politiek als theater "beter loopt"? Dit laatste punt brengt mij op het volgende. Ik vraag de fractievoorzitters van de akkoordpartijen, commentaar te geven op de volgende door Het Parool op 27 april 1991 uit citaten geconstrueerde dialoog: "De Grave: Wethouders horen namens het College met duidelijke standpunten te komen. Doen ze dat niet, dan leidt dat tot vervaging van verantwoordelijkheden. Het zou slecht zijn als de bestuurlijke vernieuwing wordt misbruikt bij moeilijke punten, als wethouders zeggen: zegt u het maar, we zien wel hoe de hazen lopen." Ten Have (knikt blijmoedig bij het verwijt dat D66 geen idee‰n heeft): D66 hoeft geen eigen idee‰n te hebben. Amsterdammers hebben ze voldoende. De overheid is er voor de burgers. Er wordt wel gezegd dat ik geen visie heb op het milieu. Hoef ik ook niet te hebben: alles is vies. Er moet veel gebeuren, dus zet ik zaken in gang." Mijn fractie doet dit wat denken aan de VDB, de politieke partij uit Goede tijden, slechte tijden: Vooruitgang Door Beweging. Als men de vraag of het College het wel aankan op D66-wijze wil beantwoorden, luidt dat antwoord dus: dat hangt ervan af of de Amsterdammers het aankunnen. Ik kom tot een afronding. Het antwoord op de vraag of het College het wel aankan, luidt wat ons betreft: best wel, maar alleen als men het eens is. Op dit punt gekomen schreef ik vervolgens in mijn tekst: ik vrees echter dat dit laatste een voor het College in de huidige samenstelling onvervulbare voorwaarde gebleken is. Na de bijdragen van de kant van de fracties die dit programcollege steunen, weet ik het echter wel zeker. Doordat in de missive om der wille van de lieve vrede maar de helft van het verhaal staat, moet ik haar kenschetsen als een halve waarheid. De verantwoordelijkheid daarvoor draagt mijn fractie niet. Gelukkig maar. Ik wil mijn bijdrage in deze termijn niet be‰indigen zonder de wethouder voor de Financi‰n en zijn medewerkers namens mijn fractie onze complimenten te maken voor hun werk en voor de voorbereiding daarvan. Zij zijn op de hoogte van ons respect. Dit jaar Ä het is wel niet de laatste vergadering, maar na de algemene beschouwingen gaat toch alles bergafwaarts Ä ook een woord van dank aan de ambtenaren van het Gemeenteblad wier inspanning tot nu toe steeds om niet geleverd werd. Het Gemeenteblad is, meen ik, de meest uitgekiende club ten stadhuize. Eerst hebben ze zich onmisbaar gemaakt en nu laten ze zich voortaan inkopen. Het ga u goed bij de Stadsdrukkerij. De missive begon met een blik op de wereld. Dit jaar begon met de Golfoorlog. Het eindigt met vredesonderhandelingen in het Midden-Oosten; een duizelingwekkend verschil. Onze stad heeft wat met Jeruzalem. Er is een psalm die zegt: Bidt vrede voor Jeruzalem. Dat mogen wij in de raadzaal van deze stad best nazeggen, dacht ik. De heer R.H.G. VAN DUIJN: Mijnheer de Voorzitter. Wordt 1992 echt wel het jaar van Europa? Toegegeven, het laatste beton voor het "fort Europa" wordt gestort, maar Europa behoort tot de betrekkelijk kleine club van rijke landen die, hoewel die maar een kwart van de wereldbevolking omvat, toch driekwart van de grondstoffen, de energie, het voedsel en de mineralen van de wereld gebruikt. Door onze overmatige consumptie en onze overmatige produktie veroorzaken wij een dubbele crisis in de wereld; ten eerste de crisis van de vervuiling en ten tweede de crisis van een gigantische vluchtelingenstroom. Door de koorts van de economische groei dragen wij onevenredig bij aan een wereldomvattende vervuiling en wordt een nieuwe volksverhuizing ontketend. Doordat de arme landen tegelijkertijd de mogelijkheid wordt onthouden, hun produkten af te zetten op de rijke Europese markt, door tolmuren en hoge tarieven, verergert de armoede nog meer, stromen de vluchtelingen uit het zuiden naar de rijke landen, naar steden als Amsterdam. Is het dan niet tijd, onze Amsterdamse, op Europa gerichte bijziendheid op te geven en onze blik op de wereld te richten? Het College loert op de kans, juist in het fort Europa de economische kanonnen te bemachtigen. Het geld lonkt. De haven moet worden uitgebreid met een Westpoort, Schiphol moet worden verdubbeld en overal blikkeren de nieuwe kantoorgebouwen. De gemeente komt voorlichters te kort om van de daken te schreeuwen dat wij fors investeren in nieuwe autowegen, zoals de IJ-boulevard, de Piet Heintunnel als verlenging daarvan en de verbinding met de A10, de nieuwe Panamaweg. Kan zo'n politiek van economische groei maar jaar na jaar doorgaan, zonder dat wij ons afvragen of dit onze levensomstandigheden ook echt gezonder maakt en of het voor de wereld als geheel ook echt goed is? Het is merkwaardig, maar die vraag heeft nu voor het eerst ook de missive gehaald, althans voor een deel, getuige de zin: "Steeds meer mensen raken ervan overtuigd, dat er grenzen zijn aan het tempo van de economische groei, namelijk daar waar snelle, ongedifferentieerde groei ten koste gaat van onherstelbare schade aan ons leefmilieu." Steeds meer mensen, inderdaad, maar blijkbaar nog niet de opstellers van deze tekst zelf, want hoe zou anders zo ongedifferentieerd verder kunnen worden gewerkt aan de uitbouw van de infrastructuur, de kantoorkolossen, de havengebieden en de luchthaven? Het College noemt het milieu nu een van de voorrangspunten. Hoe valt dit te rijmen met de toenemende uitworp van viezigheid rond Schiphol en de toenemende geluidsoverlast? Nog vorige week heeft de Centrale Raad voor de Milieuhygi‰ne vastgesteld, dat de uitbreiding van Schiphol rechtstreeks in strijd is met de doeleinden van het Nationaal Milieubeleidsplan (NMP). Hoe valt de bouw van de kolencentrale te rijmen met de bezinning op die economische groei? Goed, zegt het College, wij laten de Amsterdammers een bijdrage leveren aan een schoner milieu door middel van de afvalstoffenheffing en de bijdrage waterzuiveringskosten. Het College gaat dus rond met de collectebus voor het milieu door middel van tariefverhogingen voor waterverbruik en afvalverwerking. De vraag is echter, of het milieu daarvan schoner wordt. Wordt het milieu schoner doordat wij hier een dure actieve-koolfilterinstallatie bouwen voor ons drinkwater, zodat wij de troep uit de Rijn kunnen blijven vissen, of doordat wij een veel te grote afvalverwerkingsinstallatie bouwen, waardoor de burgers nu moeten bijbetalen? Zoals altijd, blijft de echte vervuiler buiten schot. Als dat de manier is waarop het College zich bezint op de gevolgen van de ongeremde economische groei, is het water morgen zwart. Toch staat boven de aanbiedingsbrief bij de begroting: "Voor een duurzame stad". Dat geeft een smaak van groene zeep in de mond, want wat betekent het woord "duurzaam", het modewoord van politici die een milieuvriendelijke indruk willen wekken? Dat wij de aarde zo gebruiken dat onze kinderen en kleinkinderen steeds dezelfde kansen krijgen op het genot van de natuurlijke rijkdommen van onze planeet? Zo'n duurzame stad hebben wij echter niet. In een razend tempo misbruiken wij de grondstoffen van de arme landen en zetten wij de vervuiling spectaculair voort. Om dan nu te zeggen dat men er iets aan doet door een tariefverhoging voor water en afval, is een wisseltruc van de wethouder voor Financi‰n, onder applaus van "Asfalt Links" en de andere coalitiegenoten. Het terugdringen van de automobiliteit, het uitsmijtertje van de aanbiedingsbrief, is ook zoiets. Een leuk ding voor de groene kiezers van de collegepartijen, maar hoe geeft men dit concreet gestalte? Met al die brieven aan Den Haag, waarin geld wordt gevraagd voor de tweede Coentunnel, de Piet Heintunnel, de Westrandweg en andere autowegen? Wij bespreken vandaag dus niet alleen de inhoud van het beleid, maar ook de verpakking ervan. De verpakking is een interessant politiek onderwerp, zeker in een wegwerpmaatschappij die compleet wordt overspoeld met verpakkingen. De presentatie, de verpakking, is van belang. Om de economie te laten draaien moet alles zo veel en zo snel mogelijk worden gekocht en geconsumeerd: nieuwe auto's, nieuwe koffiezetapparaten, videorecorders, cd-spelers, DAT- recorders enz. Ook in de politiek moet er ieder jaar iets nieuws komen: nieuw beleid, sociale vernieuwing en bestuurlijke vernieuwing. Wat dit allemaal feitelijk oplevert, is moeilijk te overzien. Op milieugebied weten wij het: tot nu toe niets. Wat de produkten betreft levert het een maatschappijbeeld op waarin iedereen zich, om mee te kunnen doen, behoort te omringen met allerlei comfort, want je bestaat pas als je koopt. In de politiek is dat een glimmend opgepoetst imago, vlot en flitsend, vernieuwend en Ä uiteraard! Ä milieuvriendelijk. Dat is echter allemaal uiterlijk; het heeft geen inhoud. Er zijn ook parallellen te trekken, niet alleen met de politiek, maar ook met de kunst. Wim Beeren en Marja Baak trapten gezamenlijk in een interessante valkuil. Wat is namelijk het geval? Het schilderij van Newman blijkt niet te zijn gerestaureerd, maar overgeschilderd en nog wel met een soort HEMA-verf. Kosten: meer dan Ÿ 800.000. Grote heisa dus. Er wordt een onderzoek ingesteld en de Gemeenteraad buigt zich erover. De heer Beeren had echter eenvoudig kunnen verklaren dat het allemaal maar een idee is; dat het ging om het herstel van het concept van het werk van Newman en niet om het opkalefateren van een paar grote stukken gekleurd doek. Het gaat namelijk niet om het materiaal, want wat verkocht Newman? Niet een paar lappen; het was "conceptual art". Hoe dan ook, de heer Beeren heeft niets verhelderends gezegd; wethouder mevr. Baak wil, zij het een beetje laat, het geld terughalen, wat ook niets opheldert, en het kunstbeleid wordt onmogelijk. Naar ons idee had men het ding gewoon moeten laten hangen en er een kopie naast kunnen hangen; dat zou het schilderij meer recht hebben gedaan. Nu zijn de ontwikkelingen in de kunst echter onbegrijpelijk en onbetaalbaar geworden, net als de gemeentepolitiek. Immers, ook de missive is overgeschilderd met een soort groene alkydverf. In diezelfde lijn ligt, dat het College nergens ingaat op de conclusie van het rapport Zorgen voor morgen, dat de doeleinden van het NMP niet worden gehaald. Dat verraadt een slecht geweten. Het College draagt er namelijk vlijtig toe bij en het heeft geen antwoord meer op de grote milieuvraagstukken, behalve dan, dat er massa's papier worden geproduceerd, die als voornaamste pluspunt hebben dat zij tenminste gescheiden worden opgehaald. Dat is het bankroet van de milieupolitiek van de grote partijen in de Raad Een bankroet is ook het referendum over de aanwezigheid van de auto in de binnenstad. Is dat dan geen stap voorwaarts? Zeker wel en daarvoor is bij ons ook de vlag uitgestoken, maar zelfs dit lichtpunt flakkert nu, want het College probeert het voor te stellen alsof het zelf ook allang bezig is, de aanwezigheid van de auto in de binnenstad te beperken, dit met oogkleppen voor voor bij voorbeeld de aanleg van de vierstrooks IJ- boulevard die het College nu voorbereidt. Ook geweld is een verschijnsel dat de democratie bedreigt. Ik wil niet herhalen, dat het goed en nodig is, op alle trams zo spoedig mogelijk weer de conducteur te introduceren, maar misschien is het goed als ik er de opmerking aan toevoeg, dat het wonderlijk is dat de bezoekers van discotheken weliswaar discreet wordt gevraagd, hun messen in een ton te deponeren voordat zij naar binnen gaan, maar dat zij die messen bij vertrek doodleuk weer terugkrijgen. Is het niet mogelijk, te bevorderen dat die messen op dezelfde discrete manier worden ingenomen en op die manier buiten gevaar worden gesteld? Het functioneren van de gemeentelijke democratie is nog steeds onder de maat. Bij de stadsdelen worden slechts de loketten door de bevolking gewaardeerd, maar de politieke deelneming, waarom het allemaal was begonnen, is niet toegenomen. En de bestuurlijke vernieuwing? Goed, de grote partijen in de Raad, die het over het algemeen in grote lijnen eens zijn over de zaken, hebben nu een raadslid als voorzitter van de commissie van advies en bijstand, maar de macht is gebleven waar die altijd al was, namelijk bij het College. Het College bepaalt. Om de kloof tussen kiezers en gekozenen nog wat te vergroten, wordt de laatste tijd meer vaart gezet achter het ROA; het orgaan dat zo veel gemeenten opslorpt. Omwille van het ROA wil men de binnenstad al in 1994 opzadelen met een deelraad om vervolgens later de hele gemeente Amsterdam te kunnen opheffen. De heer Van Thijn en D66 zijn hartstochtelijk voor een gekozen burgemeester; terecht, maar wie kiest de ROA-bestuurders? Geen van allen worden zij gekozen door de kiezers. Allemaal worden zij gekozen door de gekozenen; een vorm van co”ptatie dus, ongeveer zoals de vroedschappen van de vroegere Republiek der Vereenigde Nederlanden werden samengesteld. Toch weer terug naar de regententijd dus! GrAs kan niet eerder begrip opbrengen voor het ROA dan wanneer er algemene rechtstreekse verkiezingen voor het ROA-bestuur worden gehouden en de voorzitter van het ROA als zodanig rechtstreeks in functie wordt gekozen door de bevolking. Wij vinden het ook geen gezicht, als de heer Van Thijn boven zijn ambtsketen als burgemeester ook nog eens de pet van ROA-voorzitter op heeft; dat vinden wij een beetje te veel weg hebben van een carnavalspak. Ook wethouders doen naar onze mening de gemeentelijke democratie geen goed als zij de zaak waarvoor zij zeggen te staan niet met hun stem ondersteunen als het op stemmen aankomt. Ik denk nu aan de Mabon-affaire, toen de wethouder met de meerderheid van het College de eigen voordracht niet steunde. Iets dergelijks doet zich voor als een wethouder wel stemt tegen een belangrijk beleidsonderdeel, maar dit vervolgens toch voor zijn rekening neemt in zijn beleid, zoals wethouder Saris, die wel tegen de uitbreiding van Schiphol stemde Ä hoera! Ä maar vervolgens die uitbreiding toch helpt verwezenlijken in zijn structuurplan. Op zulke momenten wordt het gemeentelijk beleid onaanspreekbaar; meer en meer een spook. Op zichzelf laat het structuurplan zien, dat het stadsbestuur er nog steeds naar streeft, wereldsteden als Frankfurt, Mnchen en misschien zelfs Parijs te imiteren. De aantasting van het openbaar groen hoort daarbij; de groene longen van de stad gaan meer en meer lijken op de groen uitgeslagen longen van de wethouder voor het Milieu. GrAs heeft de laatste tijd in een serie nota's aangetoond, dat een heel andere aanpak mogelijk is. Pas als wij woningen zouden bouwen boven de A10, als wij brede verkeerswegen smaller zouden maken door woningbouw, zouden wij de stad echt compact maken en het leefmilieu van de stad en haar groene omgeving redden. Dan is het ook mogelijk, de straten meer te voorzien van bomen en gewas; dan is het ook mogelijk, meer stedelingen op te nemen in Amsterdam en zodoende het platteland zoveel mogelijk groen te houden. De fixatie op Europa en zijn gemeenschappelijke markt gaat voorbij aan de werkelijkheid dat de wereld ons gemeenschappelijke huis is geworden. Zo is Amsterdam een van de brandpunten van de nieuwe volksverhuizingen, die worden veroorzaakt door de armoede en de verwoesting in Afrika en vele andere niet-Europese landen. GrAs juicht de vorming van een multiculturele stad toe, maar tegelijkertijd moeten wij constateren, dat Amsterdam het verzadigingspunt nadert waarop het geen grote aantallen nieuwkomers meer kan opnemen. Tot nu toe zijn wij er hier zonder veel vreemdelingenhaat en fascisme afgekomen, mede dank zij de politieke onbekwaamheid van de drie aanhangers van het Vlaams Blok in de Raad. Wij willen er echter wel op wijzen, dat de verdere opbouw van een omvangrijke allochtone bevolking plaatsvindt onder ongunstige en minder rechtvaardige omstandigheden, zoals de inkrimping van de verzorgingsstaat. Wij vinden het noodzakelijk, nu uit te spreken dat de problemen van de nieuwe volksverhuizingen bij hun wortels Ä dat zijn de verhoudingen in de wereld Ä moeten worden aangepakt. Op die manier moet Amsterdam zich een wereldstad tonen. Politieke vluchtelingen? Goed; wij zullen hen opnemen, maar wij vinden dat op de Regering de taak rust, aan te kloppen bij de landen van herkomst: "H‚, jullie martelen daar mensen! Dat moet nu ophouden!" Economische vluchtelingen? "H‚, banken, wij worden hier overstroomd door mensen die vluchten uit landen die jaarlijks 125 miljard dollar aan jullie terugbetalen en daardoor hun eigen bevolking niet meer kunnen voeden! Scheld die schulden zoveel mogelijk kwijt!" "Wat? Kunnen zij hun produkten niet verhandelen op de Europese markt? Laat de arme landen zelfstandig de kost verdienen, door de Europese markt ook voor hen te openen!" In die zin moet de gemeente haar invloed aanwenden bij de Regering en in het financieel centrum dat Amsterdam al is. Er doet zich, zoals Lubbers heeft geconstateerd, een soort verzuiling voor onder allochtonen. Anders dan hij vinden wij, dat dit geen goede ontwikkeling is, omdat dit leidt tot een soort separatisme dat de allochtonen in een zwakke en ondergeschikte positie houdt. Wij zijn voor gemengde scholen, maar ook voor verplicht onderwijs in de Nederlandse taal voor allochtonen, althans zodra het aanbod aan taalcursussen toereikend is, wat helaas nog niet het geval is. Wij zijn, kortom, voor integratie met behoud van ruimte voor verschillende culturen en levensovertuigingen. De geleidelijke verwezenlijking daarvan moet mogelijk zijn. Het beroep van politicus is veranderd. Dat geldt ook voor ons als volksvertegenwoordigers van Amsterdam. De geavanceerde techniek en de toegenomen macht van het onevenredig verdeelde kapitaal hebben ons verantwoordelijk gemaakt voor de hele wereld en daarom is 1992 wat ons betreft niet het jaar van Europa, maar het jaar van de zo verschrikkelijk in beroering zijnde wereld. De verwachtingen die Groen Links als collegepartij heeft gewekt, zijn ook dit jaar niet waargemaakt. Nog altijd draait het beleid van het College om geld, net als het casino. Bij de opening daarvan was de wethouder van Groen Links dan ook enthousiast aanwezig. Rien ne va plus? Laten wij het eens proberen met een uitbreiding van de portefeuille van wethouder Saris. Geef hem bij voorbeeld Verkeer erbij; zijn voorganger Van der Vlis had ook de combinatie Ruimtelijke Ordening en Verkeer in zijn portefeuille. Daarmee krijgt hij een serieuze kans om iets meer bij te dragen aan meer frisse lucht in Amsterdam. Wat het CDA betreft vinden wij het zielig, dat de heer Bruins Slot zo zuur erbuiten wordt gehouden, hoewel zijn politiek als twee druppels water lijkt op die van het College. Misschien zou de CDA-fractie eens moeten omzien naar een eigen politiek; dat is leuk voor een fractie. GrAs vindt, dat Amsterdam schoon schip moet maken; het moet ophouden, een onleefbare wereldstad te zijn en te willen zijn. Geen asfalt-jungle, maar een stad met een op de wereld gericht milieubeleid en een op de wereld gericht vreemdelingenbeleid. Geen Europese speelhal, maar een groene stad, een stad open naar de wereld. De heer BRUYN: Mijnheer de Voorzitter. In uw boek Democratie als hartstocht maakt u de opmerking, dat Amsterdammers elkaar nooit naar de mond praten. Men mag aannemen, dat u daarmee een eigenschap van geboren en getogen Amsterdammers op het oog hebt, want het is niet aannemelijk, dat de vele nationaliteiten die onze stad herbergt, plotseling bij het betreden van de Amsterdamse bodem die lofwaardige eigenschap gaan vertonen. Omdat u daarmee een lofwaardige eigenschap toedicht aan een bepaalde groep Amsterdammers, discrimineert u echter ten aanzien van andere groepen. Dat is natuurlijk een realistischer aanpak dan het wegvagen van alle onderscheiden tussen Amsterdammers en anderen, zoals tegenwoordig te doen gebruikelijk is. Dat leidt bij voorbeeld tot de absurde situatie, dat een 19-jarige Antilliaan die een man doodstak in de pers wordt aangeduid als "een 19-jarige Amsterdammer". Een dergelijk geforceerd uitwissen van alle verschillen leidt tot een leugenachtigheid waarmee niemand gediend is. Hoe het ook zij, u en ik behoren tot de steeds schaarser wordende categorie van geboren en getogen Amsterdammers, waarbij voornoemde eigenschap van openhartigheid blijkbaar van toepassing is. Ik zal u dus niet naar de mond praten en u zult niet de neiging krijgen, een hond op mij af te sturen. In een ander opstel in uw boek weidt u uit over de opvattingen van de 18de-eeuwse Lord Bolingbroke en het door hem gemaakte onderscheid tussen factions en partijen. Factions zijn groeperingen van zelfzuchtige politici, die hun eigen belang nastreven en het algemeen belang opofferen aan hun persoonlijke hartstochten. Partijen daarentegen worden, aldus uw tekst, ge‹nspireerd door een geest van patriottisme en laten zich niet leiden door hun hartstochten, maar door hun gezond verstand. (De heer ROBBERS: Op welke bladzijde kan ik dit citaat vinden? Ik wil dat graag nalezen voordat ik kan reageren op uw betoog.) Ik heb het boek bij mij; u krijgt het vanavond. Essentieel in de opvatting van Lord Bolingbroke is de stelling, dat een partij die de regeringsmacht heeft altijd verwordt tot een faction, ofwel tot een groepering die haar macht misbruikt. De desbetreffende beschouwing publiceerde u in 1967, vermoedelijk naar aanleiding van de positie waarin uw eigen partij toen verkeerde. De vraag rijst echter, of de beschouwingen van de door u kennelijk hooggeachte Lord Bolingbroke niet tevens betekenis hebben voor de huidige toestand in de Amsterdamse gemeentepolitiek. Ook hier ontbreekt bij de aan de macht zijnde partijen bijna geheel de geest van patriottisme, zoals dat het geval was in de door Lord Bolingbroke geschetste situatie bij de toen in Engeland aan de macht zijnde partijen. Onder patriottisme moet in dit verband uiteraard in de eerste plaats worden verstaan de zorg voor de eigen bevolking en de bescherming daarvan tegen de grilligheden van het lot. Daarvan is in de politiek van de gevestigde partijen van de Amsterdamse Gemeenteraad vrijwel niets te bespeuren. Er zijn enkele opflikkeringen van nationaal besef geweest onder de huidige machthebbers. Zo kwam de VVD indertijd met het voorstel tot steun aan een Hollands Huis in Brussel. Alle fracties te zamen kwamen vervolgens met het baanbrekende voorstel, de voorlopige naam van de financieringsmaatschappij die de publiek-private samenwerking aan de zuidelijke IJ-oever vorm moet geven, te veranderen van "Emsterdems Wotterfront" in Amsterdamse IJ-oever Maatschappij, oftewel: IJ-Mij. Uiteraard werd bij deze uitbarsting van nationaal gevoel de enige echte oppositie niet betrokken. In feite is de ene of andere vorm van patriottisme, in de zin dat de zorg van de nationale regeringen primair moet uitgaan naar de eigen bevolking, de doodgewoonste zaak van de wereld. Zelfs uit de Nederlandse Grondwet met zijn verknipte art. 1 is dat nog te halen. Zoals ik indertijd heb uiteengezet, gaan ook de internationale verdragen voor de rechten van de mens hiervan uit. Waarom is het geheel dan zo in de taboesfeer terechtgekomen? Dat lijkt vooral een gevolg te zijn van de doeltreffende actie van bepaalde belangengroepen, die zoals bekend alles met de etiketten "racisme" en "fascisme" hebben beplakt. Het is deze trucage geweest, die de mensen de stuipen op het lijf heeft gejaagd en bevreesd heeft gemaakt, zich te uiten. Een en ander heeft men indertijd ook zien gebeuren met de discussie die in de milieubeweging op gang dreigde te komen. Reeds in de jaren '70 kwamen Ehrlich en Commoner tot de slotsom, dat het milieubederf het gevolg is van drie factoren, te weten het aantal mensen, ofwel de bevolkingsdruk, het aantal produkten per hoofd, ofwel de welvaart, en de hoeveelheid vervuiling per produkt. Daarbij werd de omvang van de bevolking dus duidelijk als een milieubedreigende factor genoemd. De Vereniging Milieudefensie ging in die jaren in samenhang daarmee uit van een optimaal inwoneraantal voor Nederland van 9 miljoen. De verdachtmakingen tegen de milieuorganisaties bleven niet uit. Volgens de tegenstanders was het allemaal "Blut und Boden- denken". Wouter van Dieren, een vooraanstaand publicist op dit terrein, zei naar aanleiding van dit soort acties in 1983: "Het bevolkingsvraagstuk is in Nederland onbespreekbaar geworden." Het is gewoon een aantallendiscussie, maar er wordt gedaan alsof het iets met rassen te maken heeft. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Het bevolkingsvraagstuk, de toename van de bevolking, is helemaal geen taboe in de milieubeweging. Daarover wordt wel degelijk gediscussieerd. Dit hoeft echter niet te leiden tot de stellingname dat er een immigratiestop moet komen; men kan zich ook op het standpunt stellen, dat mensen uit andere landen Nederland mogen binnenkomen, als er in Nederland intussen ook een soort emigratiepolitiek wordt bedreven.) Stopt u nu nog of niet? (De VOORZITTER: Wij wisselen hier van gedachten.) (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Er mag worden ge‹nterrumpeerd. Ik zei, dat het heel goed mogelijk is dat er mensen uit arme landen het land blijven binnenkomen, maar dat er tegelijkertijd aan emigratie moet worden gedaan.) Het blijkt wel, dat u de consequenties van een dergelijke politiek niet hebt doordacht. Ik kom daarop nog terug. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Ik heb die heel goed doordacht, maar ik meen, dat de milieubeweging niet verplicht is, te komen tot een racistische stellingname als zij zich bezorgd toont over de bevolkingstoename.) In dezelfde periode schreef Martin Bierman als medeauteur in het tijdschrift Plan een artikel waarin werd gezegd, dat "het streven gericht moet zijn op een stationair ruimtebeslag van de voorraad gebouwen en infrastructuur". Nederland zou, aldus Bierman, moeten kiezen tussen het milieu en het toelaten van buitenlanders. (De heer ROBBERS: Op welke bladzijde kan ik dit vinden? U citeert namelijk wederom en ik heb u vorig jaar al gevraagd, de vindplaatsen erbij te vermelden.) Ik kan niet mijn hele bibliotheek meenemen! (De heer ROBBERS: Nee, maar u kunt bij citaten wel de vindplaats vermelden, zodat ik die citaten zelf kan verifi‰ren.) Ik zal u de tekst overhandigen. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Ik heb dat artikel gelezen en op zichzelf klopt het citaat, maar dat wil niet zeggen, dat er geen immigratie meer mogelijk moet zijn. Dat wil Bierman ook niet beweren.) Mag ik nu verder gaan of niet? (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Wij zijn hier om met elkaar te beraadslagen; dit is geen dictatuurstaat!) U probeert mij het spreken te beletten; daar gaat het u om! (De VOORZITTER: Interrupties worden niet meer afgetrokken van de spreektijd.) Dat is in ieder geval een opluchting! Gaat uw gang, mijnheer Van Duijn. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: De heer Bierman, een partijgenoot van mij, stelt zich op het standpunt dat de groene ruimte niet verder in beslag moet worden genomen, maar dat wil niet zeggen dat er geen immigratie meer mogelijk moet zijn. Als wij soberder leven en ook emigratiekansen niet verloren laten gaan, is het mogelijk tot een stationair gebruik van de ruimte te komen.) In 1983 zei Martin Bierman: "Nederland zal moeten kiezen tussen het milieu en het toelaten van buitenlanders." Het kan zijn, dat hij inmiddels van standpunt is veranderd, maar dat was toen zijn mening. "Het milieu in de Randstad kan zo'n grote toevloed," aldus Martin Bierman, "van mensen uit het buitenland niet meer verdragen." De door Bierman indertijd voorgestelde milieuvriendelijke maatregelen waren het sluiten van de grenzen voor nieuwe immigranten en een voortvarend remigratiebeleid met forse premies. Ik haal deze woorden aan, omdat eruit blijkt dat niet alleen de toen op het toneel verschenen Centrumpartij, maar ook anderen verdacht werden gemaakt; verdachtmakingen die waar mogelijk vergezeld gingen van juridische en fysieke terreur, waarvan in de voorbije tien jaar vele voorbeelden zijn te vinden. Enkelen konden daaraan ontsnappen door zich bijtijds van deze problematiek te distanti‰ren. Toen GrAs afgelopen zomer kennelijk voorzichtig de draad van het verleden weer wilde oppakken, waren de spookbeelden uit het verleden blijkbaar toch te sterk. In het november/decembernummer van Stadsnieuws, waarin een aantal gemeenteraadsleden... (De heer R.H.G. VAN DUIJN: U noemt GrAs nu, maar GrAs heeft helemaal geen last van spoken uit het verleden; het fascisme speelt een dreigende rol in het heden, getuige de opkomst van het Vlaams Blok!) Door uw politieke standpunten; u hebt zich tot de vijand gewend! (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Geen sprake van; ik heb mij niet tot de vijand gewend.   Hoe komt u erbij!) Ik neem die woorden terug. In ieder geval bent u niet consequent. Ik heb een woordvoerder van de milieubeweging uit de jaren '70/'80 geciteerd en in dat licht gezien hebt u die lijn niet consequent doorgetrokken. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Wel degelijk! Wij zijn voor versobering en wij zijn niet voor bevolkingstoename. Daarom vinden wij, dat immigratie dient te worden gecombineerd met emigratie, zodat Nederland een doorgangsland wordt.) Dat heeft Martin Bierman niet gezegd en zo stelde de milieubeweging het toen ook niet. Dit is een nieuw produkt van uw geest, dat de Nederlanders zouden moeten emigreren om ruimte te maken voor mensen van buiten het land. Dat is toch ridicuul! (De heer R.H.G. VAN DUIJN: De milieubeweging heeft in de jaren '70 bij voorbeeld al de Blueprint for Survival geproduceerd, waarin werd voorgesteld, kleinschalige leefgemeenschappen te stichten in minder dichtbevolkte delen van de wereld.) Van mensen die hier zouden moeten vertrekken? Dat is toch ridicuul? (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Nee, dat is helemaal niet ridicuul. Nederland, Amsterdam, kan een doorgangshuis zijn.) Onzin! De mensen die nu hier naartoe komen kunnen toch ook rechtstreeks naar die plekken? Waarom moeten wij worden weggedrukt? Alleen om ruimte te maken voor de derde wereld? Het is toch veel beter, de mogelijkheden in de derde wereld zelf te verbeteren en daar kansen te scheppen voor dergelijke mensen? (De VOORZITTER: Ik verzoek de Raad, de onderlinge discussie nu te staken en de heer Bruyn, zijn bijdrage af te maken.) In het november/decembernummer van Stadsnieuws, waarin enkele gemeenteraadsleden hun mening gaven over de vraag, of zij in het snel toenemende aantal allochtonen in Amsterdam een probleem zagen waaraan iets moet worden gedaan, stelde heer R.H.G. van Duijn het vraagstuk van de bevolkingsomvang niet aan de orde. Hij ging er blijkbaar van uit, dat verzet tegen het nog altijd toenemende aantal allochtonen in Amsterdam ¢f hopeloos, ¢f gevaarlijk was. Het is het zoveelste voorbeeld, hoe effici‰nt de terreur tegen de vrijheid van meningsuiting is geweest. De voortdurende immigratie en de daaruit voortkomende bevolkingsdruk maken uiteraard de druk op de rond de stad nog aanwezige groengebieden steeds groter. Daarbij worden ook nog locaties als die in het IJ-meer betrokken, die de resterende mogelijkheden voor watersportrecreatie sterk zullen inperken. De immigratie oefent ook invloed uit op de behoefte aan industrieterreinen en de aard van de daar te vestigen industrie‰n. Omdat het meestal immigranten betreft met een in veel gevallen minimale opleiding, komen voor hen alleen die industrie‰n in aanmerking die laag- of ongeschoolden kunnen gebruiken, zodat wij nu de ridicule situatie krijgen dat men, terwijl het streven van de stad aanvankelijk was de vestiging van bedrijven met hoog- en goed geschoold personeel te bevorderen, nu in het westelijk havengebied en elders bedrijven gaat aantrekken die on- en laaggeschoold personeel kunnen plaatsen. Daarbij komt nog, dat in het westelijk havengebied de vestiging van milieuhinderlijke bedrijven is voorzien, waarin de immigranten blijkbaar ook werk zullen moeten vinden. Welke waarde men overigens aan dergelijke werkgelegenheid moet hechten, blijkt uit het verdwijnen van de Fordfabriek uit het westelijk havengebied, waarbij een belangrijk deel van het personeel uiteraard in de steun terecht zal zijn gekomen. De toenemende bevolkingsdruk maakt in de woongebieden uiteraard de wachttijden voor woningen langer en de huren hoger. Het voorrangsbeleid voor allochtonen, zowel op de woningmarkt als op de arbeidsmarkt, heeft tot gevolg dat de autochtonen in een nog ongunstiger positie komen te verkeren dan op grond van het bevolkingsaantal viel te verwachten. In het vorengaande zijn de verschillen in leefwijze tussen de verschillende emigrantengroepen en de autochtone bewoners nog niet ter sprake gekomen. Uiteraard is het aannemelijk, dat een samenleving die is samengesteld uit zo veel verschillende groepen met verschillende leefgewoonten een groter beslag op de ruimte zal leggen, omdat er voor al die groepen vaak onderling verschillende voorzieningen nodig zijn. Afgezien echter van het grotere ruimtebeslag dat de maatschappij als geheel te verwerken zal krijgen, is het verschil in leefgewoonten vaak een bron van conflicten in de betrokken buurten. Daarbij moet worden bedacht, dat dergelijke verschillen vaak veel resistenter of weerbarstiger zijn dan men meestal aanneemt en een voedingsbodem vormen voor een vrijwel onafzienbare reeks conflicten tussen groepen met verschillende culturen. Dat het daarbij soms gaat om conflicten tussen groepen waarvan men wederzijds begrip zou mogen verwachten vanwege hun veronderstelde underdog-positie, blijkt ondermeer uit de gang van zaken in het New-Yorkse stadsdeel The Crowns, waar blijkens berichten in de pers de z.g. Lubowitscher joden grotendeels de wijk moesten nemen naar elders door de intocht van zwarte Amerikanen en Portoricanen. Waar cultuurverschillen geen aanleiding geven tot openlijke vijandigheden, zal dikwijls hooguit een wankel evenwicht tot stand komen dat gemakkelijk aan innerlijke spanningen kapot gaat. Burgemeester Kollek van Jeruzalem zei onlangs, dat zijn streven gericht is op het bevorderen van een vreedzame samenleving tussen arabieren en joden in zijn stad. Hij verwachtte echter niet, dat deze groepen ooit een andere dan afstandelijke omgang met elkaar zouden benaderen. Een samenleving zal uiteraard des te eerder uitbarstingen van onderlinge antipathie en haat kennen als de ene groep in het overheidsbeleid wordt voorgetrokken boven de andere, zoals in het zogenaamde beleid van positieve actie, positieve discriminatie of sociale vernieuwing gebeurt. Immers, om nog maar eens het boek van de Voorzitter te citeren: "Niets maakt de mensen minder tolerant dan de gedachte dat de overheid bij toepassing of handhaving van de wet selectief te werk gaat en met twee maten meet." Dat is, alle ontkenningen ten spijt, in sterke mate het geval bij alle vormen van positieve actie ten bate van de minderheden. U zegt zelf, dat een gelijke rechtsbedeling een levensvoorwaarde is voor de instandhouding van een tolerante samenleving, maar hoe kan de gewone burger, die moeizaam het hoofd boven water houdt, zich vinden in al die voorkeursregelingen voor groepen die hij uiteraard als indringers beschouwt? De bereidheid om te luisteren naar de klachten van de autochtone bevolking van Amsterdam is, zoals ik vorig jaar reeds zei, slechts mondjesmaat aanwezig. Dat scheen, zo stelde ik, ook tot uiting te komen in een opmerking van de Voorzitter tijdens de algemene beschouwingen in 1989. Hij zei toen onder meer, dat pogingen tot positieve actie in het gemeentelijk personeelsbeleid tot een gigantische commotie, vooral bij de medezeggenschapscommissies, hadden geleid en dat er zelfs stakingsdreigingen waren geweest. "Ik kan," aldus de heer Van Thijn toen, "stapels brieven van teleurgestelde mensen tonen." Het was naar zijn mening echter niet de openlijke publieke weerstand die zou moeten verontrusten, maar de weerstand die zich geruisloos vastzet en waar wij dan vroeg of laat tegenop lopen. Mijn commentaar daarop was, dat het juist die openlijke weerstand is waarbij de overheid het oor te luisteren moet leggen, want als die wordt genegeerd, wordt de basis gelegd voor frustraties, onvrede, rancune en haat. Dat ht daarbij niet gaat om "ultrarechtse" actie bewijst onder meer de houding van de ambtenarenbond AbvaKabo, die blijkens Het Parool van 10 december 1990 volgens Jan Schaefer de sociale vernieuwing liet vastlopen door zich te verzetten tegen een plan voor 1100 banen voor allochtone langdurig werklozen. Dat dit conflict kennelijk nog niet de wereld uit is, bewijst het bezwaar dat genoemde bond onlangs maakte tegen het onderbrengen van allochtone werklozen uit de z.g. banenpools in normale ambtenarenposten. Een ander facet van de houding is de geringe neiging om open kaart te spelen als het de allochtonen betreft. In publikaties van gegevens over criminaliteit wordt vermeden de herkomst aan te geven, onder het voorwendsel, de goeden niet onder de kwaden te laten lijden. Waar aan bekendmaking niet valt te ontkomen, zoals in het geval van de Marokkaanse en Antilliaanse jongeren, wordt vergoelijkend gesproken over "gemarginaliseerde en kansloze jongeren" die beter moeten kunnen worden opgevangen. Het belang van de autochtone bevolking komt nergens in het beeld voor. Men vraagt zich bij tijd en wijle af, wat de bedoelingen van het tot op heden gevoerde beleid zijn geweest. De VOORZITTER: Het spijt mij, maar u bent door uw spreektijd heen, met bijtelling van tijd voor interrupties.   De discussie wordt geschorst.   De vergadering wordt om 16.45 uur geschorst tot 19.30 uur.   De VOORZITTER heropent om 19.30 uur de des middags geschorste vergadering en stelt aan de orde de v o o r t z e t t i n g van de behandeling van:   3 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot aanbieding van de ontwerp-begroting voor 1992 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 993, blz. 3023 en bijlagen T en T1).   4 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot intrekking van de Verordening op de heffing van onroerend-goedbelastingen 1989 en vaststelling van de Verordening op de heffing van onroerend-goedbelastingen 1992 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 997, blz. 3045).   5 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 28 november 1991 tot intrekking van de Verordening rioolrechten Amsterdam 1990 en vaststelling van de Verordening rioolrechten 1992 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 999, blz. 3059).   6 Voordracht van Burgemeester en Wethouders van 14 november 1991 tot wijziging van de Verordening toeristenbelasting 1991 (Gemeenteblad afd. 1, nr. 934, blz. 2858).   De heer BEAUX: Mijnheer de Voorzitter. Eerst wil ik heel in het kort even teruggaan in de recente gemeentelijke geschiedenis. In mei 1990 werd ik be‰digd als lid van deze Raad, waarin ik voor de Centrumpartij '86 zitting heb, welke partij, zoals bekend, zich ten doel heeft gesteld, in het kort weergegeven, belangenbehartiging van ons eigen volk en strijd tegen verloedering en vervreemding van onze cultuur, ons land en onze stad. De Voorzitter van deze Raad, burgemeester Van Thijn, hield ter gelegenheid van deze be‰diging een toespraak waarin hij in gedachten hardop terugging naar de jaren '30 en de Weimar-republiek en dit alles met betrekking tot die verschrikkelijk ondemocratische Centrumpartij, die het waagt te opponeren tegen de afbraakpolitiek van de zich democratisch noemende partijen. Dat is des Voorzitters recht op vrije meningsuiting, welk recht ik waardeer en respecteer. Wonderlijk is echter in dit verband des Voorzitters opvatting over democratie en het recht op vrije meningsuiting, waarbij ik niet in de eerste plaats wil wijzen op de beperkingen welke de Centrumpartij '86 in dezen worden opgelegd, daar dit een pleiten te eigen bate is. De grensoverschrijdende Ä wanneer ik hier over "grens" spreek bedoel ik de ten onrechte in 1830 gecre‰erde grens Ä Vlaams-Nederlandse vereniging Voorpost vroeg in mei 1990 en laatst in oktober 1991 vergunning aan voor een propagandastand in Amsterdam. De doelstellingen van Voorpost zijn, omwille van de beperkte tijd kort samengevat, streven naar heel Nederlandse samenbundeling en het onderhouden van vriendschappelijke verbindingen met ons Zuidafrikaner broedervolk. Voorpost werd de vergunning voor de stand onthouden. De doelstellingen van Voorpost zijn correct, maar staan haaks op het anti-Nederlandbeleid van Burgemeester en Wethouders. Als schijnargument voor het verbod werd opgegeven: ordeverstoring. De verstoring van de orde moet dan echter wel worden gezocht in extreem-linkse hoek. Dit verbod, de opening van het ANC-kantoor en de buitengewoon warme ontvangst van Honecker en Nelson Mandela zijn slechts enkele voorbeelden van wat de Voorzitter van deze Raad verstaat onder recht op vrije meningsuiting en democratie. (De heer VAN HOEVE: Hebt u het over het recht van vrije meningsuiting?) Ja, daarover heb ik het. Dat recht werd door de Voorzitter gesmoord... (De heer VAN HOEVE: En realiseert u zich ook wie er op het ogenblik aan het woord is? Waaraan hebt u het te danken dat u deze dingen kunt zeggen?) Ik probeer uw vraag te beantwoorden, maar als u niet luistert houd ik ermee op. Het gaat slecht in dit land, het gaat slecht in onze stad en dat trekt de Centrumpartij '86 zich aan, omdat een groot deel van dat slecht gaan niet hoeft. In gemeentelijke stukken wordt vaak gesproken over bij voorbeeld het geconfronteerd worden met een toenemende werkloosheid, het geconfronteerd worden met milieuproblemen en het geconfronteerd worden met dit en met dat. Wanneer een bestuur doelbewust, vastgelegd in een programakkoord, streeft naar onbestuurbaarheid en wanorde, mag men niet spreken over geconfronteerd worden met iets. Geconfronteerd wordt iemand met iets wat hem overkomt; een natuurramp bij voorbeeld. De rampen welke Amsterdam en de Amsterdammers doelbewust worden aangedaan, zijn een gevolg van weloverwogen menselijk wanbeleid. Alvorens mijn betoog te vervolgen ben ik genoodzaakt, een bepaald begrip nader te verklaren te voorkoming van vragen tussendoor van hier aanwezigen die het nog steeds niet begrijpen. Wanneer ik in mijn betoog spreek over "hier niet thuishorenden", gaat het om mensen die hier niet thuishoren, vaak ten onrechte aangeduid als "allochtonen". Dat is namelijk een verkeerd woordgebruik. Allochtoon komt uit het Grieks en wil zeggen: van elders aangevoerd. Zoals een ieder weet, zelfs de hier aanwezige leden van het College en de Raad, staan deze lieden echter te dringen om binnen te komen en is alleen daarom reeds dit foutieve woordgebruik te verwerpen. (De heer SPIT: In de vorige raadsvergadering heb ik gereageerd op uw opmerking en gezegd, dat hier niet thuishorenden alleen maar degenen zijn die hier illegaal verblijven. Allen die hier legaal verblijven zijn hier thuishorenden. Dat strookt dus niet met uw definities.) Het antwoord op uw opmerking volgt in mijn volgende zin. Een andere reden waarom ik het woord allochtonen niet gebruik is de volgende. Wanneer ik spreek over hier niet thuishorenden, bedoel ik daarmee de mensen welke moeten worden gezocht onder de door u zo genoemde allochtonen, wat niet wil zeggen, dat alle door u als allochtonen aangeduiden hier niet thuishorenden zouden zijn. Wellicht is er een aantal onder die hier wel thuishoren. Aangezien ieder individu voor ons uniek is, weiger ik mede om deze reden het woord allochtonen te gebruiken wanneer ik spreek over hier niet thuishorenden. (De heer SPIT: Ik wil nog eenmaal proberen u te corrigeren. Onder de allochtonen zijn niet wellicht ook hier thuishorenden; nee: allochtonen horen hier thuis. Wellicht zijn er een paar onder die hier niet thuishoren.) Inderdaad: niet alle allochtonen horen hier thuis. (De heer SPIT: Wellicht zijn er een paar onder die hier niet thuis horen: de illegalen. Voor de rest horen zij hier allemaal thuis.) Daarover verschillen wij van mening. Ten slotte over dit onderwerp nog het volgende. Vele van de hier niet thuishorenden zijn tevens zich hier niet thuisvoelenden. Een weloverwogen remigratiebeleid, zoals wij dat voorstaan, zal dan ook niet in het minst in hun belang zijn. Dit was er even tussendoor, ter verduidelijking van het begrip "hier niet thuishorenden". Nederland is overbevolkt. Mede om die reden voerden wij na de Tweede Wereldoorlog een emigratiebeleid. Ik meen, dat wij toen nog geen 10 miljoen inwoners hadden. Rond de eeuwwisseling, over een jaar of acht dus, zal de bevolking van Nederland 16 miljoen bedragen. Dat komt niet doordat de Nederlandse gezinnen zo groot zijn, wis en waarachtig niet; wij doen over het algemeen weloverwogen aan gezinsplanning en terecht, want willen wij menswaardig kunnen blijven leven op ons kleine stukje grond aan de Noordzee, dan is gezinsplanning noodzaak. De oorzaak dat wij nu toch reeds met bijna 16 miljoen op elkaars tenen staan is het gevolg van een weloverwogen regeringsbeleid. Deze bevolkingstoename is in hoofdzaak ontstaan door immigratie en door het feit dat deze hier niet thuishorenden Ä om het parlementair uit te drukken Ä een wat andere gezinsplanning hebben dan wij. 's Lands weloverwogen " anti-ons"- politiek wordt van harte toegejuicht en nagevolgd door de Amsterdamse gemeentelijke wanbestuurders. Dit jaar zagen wij nog een foto in de krant van de Amsterdamse burgemeester, blij lachend met de 700.000ste inwoner op schoot. Ook in een dolhuis wordt heel wat afgelachen. Amsterdam heeft nu zo'n 710.000 inwoners, waarvan, pak weg, zo'n 30% hier niet thuishorenden. Eigenlijk heeft Amsterdam dus nog geen 500.000 inwoners. Ook deze hier niet thuishorenden hebben stemrecht bij gemeenteraadsverkiezingen en referenda. (De heer VAN HOEVE: Uw vinger wijst heel ver weg van deze raadzaal. Er is hier blijkbaar een grote groep mensen die hier niet thuishoren, maar in Marokko, Turkije of waar dan ook. Tegelijkertijd signaleert u, dat er problemen zijn tussen groepen van de Amsterdamse bevolking. Weet u, wat nu het gevaar is van uw oplossing? Dat u met wat u roept geen enkele oplossing aandraagt voor die spanningen, die wij allemaal erkennen. Het probleem ligt hier, in Amsterdam, en iedere politieke partij die ver weg blijft wijzen is een gevaar voor de samenleving en de manier waarop samen leven in deze stad kan lukken.) Een eind verderop in mijn betoog geef ik de oplossing aan die wij voorstaan. Rond de eeuwwisseling zal de Amsterdamse bevolking voor meer dan 50% bestaan uit hier niet thuishorenden, welke dan met hun onterechte eisen hier de dienst zullen uitmaken. Wanneer de Centrumpartij '86 opkomt voor de belangen van ons eigen volk en terecht tegen dit gevaarlijke wanbeleid ageert, is er steevast wel een figuur in de Raad die het "weg met ons"-beleid verdedigt met de opmerking, dat Amsterdam altijd een gastvrije stad is geweest. Inderdaad, Amsterdam is altijd een gastvrije stad geweest; Amsterdam moet ook altijd een gastvrije stad blijven, maar een vreemdelingenstad, dat nooit en daaraan wordt door de huidige wanbestuurders doelbewust gewerkt: een vreemdelingenstad, vergeven van criminaliteit, waar de eigen bevolking zich niet thuisvoelt, niet veilig voelt en vlucht naar Almere, Lelystad en Purmerend. (De heer BRUINS SLOT: Mag ik even iets vragen? Bent u in de afgelopen maanden wel eens in een verzorgingshuis geweest?) Ja. (De heer BRUINS SLOT: Hebt u daar onder het verplegend personeel ook mensen aangetroffen die vallen onder de categorie die u aanduidt als hier niet thuishorenden?) Dat zijn mensen die u hier nu tot de hier niet thuishorenden rekent, maar die... (De heer BRUINS SLOT: Ik vraag u, of u daar onder het personeel mensen hebt ontdekt die vallen onder de categorie die u noemt "hier niet thuishorenden".) Ik heb daar mensen aangetroffen die vallen onder de groep allochtonen. (De heer BRUINS SLOT: Beantwoordt u nu even de vraag die ik u stelde!) Ik heb die mensen verder niet onderzocht. (De heer BRUINS SLOT: Er is dus nader onderzoek voor nodig.) Ik heb allochtonen aangetroffen en onder de allochtonen is, zoals ik heb gezegd, een groep hier niet thuishorenden. (De heer BRUINS SLOT: Het is u dus niet opgevallen, dat in de Amsterdamse verzorgingshuizen een zeer groot deel van de verzorging feitelijk wordt verricht door mensen van wie ik uitsluitend kan veronderstellen dat zij behoren tot de categorie die u noemt "hier niet thuishorenden". Deze mensen bieden verzorging aan talloze witte Amsterdammers, die vertrouwen hebben in deze mensen en hen dankbaar zijn voor de diensten die zij verrichten.) Dat heb ik dus gezegd: dat zijn allochtonen en niet wat u mij in de schoenen wilt schuiven. (De heer BRUINS SLOT: Wilt u mij dan vertellen, wat het verschil is tussen die beide categorie‰n?) Nee, dat ga ik u nu niet vertellen, want dan weid ik te ver uit. Daarop kom ik een andere keer wel terug. In Amsterdam-Zuidoost, eens opgezet om de eigen bevolking riant en modern te laten wonen, vertoeven thans onder anderen bendes criminele Antillianen, waarvan, om er slechts een zeer recent voorbeeld uit te lichten, een criminele Antilliaan een beveiligingsbeambte doodstak. Deze crimineel was reeds meerdere malen met de Politie in aanraking geweest. Een op de drie Antillianen beneden de 35 jaar komt met de Politie in aanraking en echt niet voor fietsen zonder licht. Dezelfde HEMA waar nu een bewaker is doodgestoken, wordt regelmatig bezocht door dit hier niet thuishorende tuig, als gevolg waarvan grote hoeveelheden goederen van eigenaar verwisselen, waarvan de HEMA niet beter wordt. Dan is er altijd wel een gesubsidieerde woordvoerder die de schuld weet te leggen Ä ja, je houdt het niet voor mogelijk! Ä bij de Nederlanders, want zij, de Antilliaanse jongeren, worden niet goed opgevangen; er wordt onvoldoende aandacht aan hen besteed. Echt, zo'n fatale steekpartij is een incident en wij moeten toch vooral niet alle Antillianen over ‚‚n kam scheren. (De heer VAN HOEVE: Die man had toch volstrekt gelijk? In ‚‚n opzicht ben ik het met u eens, namelijk als u zegt dat sommige mensen hier niet welkom zijn, omdat de samenleving die blijkbaar niet kan opvangen en niet welkom kan heten, waardoor zij in de slechtste woningen terechtkomen, de slechtste kansen op opleiding hebben, op de arbeidsmarkt niet aan bod komen, met alle kansen van dien op criminaliteit. Het ligt dus ook aan de samenleving, dat een groep wordt uitgestoten en in het criminele circuit terechtkomt. Daarom nogmaals, als u in de Gemeenteraad over dit probleem blijft praten Ä de feiten moeten wij noemen; dat ben ik helemaal met u eens Ä door ernaar te verwijzen dat het hun probleem is en niet het probleem van de samenleving, bent u een sta-in-de-weg en een gevaar op de weg om tot goede oplossingen te komen op wat misschien wel een heel belangrijk moment is in de geschiedenis van Amsterdam.) Ik zal u hierop meteen antwoorden door verder te gaan met mijn betoog. Zij horen hier, evenals de hier aanwezige Surinamers, Turken en Marokkanen, voor het merendeel niet thuis. Het gaat slecht, onder meer met de gezondheidszorg. Er zijn onder meer onvoldoende couveuses, lange, te lange wachtlijsten voor hartoperaties, waardoor mensen sterven. Vanwege geldgebrek moet een chirurg als een soort god beslissen, wie mag blijven leven. Geldgebrek is de reden; dit is een pertinente leugen. (De heer BRUINS SLOT: Kunt u mij zeggen, waarover u het hebt? Gaan er in Amsterdam mensen dood doordat er te lange wachtlijsten zijn? Dan wil ik op dit moment weten, in welk ziekenhuis of in welke woning dat gebeurt.) Ik heb het nu niet alleen over Amsterdam, maar over Nederland. (De heer BRUINS SLOT: Wilt u dan bij de orde blijven!) Door ditzelfde geldgebrek dreigt tevens onze ouderen de AOW, waarvoor deze mensen hebben betaald en gewerkt, geheel of ten dele te worden ontnomen. De opvang van asielzoekers kost de schatkist ten minste 265 miljoen gulden per jaar; Ÿ 33.000 per asielzoeker per jaar. Per gemeente is men per jaar per asielzoeker Ÿ 14.500 kwijt. Achter het AMC komt een opvangcentrum voor asielzoekers, kosten 11 miljoen gulden, en op het terrein van het AMC komt een intercultureel motivatiecentrum voor hier niet thuishorende drugsverslaafden. In het gebouw komen maximaal zestien verslaafden en vijftien hulpverleners. Kosten van het gebouw: 1,6 miljoen gulden. Rekening houdende met wisseldiensten hebben drie verslaafden ‚‚n hulpverlener achter zich aan. (De heer VAN DER LAAN: Ik probeer erachter te komen, wat het verband is tussen wat u ziet als de schuldige groep die hier niet thuishoort en alle problemen die u aan de orde stelt. Legt u mij dat nu eens uit. Waarom hebt u in het afgelopen jaar Ä ik noem een paar voorbeelden die mij nu te binnen schieten Ä de schuld aan de buitenlanders gegeven bij de vaststelling van de trac‚keuze voor de noord-zuidlijn, bij de vaststelling van de waterheffing en bij de tweede Coentunnel? Dat is aan de hand van het Gemeenteblad aan te tonen. Waar ligt nu het verband? Dat begrijpt niemand.) Dat u het niet kunt volgen, ligt aan uw verstandelijke vermogens. (De heer VAN DER LAAN: Misschien, maar probeert u het eens uit te leggen.) Dat zal ik nu proberen. Ik geef niet de schuld aan de buitenlanders, ook al wilt u mij dat in de schoenen schuiven. Als ik naar Turkije kan gaan, in het zonnetje zitten en mijn hand ophouden, ga ik morgen. Zo lui ben ik nog wel. Het ligt aan de Regering, die ons het geld afneemt en het aan die mensen geeft. Ik geef dus niet de schuld aan de buitenlanders. (De heer VAN DER LAAN: Wat heeft de noord-zuidlijn nu te maken met die buitenlanders?) Wij hebben het nu niet over de noord-zuidlijn; daarop komen wij een andere keer terug. (De heer VAN DER LAAN: Nee, maar toen wij het wel over de noord- zuidlijn hadden, haalde u ook de buitenlanders erbij. Daarom ben ik zo benieuwd naar het verband daartussen.) Dat is helemaal niet waar! Ik ga er nu verder niet op in, want ik heb u antwoord gegeven op uw vraag. Hoe korter ik dat doe, hoe minder er van mijn spreektijd afgaat. Nederlandse bejaarden- en verzorgingshuizen hebben onvoldoende geld en personeel om de mensen de juiste verzorging te geven. Na alle vorengenoemde geldverslindende opvang stromen deze hier niet thuishorende inactievelingen onze verzorgingsmaatschappij binnen, waar zij ten gevolge van dit doelbewust gevoerde wanbeleid ten laste van onze samenleving verder mogen parasiteren. (De heer BRUINS SLOT: Wat is dit nu voor gekkigheid! Nog maar net hebben wij het gehad over de verzorgingshuizen en hebt u met mij geconstateerd, dat daar mensen werken die u samenvat onder de categorie van hier niet thuishorenden. Die verzorgen daar mensen en maken die gelukkig. Wilt u nu beweren, dat al die mensen er oorzaak van zijn dat er geen plaats is in verzorgingshuizen? Zij bieden daar plaats!) Ergens is het natuurlijk niet juist dat, gezien de hoge werkloosheid in het land, die plaatsen worden ingenomen door deze mensen. (De heer BRUINS SLOT: Er is geen sprake van werkloosheid; u kletst uit uw nek! De verzorgingshuizen kunnen niet aan personeel komen en daarom worden alle plaatsen vervuld door mensen die u hier aanduidt als mensen die ten onrechte plaatsen van Nederlanders in beslag nemen. Dat is schandelijk! Wij mogen God op onze blote knie‰n danken dat er zoveel oorspronkelijke buitenlanders zijn die in de Amsterdamse verzorgingshuizen willen werken. Anders zouden heel veel mensen daar geen verzorging kunnen krijgen.) Straks kom ik op de vraag, hoe blij alle Amsterdammers zijn met die buitenlanders. (De heer BRUINS SLOT: Nee, u moet niet wegkruipen achter een tekst die u nog niet hebt uitgesproken. U had het erover, dat er onvoldoende plaats is in de Amsterdamse verzorgingshuizen. Bewijst u dat nu eens! Waar doet dit probleem zich voor in Amsterdam?) Als u geen Nederlandse krant leest, zult u dat inderdaad niet weten. (De heer BRUINS SLOT: Ik lees genoeg Nederlandse kranten, maar ik wil van u weten, in welk Amsterdams verzorgingshuis geen plaats is.) Ik houd mijn antwoorden kort en daarom stop ik er nu even mee, om verder te gaan met mijn betoog. Het aantal opvangcentra voor asielzoekers is schrikbarend toegenomen, dit tegen de wens van de eigen bevolking, maar daarvan trekken de "weg met ons"-politici zich niets aan. Of toch wel? Even leek het erop: Bolkestein blies zich op en zei verschrikkelijk boze dingen. Degenen die niet goed luisterden, vergeleken Bolkestein met die verschrikkelijke Centrumpartij, maar gelukkig viel het allemaal erg mee. Bolkestein had het zo kwaad niet bedoeld. Als die vreemdelingen nu maar Nederlands leren, een beetje eigen cultuur inleveren en zich wat aanpassen, mogen zij wat Bolkestein betreft best blijven; ruimte en geld spelen geen rol. Ach, die Bolkje toch! De Amsterdamse Politie bereidt zich voor op mogelijke rassenrellen in de hoofdstad. Burgemeester Van Thijn en hoofdcommissaris Nordholt houden hiermee serieus rekening en hebben hiertoe dan ook een vijfmans delegatie uitgezonden voor een werkbezoek aan de Brusselse Rijkswacht. Ook ik houd rellen in de hoofdstad voor mogelijk; het optreden van de hier niet thuishorenden neemt immers steeds brutaler en misdadiger vormen aan en de bevolking, in de steek gelaten door de stadsbestuurders, zal het op den duur niet meer nemen. Alleen de oplossing voor dit probleem die de Centrumpartij '86 voor ogen staat lijkt mij een probater middel dan wat burgemeester Van Thijn van zins is. (De heer HULSMAN: Doelt u op het sturen van mensen naar Kroati‰ om daar de oorlog nog wat aan te jagen?) Nee, helemaal niet; hoe komt u erbij! Ik kom straks op wat ik wel voor ogen heb en dat is iets heel anders. (De heer HULSMAN: Maar toch wel dezelfde Centrumpartij?) Alleen de oplossing die de Centrumpartij '86 voor ogen staat lijkt mij een probater middel dan wat burgemeester Van Thijn van zins is. Trouwens, ik vind de houding van burgemeester Van Thijn, voorstander en medeverooorzaker van deze ongewenste multiraciale samenklontering, buitengewoon hypocriet. Ik heb het vanavond al eerder naar voren gebracht: veel van de problemen waarmee wij in onze stad te maken hebben, overkomen ons niet, nee, zij worden ons doelbewust aangedaan. Het is geen natuurramp; het is mensenwerk en daarbij ziet de Centrumpartij '86 bij alle ellende toch een lichtpuntje: mensen kunnen de ramp dus ook stoppen en het tij doen keren. Echt, wij hoeven ons niet willoos door een stel volksvijandige stadsbestuurders hun voor ons zo destructieve wil te laten opleggen. Laat Amsterdam, laat Nederland een voorbeeld nemen aan Vlaanderen, waar men vorige maand massaal koos voor het Vlaams Blok en de andere partijen liet weten, hun destructieve handelwijze meer dan zat te zijn. Wij zijn waarachtig toch niet dommer dan onze zuiderburen? Wij hebben niet alleen het recht, maar de plicht, op te komen voor onze belangen, de belangen van onze kinderen en de belangen van hen die na ons komen. Ook wij kunnen de neergaande lijn in ons bestaan stoppen en in positieve zin ombuigen. Eigen volk eerst is voor ons geen loze kreet, maar een niet aflatende strijd. De Centrumpartij '86 is niet slechts een protestpartij. Ter bestrijding van de volksvreemde overbevolking, criminaliteit, verloedering, milieubelastende woonsituaties, de terechte gevoelens van onbehagen bij de eigen bevolking moeten volgens de visie van de Centrumpartij '86 de volgende maatregelen worden genomen. Stoppen van de instroom van vreemdelingen. Onmiddellijke uitzetting van criminele buitenlanders. Begeleide remigratie van alle hier niet thuishorenden, te financieren uit de ontwikkelingshulpgelden. Remigranten die wel hebben gewerkt en premies hebben afgedragen, dienen dat deel van de premiebedragen dat daarvoor in aanmerking komt uiteraard mee te krijgen. Alle nu over de balk gegooide ontwikkelingshulpgelden en de dan niet meer uit te geven gelden voor de dan niet meer hier verblijvende hier niet thuishorenden dienen te worden besteed aan het welzijn van ons eigen volk, dat hiervoor heeft gewerkt en deze zorg verdient. Eigen geld voor eigen volk. De VOORZITTER: Uw tijd is om. Ik verzoek u, uw betoog af te ronden. De heer BEAUX: Dat was dan een korte twintig minuten. Nog ‚‚n zin dan. Mensen, in hemelsnaam, doe er wat aan. Doe er wat aan uit zelfverdediging. Kies voor eigen volk eerst. Kies voor eigen geld voor eigen volk. Kies Centrumpartij '86 voor u en de uwen Mevr. TER HORST: Mijnheer de Voorzitter. De begroting voor 1992 is wederom sluitend. Dat klinkt heel mooi, maar wat is nu precies de draagwijdte van die constatering als wij tevens moeten constateren, dat de rekening over 1990 voorlopig sluit met een negatief saldo van 9,5 miljoen gulden? Wat is het begrip "sluitende begroting" waard als de negatieve reserve per eind 1991 niet 27,5 miljoen gulden bedraagt, zoals geraamd in het programakkoord, maar ruim 40 miljoen gulden? Wat is het begrip "sluitende begroting" waard als wij moeten vaststellen, dat het afwikkelingsverlies van de Dienst Openbare Werken waarschijnlijk miljoenen hoger zal uitvallen dan de 30 miljoen gulden waarmee in het programakkoord rekening is gehouden? En wat is het begrip "sluitende begroting" waard als geen rekening is gehouden met de effecten van de door het rijk aangekondigde, maar nog niet concreet ingevulde decentralisatieoperatie? Niets in het leven is zeker en zeker dat niet. De begroting is uiteraard slechts een raming, maar als die raming weinig meer uitstaande heeft met de werkelijkheid, wordt het zinloos, als Gemeenteraad zoveel aandacht aan een begroting te besteden. In dit licht bezien achten wij het dan ook buitengemeen verstandig van het College, de post "onvoorzien" voor het komende jaar te verhogen tot 5 miljoen gulden. In het voorstel om op de negatieve reserve 13,6 miljoen gulden af te schrijven in 1992 kunnen wij ons eveneens vinden. Wel kunnen wij nu al constateren, dat het een hele klus zal worden, de voorgenomen afschrijving van de totale negatieve reserve in deze programperiode te realiseren, zeker gezien de recente alarmerende berichten over de Dienst Openbare Werken. De Rekeningen-commissie vraagt ieder jaar weer indringend aandacht voor zaken als zo‰ven genoemd. Het resultaat hiervan is, dat er nu een eerste rapport van het College ligt over de vraag, hoe het financieel beheer van de gemeente te verbeteren. Het grootste deel van de inkomsten van de gemeente komt van het rijk. Hoewel het rijk de gemeenten heeft gekort op de algemene uitkering, blijkt het bestuursakkoord tussen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Kabinet toch een waarborg te zijn voor al te drastische aanslagen. Het is echter nog geenszins zeker, wat de gevolgen voor de specifieke uitkeringen zullen zijn van het te bezuinigen bedrag dat samenhangt met de decentralisatie van rijkstaken. Het College spreekt terecht, al is de beeldspraak wat krom, van een donkere wolk boven de financi‰le positie van de gemeente. Er zijn meer voorbeelden te noemen van zaken waarbij het rijk zijn beleid graag ziet uitgevoerd, maar niet thuis geeft als het om het geld gaat. De Vierde Nota ruimtelijke ordening Extra (Vinex) is hiervan een goed voorbeeld. Iedereen onderkent het belang van investeringen voor een stad als Amsterdam, maar de bijdrage van het rijk is meer dan onvoldoende om alle Amsterdamse plannen uit te voeren. Amsterdam neemt risico's als het, vooruitlopend op bijdragen van het rijk, besluiten neemt om projecten uit te voeren. Het niet nemen van risico's zou echter tot gevolg hebben, dat de investeringen niet of te laat plaatsvinden. De risico-analyse die op verzoek van de Raad, door het aannemen van een voorstel van de heer Van Hoeve, is gemaakt, verkleint de risico's op zichzelf natuurlijk niet, maar geeft in ieder geval een beeld van de omvang van de risico's. Een tweede en laatste voorbeeld betreft de problematiek met de hoogbouw in de Bijlmermeer. Het College stelt voor Ä wij volgen dat voorstel; wij hebben dit vorig jaar bij de financi‰le beschouwingen ook al gesuggereerd Ä in de begroting geld te reserveren voor de oplossing van deze problematiek. Onze verwachting was, dat het rijk en het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting eenzelfde bijdrage zouden leveren als de gemeente. Het Kabinet heeft echter laten weten, geen geld voor de hoogbouw Bijlmermeer ter beschikking te willen stellen. Amsterdam moet kennelijk zijn eigen boontjes maar doppen. Naast de uitkeringen van het rijk krijgt Amsterdam geld binnen door haar burgers belastingen en heffingen op te leggen. Bij de bespreking van het CAM-rapport hebben de PvdA-fractie en andere fracties ingebracht, dat belastingverhogingen voor burgers moeten worden gezien als laatste middel om de financi‰le positie van de gemeente te verbeteren. Het is wat lastig, uit de begroting te destilleren of het College zich aan deze lijn heeft gehouden. Ik stel prijs op een nadere toelichting van het College hierop. De begroting voor 1992 laat ten opzichte van de begroting voor 1991 een geraamde meeropbrengst van bijna 8 miljoen gulden aan gemeentelijke belastingen en tarieven te zien in vergelijking met de begroting voor 1991 en dan heb ik nog niet eens over de hogere tarieven voor paspoorten, rijbewijzen en wielklemmen. Nemen wij een andere bron, de brochure De gemeentebegroting in het kort, erbij, dan lezen wij daarin dat de belastingen en heffingen in 1992 "ruim" 414 miljoen opbrengen tegen "zo'n" 414 miljoen in 1991. Concreet constateer ik dus een verschil van minstens 8 miljoen gulden, maar in de voorlichting naar buiten lijkt het erop of de belastingen en tarieven niet zijn verhoogd. Ik ga ervan uit, dat het College mij kan uitleggen waarin het verschil zit. Wel duidelijk is in ieder geval, dat het College 2,2 miljoen gulden minder heeft ingeboekt voor kwijtschelding van belastingen en tarieven als gevolg van de aanscherping van de mogelijkheden van kwijtschelding door het rijk. Nu meen ik te weten Ä ik wil mijn opvatting graag toetsen aan die van het College Ä dat de gelden voor kwijtschelding voor een deel worden opgebracht door de belastingbetalers zelf. Het zou dan toch in de rede liggen om, als er minder geld nodig is voor kwijtschelding, dit ofwel te gebruiken om de tarieven te verlagen ofwel om andere voorzieningen te treffen ten behoeve van mensen die geen kwijtschelding meer krijgen. Het College doet echter geen van beide, maar laat het geld naar de algemene middelen stromen. Wij vinden dit principieel onjuist. Wij verzoeken het College dan ook met klem, voor de begroting voor 1993 aan te geven, hoe het geld dat in 1992 niet aan kwijtschelding is besteed zal worden aangewend zoals ik net heb aangegeven. Dit was ook de strekking van het voorstel- Platvoet c.s. inzake de niet in 1991 aan kwijtschelding bestede gelden. Doelmatigheid van bestuur zou ook moeten inhouden, dat het College een uitspraak van de Raad in het ene jaar ook van toepassing laat zijn op een volgend jaar. Dit brengt mij op het voorstel-Platvoet c.s. zelf. De strekking van dit voorstel was, dat voor 1991 begrote gelden die niet zouden worden uitgegeven aan kwijtschelding van de onroerend-goedbelasting (ogb), de bijdrage waterzuiveringskosten en de afvalstoffenheffing, wederom door de verscherpte regelgeving van het rijk, zouden worden besteed aan tariefverlaging of voorzieningen voor mensen met de laagste inkomens. Getuige de notitie van de wethouder voor Financi‰n van 24 oktober 1991 zou het gaan om een bedrag van 2,4 miljoen gulden. Volgens mijn informatie betreft dit bedrag uitsluitend de bijdrage waterzuiveringskosten en de afvalstoffenheffing en niet de ogb. In antwoord op een schriftelijke vraag van de heer Cornelissen naar aanleiding van de belasting- en tarievenvoorstellen voor 1992 blijkt, dat in 1991 een bedrag van 2,5 miljoen gulden niet tot uitgave is gekomen, uitsluitend door een lager aantal gehonoreerde verzoeken om kwijtschelding ogb. Conform het voorstel- Platvoet c.s. is er naast deze 2,4 miljoen gulden dus nog eens 2,5 miljoen gulden incidenteel te besteden voor tariefverlagingen of voorzieningen ten behoeve van mensen met lage inkomens. Ik meen dat het goed is als het College aangeeft of mijn redenering klopt en, zo ja, hoe het dan kon gebeuren dat de 2,5 miljoen niet aan kwijtschelding van de ogb bestede gelden niet in verband zijn gebracht met het genoemde voorstel. Het bedrag van 2,4 miljoen gulden is door het College al voor Ÿ 1.650.000 bestemd, dit terwijl bij de Raad al lange tijd de wens bestaat om een gereduceerd tarief voor het openbaar vervoer te bieden voor mensen met de laagste inkomens. Het zou het College hebben gesierd als het de Raad zelf de besteding van het geld had laten bepalen, maar misschien krijgen wij een herkansing als er inderdaad meer geld beschikbaar is dan het College heeft aangegeven en omdat nog een deel van die 2,4 miljoen gulden rest. In totaal gaat het dan om een bedrag van ongeveer 3,2 miljoen gulden. Ik stel dan ook voor, het voor kwijtschelding geraamde maar niet bestede geld alsnog te gebruiken voor bij voorkeur een gereduceerd tarief voor het openbaar vervoer voor mensen met de laagste inkomens. Aan het eind van mijn betoog zal ik   hierover een voorstel indienen. (Wethouder DE GRAVE: Hebt u bezwaar tegen het voorstel van het College voor die 1,6 miljoen gulden. Zoals u weet, hebben wij dat geld toegevoegd aan de sociale vernieuwing en ik zou niet weten, waarom dat niet in overeenstemming zou zijn met het voorstel-Platvoet c.s.) U hebt mij niet horen zeggen, dat het niet in overeenstemming is met de strekking van dat voorstel. Voor een deel gaat het geld naar het Noodfonds en voor een deel wordt het gebruikt voor verlaging van de tarieven. U weet echter ook dat, als het College het geld bestemt, het voor de Raad heel moeilijk is er nog een andere bestemming aan te geven, omdat daarvoor dan weer extra geld moet worden gefourneerd. Ik heb ook niet gezegd dat wij tegen de besteding zijn; ik heb gezegd, dat ik het sjieker zou hebben gevonden van het College als het de Raad had voorgesteld, suggesties te doen voor de besteding. (Wethouder DE GRAVE: De strekking van het voorstel-Platvoet c.s. was Ä in het in Amsterdam gebruikelijke jargon Ä dat het College werd opgedragen het aan een bepaald doel te besteden en niet, te melden hoeveel geld er is, waarna het het aan de Raad zou overlaten, daarvoor een bestemming aan te geven. Conform het voorstel-Platvoet c.s. hebben wij dan ook een voorstel voor de bestemming gedaan. Als u iets anders wilt vind ik dat prima, maar dan moet u een ander voorstel indienen. Wij hebben gedaan wat de Raad ons heeft opgedragen.) Dat is niet helemaal juist; er was geen sprake van een opdracht. De formulering van het voorstel was vriendelijker; daarin stond "spreekt uit, dat het restant zal worden besteed aan...". Ik heb geprobeerd u uit te leggen dat, als de Raad zich uitspreekt voor een bepaalde besteding van geld, daarin nog keuzen mogelijk zijn. U hebt een aantal fracties ook horen zeggen, hoe zij het liefst zouden zien dat het wordt besteed. Nogmaals, wij hebben geen bezwaar tegen de door het College voorgestelde besteding, maar als wij het zelf voor het zeggen zouden hebben gehad, zouden wij met een ander voorstel zijn gekomen. (Wethouder DE GRAVE: Het staat u toch vrij, dat voorstel nu te doen?) Ja, maar dat betekent dan wel, dat wij de wethouder voor Maatschappelijke en Gezondheidszorg Ÿ 750.000 afhandig maken en ervoor moet worden gezorgd dat dit bedrag op een andere manier in het Noodfonds terechtkomt. (Wethouder DE GRAVE: Als het College dit voorstel niet zou hebben gedaan, zou die wethouder nu Ÿ 750.000 minder hebben gehad!) Dat is nog maar de vraag, want dan was dat geld misschien op een andere manier beschikbaar gekomen. Nogmaals, wij hebben geen bezwaar tegen de voorgestelde besteding en wij zullen ook niet voorstellen het anders te doen, maar wij zouden het sjieker hebben gevonden als het College het signaal van de Raad had opgepakt en geprobeerd, het geld te besteden aan een reductie op de tarieven van het openbaar vervoer. Dat staat nota bene ook in het programakkoord. Na dit intermealgemene beschouwingeno kom ik toe aan de posterioriteiten. Aan posterioriteiten is een bedrag opgenomen van 38,4 miljoen gulden in 1992.   Hiervoor heeft het College dankbaar gebruik kunnen maken van de inventarisatie van bezuinigingsmogelijkheden door de CAM. Waar wij vinden dat ten onrechte een door de CAM genoemde bezuinigingsmogelijkheid niet is gebruikt, zullen wij daarop terugkomen bij de functiegewijze behandeling. De door het College voorgestelde bezuinigingen voor 1992 kunnen voor het grootste deel worden gerealiseerd door effici‰nter werken en voor een deel door taakafstoting. De grootste meeropbrengst in de tarievensfeer wordt veroorzaakt door hogere opbrengsten uit parkeerboetes en het aanleggen van wielklemmen en daarmee heeft de PvdA-fractie geen enkele moeite. Wij constateren, dat het College de suggestie van de CAM om de parkeertarieven te verhogen niet heeft overgenomen. Desgewenst zal mijn fractie bij de functiegewijze behandeling daarop terugkomen. Het College is erg terughoudend geweest bij het ramen van het exploitatieresultaat van de Dienst Parkeerbeheer voor 1992; het begroot dit resultaat voor 1992 op 8 miljoen, voor 1993 op 9 miljoen en voor 1994 op 10 miljoen gulden. De directeur van de Dienst Parkeerbeheer is veel optimistischer; hij raamt het exploitatieresultaat voor 1992 en de jaren daarna op 14 miljoen gulden per jaar. De reden van die voorzichtigheid wordt door het College als volgt verwoord: "Aangezien thans nog onvoldoende gegevens bekend zijn over de ontwikkeling van het parkeergedrag en het betaalgedrag stellen wij u voor, in 1992 niet het volledige resultaat van de fiscalisering te ramen." Hoewel voorzichtigheid in financi‰le zaken ons over het algemeen aanspreekt, is zij hier naar onze mening overbodig. Immers, de fiscalisering van parkeerovertredingen moet kostendekkend zijn. Met andere woorden: als het aantal aangelegde wielklemmen vermindert doordat meer mensen geld in de parkeermeters gooien, zal dat geen inkomstenderving betekenen; dan gaat het tarief van nu met Ÿ 120 omhoog. Bovendien heeft het College voor 1992 het aantal aangelegde wielklemmen conservatief geraamd, namelijk op 75.000, terwijl dit jaar de 100.000 zeker zal worden overschreden. In de "echte" inkomsten van de Dienst Parkeerbeheer uit het beheer van parkeerterreinen, de parkeerabonnementen en de metergelden is ook geen teruggang te verwachten. Integendeel, als de fiscalisering leidt tot een beter betaalgedrag, nemen de inkomsten van de Dienst Parkeerbeheer alleen maar toe. De PvdA-fractie zal dan ook een voorstel indienen om, uitgaande van een exploitatieresultaat van 13 miljoen gulden in 1992, 1993 en 1994 Ä wij blijven aan de voorzichtige kant Ä een bedrag van 12 miljoen gulden incidenteel te besteden en wel gespreid over drie jaar. Op de bestemming van het geld kom ik zo dadelijk. Hoe gaan wij het geld dat is vrijgemaakt in 1992 besteden? Het College heeft voor structurele prioriteiten 39,7 miljoen gulden opgenomen, met een budgettair beslag van 28,3 miljoen gulden en voor incidentele prioriteiten 26,5 miljoen gulden. Het geld voor structurele prioriteiten gaat in het voorstel van het College grotendeels op aan het structureel maken van sociale-vernieuwingsgeld en de problematiek van de hoogbouw Bijlmermeer. Daarnaast is er terecht veel aandacht voor investeringen in de infrastructuur, ruimtelijke vernieuwing, openbare ruimte en milieu. Met die keuzen is de PvdA-fractie het globaal eens, maar ten aanzien van het milieu willen wij opnieuw onder de aandacht van het College brengen dat, voordat er veel geld in het milieu wordt ge‹nvesteerd, bekend moet zijn wat het rendement is voor het milieu. Wij moeten volgend jaar aan de burgers kunnen uitleggen, waarom zij ten minste Ÿ 180 per jaar meer moeten gaan betalen. Zoals bij eerdere beschouwingen al is opgemerkt zou, analoog aan het milieu-actieplan van het GEB, van iedere milieumaatregel aangegeven moeten worden wat de effectiviteit is voor het milieu. Pas dan kan een verantwoorde keuze worden gemaakt. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Wat u zegt is heel mooi, maar u begrijpt geloof ik niet dat het een truc is om die heffingen te kunnen verhogen in naam van het milieu. Het milieu wordt hier misbruikt!) Ik kan u op dit punt een heel klein beetje tegemoet komen. Ik heb daarvoor een wat aardiger formulering dan u, namelijk "het milieu als grote toverdoos". Als u mij even verder laat spreken, kom ik daar nog op. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: U komt een eind in de goede richting!) De bereidheid van de bevolking om te betalen voor een beter milieu mag de overheid niet ontslaan van de verplichting, uit te leggen waaraan het geld wordt besteed en met welk effect. Wij menen, dat de wethouder voor het Milieu op dit punt in gebreke is gebleven, want bij de begroting voor 1991 hebben wij hetzelfde verhaal al verteld. Daarnaast willen wij aandacht vragen voor het volgende. Hoe laat zich verklaren, dat enerzijds de financi‰le vertaling van het milieubeleid in het programakkoord niet alleen nu al is gerealiseerd, maar zelfs met een aantal miljoenen is overschreden, terwijl anderzijds slechts een kwart van de basistaken, zoals geformuleerd in het NMP-Plus, in 1992 is c.q. wordt gerealiseerd? Of is het milieu de grote toverdoos en is alles wat de gemeente doet ten bate van het milieu? De PvdA-fractie meent, dat het, naast het aangeven van het rendement van de verschillende milieumaatregelen van belang is, de basistaken, zoals geformuleerd in het NMP-Plus, in deze programperiode uit te voeren. De sociale vernieuwing mag volgens sommigen op rijksniveau dan zijn mislukt en laag op de politieke agenda staan, op gemeentelijk niveau is daar geen sprake van. De stadsdelen krijgen structureel 6 miljoen gulden voor hun sociale-vernieuwingsprojecten. Daarnaast is in veel portefeuilles incidenteel geld gereserveerd voor een veiliger en leefbaarder stad en integratie via scholing en werk. De PvdA-fractie heeft met name een veilige stad hoog in het vaandel en wil ook haar steentje hieraan bijdragen, want het gaat ons te langzaam. De metrostations zijn nog steeds niet beveiligd met tourniquets. De conducteur is weliswaar terug op lijn 4 en komt in 1992 op lijn 13, maar in dat tempo duurt het tot 2015 voordat alle trams van conducteurs zijn voorzien. Van het GVB kan, gezien de financi‰le positie van het bedrijf, niet worden verwacht dat het in de komende jaren extra middelen vrijmaakt om de veiligheid op de perrons, op de haltes en in de trams te verbeteren. Van Den Haag is gelukkig wel enige steun te verwachten, maar voor het terugbrengen van conducteurs op de trams is niet alleen geld nodig voor personeel, maar ook voor de ombouw van de trams. Voor alle trams zou dit neerkomen op een bedrag van ongeveer 15 miljoen gulden. Ik zal aan het eind van mijn betoog een voorstel indienen om in de komende drie jaar 12 miljoen gulden ter beschikking te stellen voor de ombouw van een groot deel van trams zodat, met steun van het rijk voor de personele kosten en de inzet van de reeds bij het GVB in dienst zijnde controleurs, weer vrijwel alle trams in Amsterdam van een conducteur kunnen worden voorzien. Hiermee kom ik toe aan het parkeerbeleid. Het College, daartoe uitgenodigd door de Raad, stelt voor, het begrip kostendekkendheid zoals dat bij de Dienst Parkeerbeheer in het verleden werd gehanteerd, meer in overeenstemming te brengen met de tekst in het programakkoord. Niet alleen de parkeercontrole, maar het gehele parkeerbeleid moet kostendekkend zijn. Dit betekent, dat bij de bepaling van de kostendekkendheid ook de uitgaven voor parkeergebouwen en de bijdragen voor gebouwde parkeervoorzieningen moeten worden betrokken. Het parkeerbeleid zal volgens deze berekeningswijze pas in 1994 kostendekkend zijn. Deze nieuwe systematiek betekent volgens mij, dat de bijdrage van 5 miljoen gulden voor gebouwde parkeervoorzieningen niet meer wordt betaald uit het Stadsvernieuwingsfonds, maar uit de opbrengsten van de Dienst Parkeerbeheer, waardoor in het fonds geld vrijvalt voor andere dingen. Dat dit niet is gebeurd, blijkt uit de voorstellen voor de besteding van gelden uit het Stadsvernieuwingsfonds, want daarin zitten nog steeds twee projecten voor parkeervoorzieningen. Wil de herdefini‰ring van het begrip kostendekkendheid meer zijn dan alleen kosmetisch, dan moet uit de algemene dienst 5 miljoen gulden worden overgemaakt naar het Stadsvernieuwingsfonds. Wij zullen echter geen voorstel doen in die richting, want dat zou betekenen dat het College een tekort van 5 miljoen gulden zou hebben en het tekort is al zo groot. In minder technische termen uitgedrukt: uit het Stadsvernieuwingsfonds worden geen parkeervoorzieningen meer betaald; dit gebeurt uitsluitend uit de opbrengsten van de Dienst Parkeerbeheer. Kan het College aangeven, of het het met deze redenering eens is? Ik ga nu over naar het Stadsdeelfonds. De PvdA-fractie is van mening, dat het College een afgewogen voorstel doet voor de omvang van het Stadsdeelfonds. De wens van de stadsdelen om van de centrale stad geld voor investeringen te krijgen kunnen wij wel begrijpen, maar nog niet honoreren. Daarvoor is eerst meer zicht nodig op de financi‰le resultaten van de stadsdelen. Wel kunnen wij de stadsdelen volgen als zij zich verzetten tegen het moeten betalen van de wachtgelden die uit bezuinigingen op het ABC voortvloeien. Wij zullen ons inspannen om de stadsdelen voor het bedrag dat hiermee gemoeid is bij de functiegewijze behandeling te compenseren. Vervolgens stel ik vast, dat het College erg traag is met het geven van invulling aan de baatbelasting. De wethouder voor Financi‰n beklaagt zich erover, dat hij geen projecten door de vakwethouders krijgt aangedragen en uit de lijnportefeuilles hoor ik, dat projecten worden geweigerd. Als het College er niet uitkomt, moet de Raad maar ingrijpen. De PvdA-fractie stelt de Raad daarom voor, het College te laten uitwerken of en hoe de baatbelasting kan worden ingezet bij de financiering van de aanleg van de noord-zuidlijn. Aan het eind van mijn betoog zal ik een hiertoe strekkend voorstel indienen. Ten slotte in het kort nog iets over het begrotingsbeeld voor 1993 en 1994. De belangrijkste wijzigingen voor 1993 en 1994 ten opzichte van de ramingen in het programakkoord zijn, dat: - de uitkering uit het Gemeentefonds lager is dan geraamd; - het resultaat van de grondexploitatie lager is dan geraamd; - de post Onvoorzien hoger is dan geraamd; - de aanpassing van de ogb-verhouding de gemeente door hertaxaties niets kost, maar compensatie tot een bedrag van 25 miljoen gulden gewenst is; - het kortingsaandeel in het Stadsdeelfonds lager is dan geraamd. Voor de oplossing van de ogb-problematiek Ä het gat van 63 miljoen gulden Ä stelt het College het volgende voor. De hertaxaties van onroerend goed zouden uitwijzen, dat de waarde van woningen met 40% is gestegen en die van bedrijven met slechts enkele procenten. Bij een gelijkblijvende opbrengst van de ogb zou dit leiden tot een verlaging van de tarieven. De wettelijk voorgeschreven verhouding van het ogb-tarief voor eigenaren en bewoners van 1,25:1 wordt daarmee automatisch gehaald, dus het probleem dat wij voorzagen lost zichzelf op. De lasten van de gebruikers van woningen stijgen hierdoor echter met 21,1 miljoen gulden, van de eigenaren van woningen dalen de lasten met 3,1 miljoen gulden, van de eigenaren van bedrijfs-onroerend goed dalen de lasten met 22,5 miljoen gulden en van gebruikers van bedrijfs-onroerend goed stijgen de lasten met 4,4 miljoen gulden. Het College stelt voor, de gebruikers van woningen voor deze ook naar onze opvatting onacceptabele lastenverhoging te compenseren voor 20 miljoen gulden door bij voorbeeld verlaging van het vastrecht voor elektriciteit en de bedrijven, die erop vooruit zouden gaan, te compenseren door een verhoging van andere tarieven, eveneens voor een bedrag van 20 miljoen gulden. Daarnaast stelt het College voor, 25 miljoen gulden uit te trekken voor een lastenverlaging voor iedereen; althans de tarieven iets minder te verhogen dan voor 1993 eigenlijk zou moeten. De PvdA-fractie kan zich grotendeels in deze compensatievoorstellen vinden, maar zet wel een vraagteken bij het bedrag van 25 miljoen gulden. Wij zullen ons erop beraden, of wij kiezen voor lastenverlichting tot dat bedrag of voor het in stand houden van voorzieningen; het moet nu eenmaal uit de lengte komen of uit de breedte. (De heer PLATVOET: Volgens mij stond de PvdA tot nu toe altijd op het standpunt, dat het gat volledig moet worden gedekt en dat er dus niet elders wordt gesneden.) Wij hebben altijd gezegd, dat ons uitgangspunt is dat het gat van 63 miljoen gulden wordt gedicht. Het College komt nu met het voorstel, 25 miljoen gulden te gebruiken voor lastenverlichting. Dan is natuurlijk heel belangrijk, aan wie die lastenverlichting ten goede komt. Wat de gemeente zou betalen om het gat te dichten zou ten goede komen aan de eigenaren van onroerend goed. Voor ons is in de discussie cruciaal, aan wie het geld dat de gemeente beschikbaar zal stellen ten goede komt. U kent ons voldoende om te weten, dat het toetspunt met name zal zijn of het in ieder geval ten goede komt aan de mensen met de laagste inkomens. Het is nu echter nog te vroeg om daarover een definitief oordeel te vellen. De echte discussie hierover zal plaatsvinden bij de behandeling van de begroting voor 1993, of misschien al eerder.   De VOORZITTER deelt mede, dat zijn ingekomen:   13ø Voorstel van 11 december 1991 van het raadslid mevr. Ter Horst om een bedrag van 3,3 miljoen gulden ter beschikking te stellen voor voorzieningen in de Stadspas enz. (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1073, blz. 3269).   14ø Voorstel van 11 december 1991 van het raadslid mevr. Ter Horst inzake het uitrusten van trams met conducteurs (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1074, blz. 3270).   15ø Voorstel van 11 december 1991 van de raadsleden mevr. Ter Horst en Van der Laan inzake het betrekken van een baatbelasting bij de realisering van de noord-zuidlijn (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1075, blz. 3271).   De voorstellen worden voldoende ondersteund en terstond in behandeling genomen.   De heer CORNELISSEN: Mijnheer de Voorzitter. De begroting voor 1992 is door het College uitgebracht onder het motto "Voor een duurzame stad" . Wanneer wij kijken naar de financi‰le plannen voor het nieuwe jaar, kunnen wij constateren dat het streven naar die duurzaamheid ook in de begrotingscijfers zijn weerslag heeft gevonden. Niet alleen is de begroting wederom sluitend; er wordt opnieuw Ä overeenkomstig het programakkoord Ä een bedrag in mindering gebracht op de negatieve reserve en de post voor onvoorziene uitgaven wordt meer in verhouding gebracht met de risico's die de gemeente loopt. Er zijn echter meer elementen in deze begroting waaruit blijkt, dat er is gestreefd naar een meerjarige aanpak. De belangrijkste activiteit in financieel opzicht in het afgelopen jaar was ongetwijfeld de rapportage van de Commissie Amsterdamse Meerjarenaanpak (CAM). Het tegen de achtergrond van de bezuinigingen die door het rijk worden opgelegd in kaart brengen van een aantal aspecten van onze financi‰le positie en een inventarisatie van de daadwerkelijke besparingsmogelijkheden is een zaak van grote betekenis gebleken. Wij willen jegens allen die daaraan hebben bijgedragen ook hier nog eens onze erkentelijkheid uitspreken. Het CAM- rapport heeft het mogelijk gemaakt, niet alleen de besparingsvoorstellen voor 1992 aan te geven, maar ook die voor 1993 en 1994. Hierdoor zijn nu reeds de hoofdlijnen voor de komende jaren zichtbaar. De missive constateert op blz. 22, dat hiermee een belangrijke voorwaarde is vervuld voor de verdere uitwerking van het planning en control-instrumentarium. Op dit terrein zijn in het afgelopen jaar zeker vorderingen gemaakt. Hierbij denken wij vooral aan die met betrekking tot personeelsbeheer en arbeidsvoorwaarden en aan de aanpak ter verbetering van het financi‰le beheer. Ten aanzien van het meer bedrijfsmatig werken daarentegen hebben wij de indruk, dat er in het afgelopen jaar, uitgezonderd bij de staf- en steundiensten, niet erg veel vorderingen zijn geboekt. Voor het komende jaar worden elf kwaliteitscontracten aangekondigd. De vraag is, of voor al deze gemeentelijke onderdelen reeds meetbare outputcriteria zijn ontworpen en, indien dat het geval is, waarom dan niet meteen tot volledige managementcontracten kan worden gekomen. Wij zijn dan ook zeer benieuwd naar de binnenkort verschijnende verdere uitwerking van het besturings- en beheerstelsel voor planning en control en wij nemen aan, dat de voorgestelde contracten en te realiseren kengetallen uitvoerig in de diverse vakcommissies zullen worden besproken. In dit kader hadden wij overigens verwacht dat er, nu per 1 januari 1992 de gedwongen winkelnering definitief vervalt, een overzichtsrapportage zou liggen met de actuele stand van zaken. Mogen wij aannemen dat die er spoedig aankomt? De Raad heeft in het verleden meermalen uitgesproken, hoezeer hij hecht aan verbetering van het gemeentelijk functioneren in termen van bedrijfsmatigheid, doeltreffendheid, flexibiliteit, klantgerichtheid, sturing op output, kostenbewustzijn, administratieve organisatie enz. De gemeente is momenteel op dit gebied actief met een veelheid van middelen: de reeds genoemde planning en control-activiteiten, het streven naar marktconform werken bij de staf- en steundiensten, de herstructurering van het personeelsbeleid, de inzet van de CAM en de recente werkzaamheden van de projectgroep Plan van Aanpak Financieel Beheer. Wij vragen ons echter af, hoe al deze activiteiten, die zijn gericht op een en hetzelfde doel, maar daarvan elk andere aspecten bij de kop vatten, worden bestuurd, geco”rdineerd en bewaakt. Hoe denkt het College de samenhang tussen al deze verschillende essenti‰le programma's vorm te geven in een compleet en ge‹ntegreerd beleids- en beheersinstrumentarium? Naar onze idee‰n gaat het hier dus om meer dan wat meestal onder het begrip planning en control wordt verstaan. Wanneer kan de Raad een dergelijke over-all visie, met daaraan gekoppeld een in de tijd uitgezet realisatieplan, verwachten? Wij horen graag de reactie van het College hierop. Aan de basis van een dergelijk totaalproces ligt vanzelfsprekend de vaststelling van de eigen doelstellingen en uit te oefenen functies. Daarom hadden wij eigenlijk verwacht, dat het CAM-rapport ook aanleiding zou zijn geweest om een onderzoek te starten naar de gemeentelijke kerntaken. D66 zou dat alsnog willen bepleiten. De CAM heeft haar voorstellen gedaan naar aanleiding van de actuele Tussenbalans-bezuinigingen. De problematiek is echter ‚n fundamenteler ‚n omvat ook de periode na 1994. Met een structureel landelijk begrotingstekort Ä dat deze Regering in internationaal verband overigens wil verbloemen door de reserves van de ambtenarenpensioenen daarop in mindering te brengen Ä moet duidelijk zijn, dat ook in de toekomst blijvend minder geld beschikbaar zal zijn. Dit kan niet permanent worden opgevangen door effici‰ntere bedrijfsvoering en grotere produktiviteit. De aangekondigde voorstellen over planning en control zullen de ruimte die nog over is beheersbaar moeten maken. Dat zal op langere termijn echter niet blijvend mogelijk zijn. Vandaar dat de vraag actueel wordt, of het geen tijd wordt om ons eens serieus af te vragen, welk taken- en dienstenpakket de gemeente nu of in de nabije toekomst beslist moet vervullen en welke niet, of niet meer. Dan kan ook duidelijk worden, welke mogelijke nieuwe functies deze moderne tijd van de lokale overheid vereist. Wij zijn benieuwd, of het College deze uitdaging voor 1992 aanneemt. Toekomstgericht werken aan een duurzame stad hoeft niet identiek te zijn aan het verduurzamen van het huidige werk. (De heer J. VAN DUIJN: Dit lijkt mij een heel legitieme vraag aan het College, maar heeft D66 zelf ook al idee‰n en voorstellen op dit punt?) Natuurlijk hebben wij daarover wel bepaalde idee‰n, maar het lijkt mij verstandig, de vele activiteiten waarvoor wij met zijn allen, met name het College, staan eerst eens goed in het gelid te zetten en tot samenhang daartussen te komen. In samenspraak met de gehele Raad, waarin D66 een van de partijen is, zal een en ander dan nader moeten worden uitgewerkt. Wij zijn er sterk voor, dat de Raad zich hiermee bezighoudt en dit ook aandurft. Bij de behandeling van de CAM-inventarisatie hebben wij erop aangedrongen, de subsidiesector vooralsnog zoveel mogelijk buiten schot te laten. Naar het oordeel van D66 is het verantwoord, eerst eens een gemeentebreed evaluatieonderzoek te houden naar de effectiviteit van alle toegekende gemeentelijke subsidies. Worden zij gebruikt waarvoor zij zijn toegekend? Worden zij voldoende effici‰nt besteed? Wordt het effect dat ermee is beoogd ook gehaald? Hoeveel en welke mensen worden bereikt? Is het niet merkwaardig, dat een hernieuwde subsidietoekenning voor een volgend jaar veelal plaatsvindt op basis van een rapport dat de gesubsidieerde zelf opstelt? Wij zouden bij het College willen aandringen op het invoeren van een permanente "Subsidie Effectiviteits-Rapportage". Hierbij zou bij voorbeeld jaarlijks eenderde van alle door de gemeente gesubsidieerde organisaties op bovengenoemde en soortgelijke aspecten moeten worden doorgelicht. Gezien het grote belang van een dergelijk onderzoek, dwars door alle sectoren heen, achten wij een uitspraak van de Raad hierover gewenst. Ik zal hiertoe dan ook een voorstel indienen. Ik kom nu tot een aantal meer specifieke financi‰le onderwerpen waartoe de begroting 1992 aanleiding geeft; onderwerpen waarin de financi‰le zorg voor de langere termijn, voor de duurzame stad, zal doorklinken. In onze financi‰le beschouwing bij de begroting 1991 hebben wij verleden jaar veel aandacht besteed aan de onvolledigheid van de begroting en daarbij uitvoerig stilgestaan bij onderwerpen als verplichte staten, balansen, fondsen en reserves, Leningfonds en meerjarenbegrotingen. Ook de activiteiten van de Rekeningen-commissie en de behandeling van de rekening 1986 zijn aanleiding geweest, dat het College een en ander heeft opgepikt en aan het werk is gegaan. Daarom stelt het ons teleur, dat in deze begroting een duidelijke opstelling omtrent bij voorbeeld de ontwikkeling van de reserves, waaronder de negatieve reserve, de saldi- reserve en de bedrijfsreserves opnieuw ontbreekt. De gegevens zijn bekend, dus waarom zijn die niet vermeld? Juist vorige week hebben wij in de Commissie voor Financi‰n enz. het eerste kwartaalrapport van de projectgroep Plan van Aanpak Financieel Beheer besproken. Wij verwachten dat de gekozen werkwijze effectief zal zijn, met name doordat een permanent contact zal ontstaan tussen projectgroep en toekomstige uitvoerders. Wat wij bij de verdere uitwerking van de zeven hoofdpunten in het plan van aanpak niet hebben mogen vinden is een aanzet tot een meer prestatiegerichte produktenbegroting. Voordat die volledig kan worden gerealiseerd zijn wij enkele jaren verder, maar dat is een reden te meer om daarmee nu reeds een start te maken. Ook hierover zullen wij een uitspraak van de Raad vragen. In de verklaring inzake de jaarrekening 1987 van de afdeling Financi‰n merkt de Accountantsdienst op dat goedkeuring wordt gegeven, maar dat daarbij ten aanzien van vier posten, met een totaalomvang van ruim 432 miljoen gulden, onzekerheid bestaat omtrent de juiste hoogte. Wij achten het essentieel voor een gefundeerd inzicht in de financi‰le positie van de gemeente en om onverwachte tegenvallers die dan achteraf pas duidelijk worden te voorkomen, dat de aangegeven verschillen of onzekerheden worden opgelost, dan wel eenduidig boekhoudkundig worden verantwoord. Wij zien in dit verband ook nieuwsgierig uit naar de toegezegde financi‰le verslagen en uitvoerige toelichtingen bij de jaarrekening van de afdeling Financi‰n. Het zijn rapporten die het inzicht, met name in de grote geldstromen binnen de gemeente, aanzienlijk kunnen verhelderen. Ten aanzien van de financi‰le verhouding met het rijk moet het ons van het hart, dat wij zo langzamerhand toch echt een ongemakkelijk gevoel krijgen. Er is reeds meermalen gesproken over de claims op het rijk, enerzijds over onze vorderingen die nog worden betwist, anderzijds over de vorderingen die zijn erkend. Ook over die laatste categorie is het angstwekkend stil. In de missive wijdt het College er geen woord aan. Te voorzien valt, dat de budgettaire ruimte van het rijk er niet beter op wordt, zodat het onzes inziens de hoogste tijd wordt nu echt actie te ondernemen. Ook in relatie tot het Vinex-bod is nu duidelijkheid geboden. Het lijkt niet langer verantwoord, dat wij geduldig een lagere uitkering van het rijk ontvangen dan zelfs de rentebijschrijving bedraagt, waardoor onze vordering per saldo blijft toenemen. Ik ben ervan overtuigd dat, als ik een erkende schuld zou hebben aan de heer De Grave, hij mij zeker zou weten te vinden. Gelukkig is dat echter niet het geval, want de wethouder heeft een naam op het gebied van voortvarendheid. Wij dringen er daarom bij hem op aan, binnenkort met een concreet stappenplan te komen ten aanzien van dit onderwerp. Het ROA begint langzamerhand steeds meer vaste vorm te krijgen. Dit betekent, dat het ook zijn schaduwen vooruit werpt. Met name denken wij in dit verband aan de gevolgen voor de financi‰le positie van Amsterdam. Het gaat niet aan, dat de rijkere regio op bevel van het rijk een greep kan doen in de magere spaarpot van Amsterdam en dat gevoel krijgen wij wel, althans als wij de intenties van staatssecretaris Heerma, oud-wethouder van deze gemeente, goed interpreteren. Heel concreet vragen wij het College, serieus te onderzoeken en te betrekken bij de opstelling van de begroting voor 1993: 1. in hoeverre vrije gedeelten van reserves kunnen worden benut voor de verevening van de negatieve reserve, respectievelijk de saldi-reserve; 2. hoe kan worden voorkomen, dat de noodzakelijke reserveringen of fondsen, respectievelijk de vrije delen daarvan, kunnen worden aangesproken door andere overheidsorganen, zoals rijk, provincie of regiogemeenten. Wij denken in dit verband onder meer aan de reserves van het Grondbedrijf. Wij zullen hierover een voorstel indienen waarin het ene punt expliciet in de overwegingen staat en het andere is opgenomen in het besluit. D66 is een warm pleitbezorger van een regionale bestuursvorm die inhoud heeft en effectief kan functioneren, maar dat hoeft onzes inziens niet te betekenen, dat Amsterdam financieel uitverkoop houdt. In dit verband wijzen wij nog op het volgende. Zoals bekend, is het in het kader van de ROA-vorming de bedoeling, dat de stadsdelen te gelegener tijd overgaan naar een zelfstandige gemeentelijke status. Naar wij hebben begrepen, heeft dat als financieel gevolg dat voor het gehele gebied Amsterdam in die situatie minder stadsvernieuwingsgelden ter beschikking komen dan thans het geval is. Hoe denkt het College dit te voorkomen en om hoeveel minder mogelijke inkomsten gaat het hierbij dan? De kerkvader Augustinus schijnt de overheid eens "een georganiseerd stelletje rovers" te hebben genoemd. Die uitspraak zou ik kunnen plaatsen tegen het licht van het tijdvak waarin deze heilige leefde: de donkere middeleeuwen, maar wij hebben het gevoel, dat de overheid vandaag de dag toch wel enigszins anders functioneert, hoewel sommige burgers wellicht denken dat er nog niet zoveel is veranderd sinds de middeleeuwen. Bij het beoordelen van de belasting- en tariefvoorstellen van het College voor 1992 moet worden geconstateerd, dat die in het algemeen redelijk terughoudend zijn. Zorgwekkend is wel, dat het inflatiespook zo langzamerhand weer begint rond te dolen. Hierdoor nemen de lasten voor de inwoners toe zonder dat de gemeente er effectief iets mee opschiet. De ogb blijft in 1992 in feite ongeveer gelijk aan die van dit jaar. De voorgenomen groei naar de wettelijke normen en de daarmee samenhangende gefaseerde verlichting voor eigenaren vindt volgend jaar niet plaats. Wij kunnen voor 1992 daarmee leven tegen de achtergrond van de grootscheepse veranderingen die er in 1993 staan aan te komen. De oplossingsrichting die het College voorstelt voor de opbrengstproblematiek van de ogb bij de hertaxatie getuigt van creativiteit en lijkt een acceptabele uitweg. Ons uiteindelijke oordeel kunnen wij echter pas geven als de definitieve voorstellen aan de orde zijn en dat zal waarschijnlijk pas zijn bij de volgende begrotingsbehandeling; als wij bedenken wat hier in een jaar allemaal kan gebeuren, is het niet uitgesloten dat er dan toch weer sprake zal zijn van de nodige bijstellingen. Wij schorten ons oordeel dan ook op tot de definitieve voorstellen voor ons liggen. Voor het begrotingsjaar 1993 staan ons forse tariefverhogingen in de milieu- en energiesector te wachten. Het programakkoord biedt daarvoor ook een zekere ruimte. Het is naar ons oordeel terecht, dat de bevolking zich dient te realiseren dat het leefbaar houden van onze maatschappij een ongelooflijke inspanning vergt, wat dienovereenkomstig voor ieder van ons hogere lasten met zich brengt. Zou het daarbij echter geen gedachte kunnen zijn, een zodanige structuur voor die hogere milieuheffingen en energietarieven (gas, water, elektriciteit) te ontwerpen dat die niet uitsluitend worden ervaren als het betalen van meer belasting, maar dat die structuur leidt tot een actiever bewustzijn om een meer milieubewuste levensstijl te hanteren? Naarmate men zich meer milieubelastend of energieverbruikend gedraagt, zou een progressief toenemende tariefstelling van toepassing kunnen zijn. Besparend gedrag leidt dan tot geringere meerkosten. De burger heeft daarmee de financi‰le gevolgen voor een deel in eigen hand. (Mevr. TER HORST: Ik ben kort van memorie, maar ik kan mij toch herinneren dat uw fractie in de discussie over de belastingen en tarieven niet ons voorstel heeft gesteund om de verhouding tussen meerpersoons huishoudens en alleenstaanden in de afvalstoffenheffing op 2:1 te houden, met het argument, dat wie minder afval produceert ook minder belasting hoeft te betalen. Of bedoelt u iets anders?) Ons probleem daarbij is, dat het toen ging om een vrij ge‹soleerde zaak die ineens aan de orde kwam. Wat wij beogen is een algemene doorlichting van het hele tarievenstelsel in die sector en het inbouwen van een onderling verband. Daarbij speelt natuurlijk ook de draagkracht van de diverse bevolkingsgroepen een rol, maar nogmaals, een gedifferentieerde tariefstelling naarmate het gebruik hoger is, kan een duidelijke bijdrage leveren aan een besparing. Wij verzoeken het College, deze gedachte verder uit te werken. Vanzelfsprekend zijn de praktische uitvoerbaarheid en de controleerbaarheid daarbij belangrijk. Concluderend merk ik het volgende op. De financi‰le begroting voor 1992 heeft de instemming van mijn fractie. Het gemeentelijke huishoudboekje voor het komend jaar is zorgvuldig ingericht. Wij hebben waardering voor de aandacht die is besteed aan het begrotingsbeeld voor de komende twee … drie jaar. "Voor een duurzame stad" neemt men nu maatregelen en kijkt men gelijktijdig naar de toekomst. Onze beleids- en beheersinstrumenten vereisen een steeds verdergaande effectiviteit, niet alleen uit managementoogpunt, maar evenzeer op financieel terrein. Daarnaast dient de financi‰le positie ook op langere termijn veilig te worden gesteld. De fractie van D66 heeft daartoe een aantal idee‰n aangereikt waarvan zij de overtuiging heeft dat die de stad ten goede komen. Daaraan moeten wij gezamenlijk werken. Onze financi‰le wijzigingsvoorstellen zullen wij indienen bij de behandeling van de afzonderlijke begrotingsfuncties. Onlangs heb ik een fiscaal rechter van het gerechtshof in Leeuwarden het begrip "draagkracht" horen omschrijven als "het vermogen om elkaar te tillen". Wanneer wij in 1992 elkaar weten op te tillen naar een verdere verbetering in het financieel beleid en beheer, versterken wij daarmee de draagkracht van Amsterdam en zijn bewoners. Dat rekent ook D66 tot zijn taak. Ten slotte dien ik de door mij aangekondigde voorstellen in.   De VOORZITTER deelt mede, dat zijn ingekomen:   16ø Voorstel van 11 december 1991 van het raadslid Cornelissen inzake een gemeentebreed evaluatieonderzoek naar de effectiviteit van de toegekende gemeentelijke subsidies enz. (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1076, blz. 3272).   17ø Voorstel van 11 december 1991 van het raadslid Cornelissen inzake het inrichten van de gemeentebegroting van Amsterdam als een meer prestatiegerichte produktenbegroting (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1077, blz. 3272).   18ø Voorstel van 11 december 1991 van het raadslid Cornelissen inzake een onderzoek met betrekking tot het benutten van vrije gedeelten van reserves (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1078, blz. 3273).   De voorstellen worden voldoende ondersteund en terstond in behandeling genomen.   De heer PLATVOET: Mijnheer de Voorzitter. Het globale beeld van de begroting voor 1992 is rustig: er is geen tekort, geen drastische bezuinigingen en een matig tarievenbeleid, maar: rust roest. Het programakkoord heeft ambities, die in het voorwoord van de missive nog eens worden geactualiseerd. De financi‰le vertaling van het akkoord bevat een lijst van (structurele) A- en B-prioriteiten, waarvan een deel nog niet is gerealiseerd; ik noem de uitbreiding stadspas en het taalonderwijs voor nieuwkomers. Het akkoord is echter alweer een paar jaar oud en nieuwe ontwikkelingen en onvoorziene omstandigheden vragen om politieke en dus ook financi‰le antwoorden: de Tussenbalans, het rijksbezuinigingsbeleid ten aanzien van de stadsvernieuwing en volkshuisvesting, de voortgaande dreiging van segregatie in deze multi-etnische stad en wellicht ook politieke ommezwaaien, bij voorbeeld met betrekking tot het Olympisch Stadion. De CAM-operatie ging uit van de verwachting, dat Amsterdam in 1992 47,5 miljoen gulden minder uit het Gemeentefonds zou ontvangen als gevolg van de rijksbezuinigingen in het kader van de Tussenbalans. Voor 1992 komt het bedrag lager uit, al is daarmee de kou niet uit de lucht. Toegegeven, de genuanceerde alternatieven en af en toe ook felle protesten tegen het Haagse regeringsbeleid halen af en toe iets uit, maar het pleidooi voor een duurzame stad, waarmee de missive opent, heeft financi‰le consequenties die volledig haaks staan op bezuinigende tussenbalansen en kaderbrieven. Het wegwerken van de groeiende achterstand van grote groepen mensen in de stad, zowel autochtonen als allochtonen, op het gebied van onderwijs, wonen en werk vraagt juist van de gemeentelijke overheid enorme financi‰le inspanningen. Als het rijk in gebreke blijft, zal Amsterdam zelf de verantwoordelijkheid op zich moeten nemen om goed en tijdig taalonderwijs mogelijk te maken, de buurt- en woningverbetering voort te zetten en werkgelegenheid te stimuleren. Het aanhaken bij de Europese stedentop, waarover ingehuurde Amerikaanse onderzoekers tussentijds Rambo-achtige uitspraken doen, is voor Groen Links alleen zinvol als het in de breedte resultaat boekt. Vervolgens wil ik ingaan op de reservepositie van de gemeente; anderen hebben daaraan ook enige woorden gewijd. Er bestaat nog steeds geen goed inzicht in de totale reservepositie (reserves, fondsen ‚n voorzieningen) van de gemeente Amsterdam. Telkens opnieuw duiken er potjes op die op ad hoc basis worden ingezet. Ook dit jaar is dit weer verscheidene malen gebeurd. Nu is toegezegd, dat met ingang van 1993 de staat van reserves als bijlage bij de begroting zal worden gevoegd. Dat is een stap vooruit, maar wij vinden dat een beleidsdiscussie nodig is in de eerste helft van 1992 over het noodzakelijke niveau van deze reserves. Immers, een voorziening of reserve moet een doel hebben en het is in het geheel niet geheel denkbeeldig, dat een aantal reserves en voorzieningen groter is dan noodzakelijk is voor het doel waarvoor zij oorspronkelijk zijn ingesteld. (Wethouder DE GRAVE: Zij zouden natuurlijk ook kleiner kunnen zijn; meestal zijn zij kleiner.) Dan kan er ook uitkomen. Daarover moeten wij dan discussi‰ren en dat geldt ook voor het Vereveningsfonds van het Grondbedrijf; ook zo'n voorziening die in die discussie moet worden meegenomen. In dit licht bezien vinden wij het afschrijven van 13,6 miljoen gulden op de z.g. negatieve reserve Ä dat is hetzelfde als de saldireserve, want die is negatief Ä een discussie waard, want die is gelicht uit de hele reservepositie van Amsterdam, die wij niet kennen. Het is een forse korting op de ruimte voor nieuw beleid; bovendien werkt die negatief door naar het Stadsdeelfonds. Overigens is weinig bekend over de precieze omvang daarvan; niet voor niets wordt in de missive gesproken over "ramingen" van de negatieve reserve. Het afboeken lijkt dan ook meer een politieke, dan een financieel noodzakelijke daad; althans als men dit betrekt bij de discussie over de noodzakelijke stand van de overige reserves. Ik zal dan ook een voorstel indienen met de strekking, in de eerste helft van 1992 die noodzakelijke discussie te voeren. Andere zaken die grote invloed hebben op financi‰le positie van de gemeente zijn de vorderingen op het rijk, zowel de stadsvernieuwingskosten (773 miljoen gulden per 1 januari 1992) als de overige vorderingen ten bedrage van zo'n 2400 miljoen gulden. Mijn fractie dringt aan op een regeling voor betaling van met name de laatste grote vordering. Vervolgens heb ik enkele opmerkingen over het financieel beheer. Versterking van de financi‰le controle is nodig; daarover zullen allen in de Raad het eens zijn. Verleden week hebben wij gesproken over de tussenrapportage van het Plan van Aanpak, waarin een aantal goede voorstellen stond voor een betere financieel-administratieve aanpak. Ook de positie van de Rekeningen-commissie willen wij in deze discussie betrekken. Wij hebben een aantal suggesties voor verbetering van de werkwijze van de Rekeningen-commissie: - meer openheid van werken naar de Raad toe; verslagen en stukken dienen voor raadsleden en zeker voor de leden van de Commissie voor Financi‰n enz. openbaar te zijn; - wij pleiten voor tussentijdse rapporten over de bespreking van de jaarrekening, die in een openbare vergadering zal moeten plaatsvinden, waarbij in een hoorzitting-achtige situatie de politiek verantwoordelijke wethouders worden gehoord; - verder stellen wij voor, de eindrapportage van de Rekeningen-commissie te behandelen in een aparte vergadering van de Commissie voor Financi‰n enz. waarbij de leden van het College zo nodig aanwezig zullen moeten zijn. In het kader van versterking van de positie van de Raad pleiten wij ervoor, dat op korte termijn discussie en besluitvorming hierover plaatsvinden, bij voorbeeld in een gezamenlijk overleg tussen Commissie voor de Werkwijze van de Gemeenteraad, de Commissie voor Financi‰n enz. en de Rekeningen-commissie. Een Plan van Aanpak voor het financieel beheer is harder nodig dan ooit. Ook na de recente informatie over de geliquideerde Dienst Openbare Werken vragen wij ons af, hoeveel lijken van beren in schoenendozen er nog uit kasten en bureauladen te voorschijn zullen komen. Het is inderdaad een verdienste van de vorige wethouder voor Financi‰n, de heer Etty, dat de gemeentebegroting sluitend is gemaakt, maar dat heeft slechts een beperkte waarde als enorme tekorten van diensten en bedrijven uit het verleden opduiken, die zich als vampiers op de huidige gemeentebegroting storten. De politiek verantwoordelijken voor de financi‰le chaos, zoals nu weer bij de Dienst Openbare Werken, zijn inmiddels vertrokken. Ik doel dan met name op degenen die tussen 1978 en 1986 de portefeuille Openbare Werken in handen hadden, te weten de heer Heerma, die nu als staatssecretaris de stadsvernieuwing in Amsterdam langzaam de nek omdraait, en later de heer J. van Duijn, die vorige week in de Commissie voor Financi‰n enz. nog bezwoer dat er hard moet worden opgetreden tegen financieel wanbeheer. Ik nodig de heer Houterman uit, in te gaan op de mogelijkheid om hieruit alsnog in enigerlei vorm harde politieke consequenties te trekken; wellicht lossen wij daarmee meteen de bezuiniging op het Stadsvernieuwingsfonds op die het rijk ons wil opleggen. (De heer HOUTERMAN: Begrijp ik goed, dat u pleit voor vermindering van het aantal collegeleden als bezuinigingsmaatregel?) U bent daarin erg creatief, dus misschien kunt u er eens over denken. (De heer HOUTERMAN: Wij hebben daarover inderdaad idee‰n!) Die hoor ik dan graag; misschien ben ik het er wel mee eens. Wij kunnen er natuurlijk niet omheen dat deze portefeuille sinds 1986 in handen is van D66; de partij die onder meer op de vleugels van het technologiebeleid is opgestegen. Het is dan ook wat triest, dat de zozeer bekritiseerde automatisering die door de huidige wethouder is doorgevoerd uiteindelijk alleen maar de melding "ERROR" op het scherm te zien heeft gegeven. Dit alles moet leiden tot de conclusie, dat het hard nodig is dat wij aan de hand van halfjaarlijkse rapporten kunnen praten over het uitgavenpatroon van de diensten en bedrijven. Wil het College eraan werken, dat dit inderdaad gebeurt? Het belastingen- en tarievenbeleid voor de jaren 1993 en 1994 zal een van de meest heikele politieke discussiepunten zijn in het komende jaar. De ogb staat daarin centraal. Het College presenteert een model met een combinatie van hertaxatie en het bereiken van de wettelijk vereiste verhouding in tarief tussen gebruiker en eigenaar, waardoor de ogb- opbrengst van gebruikers (huurders) van woningen stijgt met 21,1 miljoen gulden, ofwel een gemiddelde lastenverzwaring voor huurders van 53%. Daartegenover staat een lastenverlichting voor huiseigenaren (3,1 miljoen gulden, 4%) en bedrijven (18,1 miljoen gulden, 16%). Voor waterzuiveringskosten en afvalstoffenheffing worden verhogingen van respectievelijk 13 en 18% in het vooruitzicht gesteld in 1994 ten opzichte van 1992. Deze stijgingspercentages zijn zeer in strijd met de afspraken in het programakkoord. Uit recente onderzoeken van het Amsterdamse Bureau voor Onderzoek en Statistiek (O+S) blijkt, dat: - Amsterdam relatief meer huishoudens met een minimuminkomen telt dan Nederland; - armoede weliswaar een relatief begrip is, maar dat eenderde van alle huishoudens het inkomen als te weinig beschouwt om van te kunnen rondkomen; - de verdeling van de gemeentelijke woonlasten een ongelijke druk laat zien over de verschillende soorten huishoudens; eenpersoonshuishoudens, huurders en mensen met een laag inkomen besteden een groter deel van hun inkomen aan deze woonlasten dan hun tegenhangers. Het beleid van de achtereenvolgende regeringen, ook van deze PvdA/CDA- regering, biedt nauwelijks enig soelaas voor mensen met een laag inkomen. Integendeel; WAO-inperking, forse huurverhogingen, ontkoppeling en een nog kariger kwijtscheldingsbeleid zijn evenzovele aanslagen. Dat maakt een gemeentelijk beleid urgenter dan ooit. Onze inzet daarbij is: - dat de forse stijging van de ogb voor huurders volledig moet worden gecompenseerd; gelukkig heeft het College dit verwoord in de missive en wij zijn benieuwd naar de concrete uitwerking daarvan; - milieuheffingen kunnen alleen als zodanig worden beschouwd als er enig verband bestaat tussen hoogte van de heffing en mate van verontreiniging. Zolang dat niet het geval is Ä en het is nu niet het geval Ä is het uitgangspunt "de vervuiler betaalt" niet te realiseren en zoals nu, globaal toegepast, zeer onrechtvaardig ten opzichte van milieubewust gedrag; - integratie van belastingen als de ogb en de afvalstoffenheffing, zoals Groen Links een halfjaar geleden heeft voorgesteld. Volgens het onderzoek van O+S is dit weliswaar niet onomstreden, maar wel technisch mogelijk; de gemeente Den Haag heeft dit inmiddels al uitgevoerd en wij vinden, dat dat model moet worden meegenomen in de presentatie van de plannen voor het tarievenbeleid in de komende jaren. (De heer CORNELISSEN: Ik begrijp uit de opmerking van de heer Platvoet, mede na wat ik er zelf over heb gezegd, dat het alleszins de moeite waard is dat wij over dit punt nog eens verder praten. Ik concludeer echter, dat de opstelling die Groen Links in Amsterdam kiest, afwijkt van het landelijke beleid van Groen Links, want daarin is voorgesteld, in het kader van het milieu de energieprijzen te verdubbelen.) Ogenschijnlijk raakt u hiermee een teer punt, maar het is niet zo moeilijk te verklaren. Van het verhaal dat de fractie van Groen Links in Den Haag heeft gepresenteerd is in de media doorgedrongen dat voor verdubbeling van de energietarieven wordt gepleit, want dat is natuurlijk nieuws. Dat alternatief hield echter tegelijkertijd een compensatie in voor mensen met een laag inkomen. Het ging dus zowel over de inkomens als over de milieutarieven. Over die compensatie heeft niets in de krant gestaan. Ik kan mij echter voorstellen, dat u alleen de kranten leest en niet de rapporten van Groen Links. (De heer CORNELISSEN: Het is interessant, dat dit systeem afwijkt van, wat u hebt bepleit, het principe van "de vervuiler betaalt" ;.) De consequentie van het vrij hemelbestormende plan van de Haagse Groen Links-fractie is, dat uitvoering ervan reden zal zijn om in deze Raad een andere opstelling te kiezen. U weet echter even goed als ik, dat Groen Links het in Den Haag nauwelijks voor het zeggen heeft. Zolang die voorstellen niet worden overgenomen, zullen wij vanuit de invalshoek van de mensen met een laag inkomen blijven pleiten voor een gematigd tarievenbeleid, ook wat het de milieutarieven betreft. (Mevr. TER HORST: De twee regeringspartijen hebben gisteren in de Tweede Kamer een motie ingediend die in ieder geval positiever is dan wat u zojuist hebt geschetst. Die motie houdt in, dat de gemeenten de mogelijkheid krijgen, mensen met een laag inkomen vrij te stellen van lokale belastingen en heffingen. Betekent dit voor uw fractie, dat mensen met een laag inkomen ook worden vrijgesteld van milieuheffingen, of zegt u vanuit het principe "de vervuiler betaalt", dat die vrijstelling daarvoor niet moet gelden?) Ik pleit altijd voor een samenhang tussen enerzijds de noodzaak van milieutarieven en anderzijds de bescherming van de koopkracht. Als die mogelijkheid van vrijstelling er zou zijn, zou dat betekenen dat wij vrijstelling kunnen verlenen tot het niveau dat er geen sprake is van achteruitgang van de koopkracht van de mensen met een laag inkomen. Op dat punt zou ik die dus willen ontzien. De mogelijkheid van kwijtschelding wordt nog lang niet optimaal benut. Nu de ogb met ingang van 1992 door de gemeente wordt ge‹nd, is een actiever kwijtscheldingsbeleid mogelijk door een praktische voorlichting bij de aanslag te voegen. Ik ga ervan uit, dat dit zal gebeuren. Daarnaast moet naar onze mening de mogelijkheid worden onderzocht van een systeem van automatische kwijtschelding voor meerjarige minima. Verder zijn wij ervoor, met hernieuwde inspanning te pogen, alle gemeentelijke heffingen op ‚‚ ;n maandelijkse nota te zetten en te specificeren, waardoor spreiding van betaling mogelijk is en compensatie van de ogb-stijging door verlaging van een andere belasting of heffing direct zichtbaar kan worden gemaakt. Het bedrag aan kwijtschelding dient re‰el te worden begroot en bij niet volledig gebruik te worden benut voor mensen met een laag inkomen. Daarbij kan aan verschillende bestedingsmogelijkheden worden gedacht, zoals de voeding van een sociaal fonds waarin alle gemeentelijke financi‰le mogelijkheden voor de minima worden ge‹ntegreerd, waardoor een eerlijker beoordeling mogelijk is en er sprake is van slechts ‚‚n formulier en ‚‚n loket. In Rotterdam wordt aan een dergelijke opzet gewerkt en Amsterdam kan daarmee zijn voordeel doen. Nu vinden wij de tekst in de missive op dit punt uiterst mager. Ik verneem graag de visie van de wethouder op de wijze waarop hij zich voorstelt, mede in het verlengde van het vorig jaar aangenomen voorstel ter zake, het geld voor mensen die recht hebben op kwijtschelding dat niet wordt opgevraagd te gebruiken. Baatbelasting is een middel dat tot nu toe stelselmatig wordt genegeerd om ondernemers een gerechtvaardigde bijdrage te laten leveren in kosten van voorzieningen waarbij zij baat hebben. De herinrichting van het Damrak bij voorbeeld vinden wij een gemiste kans. Voor traditionele links- rechtsverdelers in de politiek is het toch eigenlijk ongerijmd, dat de VVD- wethouder zijn sociaal-democratische, progressieve en misschien ook Groen- Linkse collega's moet opjutten, met voorstellen voor zo'n baatbelasting te komen, waarna er steevast een diepe stilte valt, zoals hij ons in de commissie toevertrouwde. Er moet bij deze belasting vooruit worden gedacht; misschien is dat het probleem. Een inventarisatie van gemeentelijke plannen die zich lenen voor zo'n belastingheffing, moeten tijdig worden opgesteld om tot invoering te kunnen overgaan. Ik dien dan ook een voorstel in waarin het College wordt opgedragen, in het eerste halfjaar van 1992 te komen met een inventarisatie van zaken die zich in de rest van deze collegeperiode lenen voor een baatbelasting. Ook verhoging van de toeristenbelasting blijft bij Groen Links in beeld; ook die is tenslotte te beschouwen als een soort baatbelasting. Hiermee kom ik op enkele opmerkingen over het parkeerbeleid, dat in 1994 volgens de missive budgettair neutraal wordt, iets wat herhaaldelijk door Groen Links is bepleit, onder meer bij de collegeonderhandelingen. Het is ook goed in het akkoord terechtgekomen en daar zijn wij op zichzelf ook tevreden mee, zij het, dat wij daaraan natuurlijk ogenblikkelijk de vraag koppelen waarom dit niet eerder dan in 1994 gebeurt. Waarom kan het niet al in 1992 of 1993? Wat is het struikelblok voor een versnelling? Dit vereist naar onze mening ook een samensmelting van de Dienst Parkeerbeheer en de Gemeentelijke Dienst Parkeergebouwen tot een staf- en steundienst. Hoe staat het daarmee? Die staf- en steundienst zal ook een beleid moeten voeren dat tegemoet komt aan de steeds grotere behoefte bij de stadsdelen om een eigen parkeerbeleid te kunnen voeren. Daarvoor moet voldoende capaciteit beschikbaar worden gesteld. Budgettaire neutraliteit, waardoor parkeervoorzieningen geen geld meer kosten, veronderstelt wel een uiterst terughoudend beleid ten aanzien van de bouw van parkeergarages, omdat de exploitatielasten leiden tot hogere tarieven, die het draagvlak zo kunnen versmallen dat enorme tekorten ontstaan. Daarnaast pleiten wij voor uitbreiding van de taak van deze staf- en steundienst in het kader van de verschuiving van auto- naar fietsgebruik. Het lijkt ons nuttig, in het takenpakket van deze nieuwe dienst ook bewaakte fietsparkeerplaatsen en uitbreiding van het aantal daarvan op te nemen. Hiermee kom ik op het Stadsdeelfonds. De decentralisatie-impuls van het rijk naar de gemeenten houdt ook een bezuiniging in; de situatie is enigszins analoog met verhouding tussen stad en stadsdelen. Het College komt in de missive met het voorstel, het proces van decentralisatie van rijk naar gemeenten met deskundigen te ondersteunen en suggesties te doen voor een eventuele herverdeling van gelden; uiteraard in een poging om zo onterechte bezuinigingen te pareren. Eenzelfde benadering lijkt ons ook gewenst voor de verhouding tussen de stad en de stadsdelen. Wij stellen derhalve voor, alvorens besluiten te nemen over de afsplitsing en overheveling van taken en budgetten naar stadsdelen een vast overleg te voeren met de deskundigen van de stadsdelen, in de eerste plaats de stadsdeelwethouders voor Financi‰n. Een toezegging ter zake stellen wij op prijs, want tot nu toe ontbreekt een dergelijk overleg. Een belangrijk discussiepunt blijft de voeding van het Stadsdeelfonds. In de eerste helft van 1992 moet deze discussie aan de hand van een advies van de Raad voor de Stadsdeelfinanci‰n worden afgerond. Het wordt overigens hoog tijd voor afspraken over het functioneren van de Raad voor de Stadsdeelfinanci‰n. Wij vinden, dat adviesaanvragen en adviezen van die raad openbaar moeten worden en dat de stadsdelen en de Gemeenteraad adviesaanvragen moeten kunnen indienen. De stadsdelen zijn opgezadeld met vele vormen van achterstallig onderhoud. Over de schoolgebouwen is verleden jaar een voorstel aangenomen, waarvan de uitvoering nog steeds op zich laat wachten, maar ook in allerlei andere sectoren is een grote achterstand overgedragen. De stadsdelen maken zich sterk voor een eenmalige investeringsimpuls van 8 miljoen gulden. De daarvoor aangevoerde argumenten vinden wij voldoende sterk; wij menen, dat de stadsdelen in staat moeten worden gesteld, een herkenbare bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de stad. Tot besluit merk ik nog het volgende op. De politieke breedte van het College moet borg staan voor een beter financieel beleid dan in vorige perioden is gevoerd. Het oog voor techniek en procedure van D66, de macro- financi‰le benadering van de PvdA, de tarievenopvatting van de VVD en de geldstroom verschuivende inspanningen van Groen Links moeten leiden, zo is onze ambitie, tot een samenhang die de pretenties in de inleiding van de begroting waarmaakt: stedelijke vernieuwing, economische ontwikkeling ten behoeve van de Amsterdamse werklozen, solidariteit en eerlijk delen, opheffen van achterstanden en een op duurzame ontwikkeling gericht milieubeleid. Het zijn citaten uit de missive. Groen Links steunt het College en deze wethouder waar mogelijk en nodig bij het uitvoeren van deze doelen.   De VOORZITTER deelt mede, dat zijn ingekomen:   19ø Voorstel van 11 december 1991 van het raadslid Platvoet inzake een notitie met betrekking tot de noodzakelijke opvang van reserves en voorzieningen, gerelateerd aan het doel waarvoor zij zijn ingesteld (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1079, blz. 3274).   20ø Voorstel van 11 december 1991 van het raadslid Platvoet inzake een inventarisatie van projecten die de resterende collegeperiode op stapel staan en die zich in principe lenen voor de heffing van een baatbelasting (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1080, blz. 3275).   De voorstellen worden voldoende ondersteund en terstond in behandeling genomen.   De heer HOUTERMAN: Mijnheer de Voorzitter. Ik wil beginnen met een punt van orde, te weten het verzoek aan het College, in zijn antwoord allereerst in te gaan, eventueel in overleg met de Commissie voor de Werkwijze van de Gemeenteraad, op onze gedachte waarin wij ervan uitgaan, dat in de nieuwe wijze van behandeling van de begroting voorstellen met een groot financieel belang in de commissies zouden worden ingediend en vervolgens schriftelijk gepreadviseerd. Daarvan uitgaande zullen wij vandaag en morgen geen voorstellen indienen. Wij vragen ons af, of wij morgen heel belangrijke voorstellen bij hamerslag moeten goedkeuren of afkeuren. Wij gaan ervan uit, dat voorstellen met een financi‰le strekking kunnen worden ingediend in de vergadering van de Commissie voor Financi‰n enz. van 19 december. Wij zullen het op prijs stellen als het College ingaat op de vraag, of nu ingediende voorstellen morgenavond in stemming komen, dan wel normaal in de   procedure meelopen. (Mevr. TER HORST: De financi‰le beschouwingen zijn op 19 december toch niet aan de orde? Die staan niet eens op de agenda.) Nee, maar wij gaan ervan uit, dat de nieuwe werkwijze erin voorziet dat voorstellen worden ingediend in de commissies en dat die vervolgens schriftelijk worden gepreadviseerd door het College, waarna in februari daarover besluitvorming plaatsvindt. Het is het democratisch recht van ieder raadslid, op ieder moment voorstellen in te dienen, maar de vraag is, of dat in dit geval wel verstandig is en of wij dat niet beter volgende week donderdag kunnen doen. (Mevr. TER HORST: Het lijkt mij prettig voor het College, de standpunten van de partijen in zijn antwoord te kunnen meenemen.) Daarom zei ik: eventueel in overleg met de Commissie voor de Werkwijze van de Gemeenteraad. Na deze inleiding begin ik dan met mijn financi‰le beschouwing. De perspectieven voor de jaren 1993 en 1994 zijn voor de VVD-fractie de lakmoesproef of dit College voldoende visie heeft op en feeling heeft voor de nieuwe tijdgeest en of de liberale accenten in de coalitie voldoende herkenbaar zijn. Ten aanzien van een vijftal punten zou ik die lakmoesproef willen uitvoeren en dan in de eerste plaats op de lastendruk. De globale modellen voor 1993 en 1994 duiden op een geplande verlaging van de lasten met zo'n 45 miljoen gulden en een verlaging van het ogb- tarief met 40 miljoen gulden, hetgeen wordt gecompenseerd met de gevolgen van de hertaxatie, waardoor voor de belastingbetaler een en ander budgettair neutraal kan verlopen. De eerste O+S-calculaties geven aan, dat een gelijkwaardige en rechtvaardige verdeling over bedrijven en burgers naar draagkracht mogelijk is. Deze lokale lastenverlichting zullen wij in onze hoofdstad hard nodig hebben om onze inwoners compensatie te bieden voor enerzijds Haagse maatregelen en anderzijds onvermijdbare milieubetalingen. Deze koers van lastenverlichting is voor de VVD een conditio sine qua non voor de coalitie, maar de hoogte van lastenverlichting is uiteraard een element van politiek compromis, waarbij de collegevoorstellen in de indicaties voor 1993 en 1994 de grenzen van geven en nemen benaderen. Het tweede onderwerp betreft de financi‰le discipline. In het recente debat over het verslag van de Rekeningen-commissie zijn harde noten gekraakt, ook over de individuele verantwoordelijkheid en politieke aanspreekbaarheid van wethouders. Wij komen hierop binnenkort op een ge‰igend moment terug. Het plan van aanpak ziet er op papier veelbelovend uit, maar ook hier geldt: "the proof of the pudding is in the eating" . Het eerste kwartaalrapport getuigt van ambtelijke voortvarendheid. Ondanks het feit dat de wethouder voor Financi‰n van liberale huize is, zal de VVD- fractie als een waakhond dit proces volgen, niet via commentaar in landelijke weekbladen, maar via de commissie en de Raad. Een correct financieel beheer en het nakomen van budgettaire afspraken is niet zozeer een politieke prestatie, maar getuigt van bestuurlijk fatsoen tegenover de belastingbetaler en de Raad. De derde lakmoesproef betreft de CAM-vertaling. De VVD is niet ontevreden over het eerste resultaat, maar er resteren nog veel onderzoeks- en pm-posten. Wij vragen het College, in hoeverre in deze posten een versnelling mogelijk is. Het onbenut laten van CAM-aanbevelingen leidt tot minder mogelijkheden voor nieuw beleid. Te veel heeft de CAM het imago van bezuiniging en te weinig van ombuiging van het verleden naar een nieuwe toekomst. De lakmoesproef voor het progressieve gehalte van een College wordt mede bepaald door de bereidheid, oude schoenen te vervangen door nieuwe schoenen Ä in dit kader juichen wij het voorstel van de heer Cornelissen over subsidie-evaluatie (nr. 1076) van harte toe Ä veranderingsgezind te zijn en subsidiestromen te herijken. Op de vierde plaats komen de financi‰le reserves. Hiervoor geldt een tweeledige VVD-visie. Enerzijds complimenteren wij het College ermee, dat de negatieve reserves daadwerkelijk worden weggewerkt. Anderzijds zou het de normaalste politieke zaak van de wereld moeten zijn dat wij ons bezighouden met het opbouwen van positieve reserves. "Vlees op de botten" voor magere jaren is een normale mentaliteit op het niveau van het huishouden, maar in de politiek geldt nog te vaak: regeren is vooruitschuiven. In Amsterdam hebben wij zichtbaar een negatieve reserve en onzichtbaar in de loop van de jaren ook een extra achterstand opgebouwd in de sfeer van achterstallig onderhoud, hetgeen onze negatieve reserve de facto nog schriller maakt. (De heer J. VAN DUIJN: Ik ben het wat dat betreft graag met u eens, maar betekent dit ook, dat u de voorstellen in het CAM-rapport inzake het exploiteren van potenti‰le mogelijkheden van harte toejuicht en het College daartoe oproept?) Ik zal niet vooruitlopen op uw financi‰le beschouwing, maar waar wordt gesproken over de aanleg van een bepaalde weg zult u ons achter u vinden. Wij zullen dat geld volgaarne besteden voor het volgende punt van mijn inbreng, te weten de accentverschuiving om naast consumptieve ook tot produktieve bestedingen te komen. (De heer PLATVOET: Houdt u zich daarbij wel aan het programakkoord?) Zeker. (Mevr. TER HORST: U vindt het een goed streven, de negatieve reserve af te schrijven en een positieve reserve op te bouwen. Wat vindt u dan van de werkwijze van het College in de begrotingsvoorstellen voor 1992, de negatieve reserve af te bouwen door de positieve reserve daarop in mindering te brengen? Is dat het streven dat u bedoelt?) Ik kan u even niet volgen, maar dat kan aan mij liggen. (Mevr. TER HORST: De negatieve reserve zou 28 miljoen gulden zijn, maar die blijkt 40 miljoen gulden te bedragen. In feite zou die 87 miljoen gulden moeten zijn. Dat dit niet het geval is, is het gevolg van het feit dat een herwaardering heeft plaatsgevonden van bij voorbeeld een aantal aandelen of een bedrijf. Als die herwaardering positief uitvalt, is dat dus een positieve reserve. Als men die in mindering brengt op de negatieve reserve, komt men beter uit. Is dit wat u bedoelt?) Ik kan uw vraag niet volledig beantwoorden, omdat ik die niet inhoudelijk kan beoordelen. Daarvoor schaam ik mij ook niet. Ik weet wel, dat ik op ‚‚n punt in ieder geval niet wil antwoorden, namelijk wat de herwaardering van bepaalde aandelen betreft. Dat kan niet in het openbaar. Het antwoord daarop laat ik graag aan de wethouder over. (De heer PLATVOET: Deze discussie over de reserves is toch wel aardig. Bij het beantwoorden van de vraag hoe het op dit moment staat met de negatieve reserve zijn ook positieve reserves ge‹ntegreerd, dat wil zeggen dat die in mindering zijn gebracht op de negatieve reserve. Ik doel op de reserves voor het Buikslotermeerplein, de begraafplaatsen enz. Dat vindt u dus een goede lijn.) Ja, maar naar onze mening gaat dit niet ver genoeg. Ons standpunt is, dat wij nu boekhoudkundig nog in de min staan en aan het eind van deze collegeperiode vermoedelijk op nul zullen staan. Als de VVD het alleen voor het zeggen zou hebben in de stad, zouden wij aan het eind van deze periode echter in de plus staan. (De heer PLATVOET: U bent het dus met mij eens, dat het noodzakelijk is in het komende halfjaar een oordeel te kunnen vellen over deze vraag.) Op basis van de Wet openbaarheid van bestuur ga ik iedere maand even langs bij de afdeling Financi‰n om te kijken naar de stand van de negatieve reserve en de saldireserve. Die zijn niet geheim. (De heer PLATVOET: De negatieve reserve ¡s de saldireserve; het gaat om al die andere reserves die een positief resultaat laten zien.) Ook die zijn allemaal toegankelijk voor raadsleden. Ik vind het echter een goed idee, die ook in de begroting mee te nemen. Daar is niets geheimzinnigs aan. (Mevr. TER HORST: U zegt, dat als de VVD het alleen voor het zeggen zou hebben Ä God verhoede dat maar ‚‚n partij hier de dienst zou uitmaken Ä er aan het eind van deze periode alleen een positieve reserve zou zijn. Dat is wel een heel mooie uitspraak, maar dat geld moet natuurlijk wel ergens vandaan komen. Wat zou u daarvoor dan willen inleveren?) Dat is precies wat de heer Van Duijn mij zojuist ook vroeg, waarmee ik op dezelfde lijn zit. Eerder heb ik al gezegd, dat wat ons betreft een aantal pm- en onderzoeksposten uit het CAM-rapport in een stroomversnelling zou kunnen komen om een aantal daarin genoemde mogelijkheden ten uitvoer te brengen, hetgeen zou leiden tot een boekhoudkundig positieve reserve, die ons in de komende jaren substantieel meer geld zou opleveren om achterstallig onderhoud in te lopen. Ik kom daarop straks terug in mijn suggestie voor "infrafondsen". De accentverschuiving van consumptieve bestedingen naar produktieve investeringen vinden wij op een groot aantal beleidsterreinen herkenbaar terug. Dit verdient collegebreed een compliment van de VVD voor alle wethouders en de Voorzitter voor de portefeuilles die hij beheert. Van sociale vernieuwing tot milieu, van werkgelegenheid tot bedrijfsterreinen Ä ; hopelijk ook bij de uitvoering van het Kunstenplan Ä vindt men wat meer een keuze voor toekomstig rendement en wat minder het opsouperen van eendagsvliegen. De titel van onze financi‰le beschouwingen is daarom gelijktijdig het predikaat voor een groot aantal collegevoorstellen "Investeren in de toekomst". Conclusie: de VVD heeft een positieve grondhouding ten opzichte van het financi‰le beleid van het College, ofschoon te veel elementen eigenlijk de normaalste zaak van de wereld zouden moeten zijn en iets meer ingetogen in de begroting hadden kunnen worden vermeld. De VVD is en blijft alert voor wat zij intern altijd noemt "rechte ruggen versus zwakke knie‰n" . Dit beleid oogst namelijk applaus op termijn. Electoraal voordeel op korte termijn zal voor alle partijen, inclusief de VVD, secundair zijn. Een produktief investeringsbeleid en het kiezen voor de toekomst, mag na 1993 niet opzij worden gezet omdat er in 1994 lokale verkiezingen zijn. Het tweede hoofdstuk van mijn financi‰le beschouwing gaat over het onderwerp infrastructuur. Als wij kiezen voor de toekomst is dat ook een financi‰le keuze; een accentverschuiving van de gewone dienst naar de Kapitaaldienst, maar ook een keuze voor onzichtbare investeringen in de grond (bij voorbeeld het riool), het wegwerken van achterstallig onderhoud aan bij voorbeeld wegen en scholen, bovenwijkse voorzieningen die het niveau van een deelraad te boven gaan, zoals accommodaties met een bovenstedelijk karakter, onder meer in de sectoren sport en kunst, en bedrijvigheid voor Amsterdamse werkgelegenheid. Deze investeringen vragen om splitsingen naar en impulsen voor in de eerste plaats de Kapitaaldienst, waarbij wij met name denken aan de integrale infrastructuur en anderzijds een investeringsimpuls voor de stadsdelen. In de tweede plaats vragen wij om de instelling van een accommodatiefonds voor bepaalde sectoren, waarbij wij met name denken aan de sectoren sport en kunst en de sociaal-culturele sector. Wij vragen het College om een eerste reactie op deze plannen voor Amsterdamse infrafondsen. Is het College bereid, zo'n plan nader uit te werken in een discussienota met onder meer de aspecten type sectoren, type projecten, de wijze van financi‰le voeding, het risicodragend element versus het leningelement, de incidentele versus de structurele voeding en de wijze van beheer. Bij het ontwikkelen van idee‰n voor de instelling van een dergelijk fonds is het ook van belang, te spreken over de voeding en de financiering. Voor de VVD zijn als belangrijke financieringsbronnen politiek bespreekbaar a de extra winst op de verkoop van gemeentelijk aandelenbezit en b de mogelijkheid van extra winst op de verkoop van grond, door terreinen voor kantoren en bedrijfsterreinen via een tender bij inschrijving te verkopen in plaats van die uit te geven in erfpacht. Deze mogelijkheid is conform het in het programakkoord vastgelegde eigentijdse systeem van grondpolitiek. (De heer CORNELISSEN: Moet ik hieruit nu begrijpen, dat de heer Houterman voorstelt de bezittingen van Amsterdam uit te verkopen?) Zeker niet! Wij stellen onder a voor, het gemeentelijk aandelenbezit, voor zover dit geen strategisch belang vertegenwoordigt of de gemeente een groot deel van het totaal bezit, te verkopen. Als die verkoop meer oplevert dan de boekwaarde van deze aandelen in de begroting, kan die extra winst worden gebruikt als eenmalige voeding. Het voorstel onder b betreft het verschil in marktwaarde tussen grond die is uitgegeven in erfpacht en een tender bij verkoop. Het meerdere in boekwaarde zou wat ons betreft een eenmalige voeding mogen zijn voor bepaalde fondsen. Ik denk daarbij allereerst aan de beide fondsen die ik heb genoemd, maar in het achterhoofd heb ik ook nog het idee dat de heer Veldman onlangs naar voren heeft gebracht en dat naar onze mening eveneens op deze manier zou kunnen worden gefinancierd. (De heer VELDMAN: Als u mij maar niet in de schoenen schuift dat ik de verkoop van grond heb aanbevolen, want daar is geen sprake van!) Dat heb ik bij de transactie met Nissan ook niet gedaan, dus dat zal ik in de toekomst ook niet doen. (De heer CORNELISSEN: Maakt het daarbij geen verschil, dat het enerzijds zou kunnen gebeuren puur om geld in het laatje te krijgen Ä ; dat begrijp ik uit dit idee Ä en anderzijds in het kader van bij voorbeeld een zeer belangrijk werkgelegenheidsproject? Ik zie daartussen een duidelijk verschil en ik krijg het gevoel, dat het u zonder meer gaat om de kale kaspositie. Is dat zo?) Ja, maar het gaat ons erom, dat geld dan te gebruiken voor investeringen. Of dat investeringen zijn in werkgelegenheid, zoals de heer Veldman bedoelt, of in infrastructuur, de Stadsschouwburg of een zwembad is een kwestie van politieke discussie. Wat de voeding betreft gaat het om een aantal principi‰le punten, met name onze visie, de meerwaarde van de grond via verkoop voor dat doel te gebruiken. Het programakkoord biedt de mogelijkheid, daarover in incidentele gevallen te discussi‰ren. Ik ben hiermee toe aan het derde en laatste hoofdstuk van mijn beschouwing. De VVD is het College en de Raad erkentelijk voor de voortvarende wijze waarop is gereageerd op ons plan bij de vorige algemene en financi‰le beschouwingen om te komen tot een multidisciplinaire en onafhankelijke ambtelijke commissie die ombuigingen moest inventariseren. De CAM is een belangrijke bouwsteen geworden voor het beleid in de jaren 1992-1994. Zoals wij de CAM hebben voorgesteld naar analogie van de Haagse CEC-commissie, zo zouden wij het College en de Raad dit jaar in overweging willen geven, een analogie te zoeken van de Haagse belastingcommissies-Oort en -Stevens. Wij vragen ons daarbij af, of het niet verstandig zou zijn, lokaal gezien, op grond van een achttal argumenten een multidisciplinaire ambtelijke commissie, aangevuld met onafhankelijke externe deskundigen op het terrein van fiscaliteiten en gemeentefinanci‰n, de opdracht te geven, de Amsterdamse belastingen, tarieven en heffingen te betrekken in een kritische sterkte-zwakte-analyse, nieuwe mogelijkheden, zoals de baatbelasting, in kaart te laten brengen, gedifferentieerde koopkrachtplaatjes voor bedrijven en burgers te laten berekenen en sociaal- demografische effecten voor ons lokale systeem te laten aanbevelen, toegespitst op de specifieke Amsterdamse situatie, gesplitst naar de bevolkingssamenstelling: jong en oud, eenpersoons en meerpersoons huishoudens, minima, modale en bovenmodale inkomenscategorie‰n. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Begrijp ik goed, dat u niet tevreden bent met het rapport van de CAM?) Zeker wel, meer dan tevreden! (Mevr. DE WAART-BAKKER: Wat is dan het verschil tussen wat u voorstel en onze eigen deskundigen?) De CAM heeft rapport uitgebracht over het huidige beleid van de gemeente. De commissie die ons voor ogen staat Ä nogmaals, als wij het helemaal alleen voor het zeggen zouden hebben Ä zou moeten kijken naar nieuwe systemen die wij op lokaal niveau zouden kunnen gaan gebruiken, afhankelijk van de vraag of wij de discussie met Den Haag dan zouden kunnen winnen. Uw partij heeft wel eens de mogelijkheid geopperd, een ander systeem te hanteren in het ogb-stelsel ten aanzien van de verdeling tussen bedrijven en particulieren. Anderzijds zou zo'n commissie moeten bekijken, of wij in ons eigen systeem het stelsel van belastingen en tarieven zouden kunnen optimaliseren, ook wat de inning betreft. De heer Cornelissen noemde in dit verband de mogelijkheid van maandelijkse termijnen via ‚‚n rekening voor alle belastingen en heffingen. Ten slotte zou zij kunnen bezien, in hoeverre de belastingen en tarieven in ROA-verband op elkaar kunnen worden afgestemd. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Ik heb wat moeite met de door u en eerder ook door uw fractievoorzitter aanbevolen externe deskundigen, want volgens mij waren wij allemaal uiterst tevreden waren over het werk van de CAM. Als wij daarvoor externe deskundigen hadden moeten aantrekken, zou dat ons zeker een fors bedrag hebben gekost.) U wordt in mijn tekst op uw wenken bediend. Ik heb namelijk gesproken over "een multidisciplinaire ambtelijke commissie, aangevuld met onafhankelijke externe deskundigen op het terrein van fiscaliteiten en gemeentefinanci‰n". Als wij met nieuwe systemen willen komen, ook in de ogen van Den Haag, die kunnen dienen als een breekijzer in de discussie met het rijk, en deze commissie ook bepaalde zaken zou kunnen doen voor het ROA, is het mijns inziens ook psychologisch van belang, dat daarin enkele mensen van buiten zitten ter ondersteuning van onze eigen ambtenaren. (De heer PLATVOET: Meent u, dat deze wethouder een dergelijke commissie nodig heeft om tot een samenhangend beleid te kunnen komen?) Dat meen ik niet, dat hoop ik! (De heer PLATVOET: Dat is nu dus niet het geval.) Als wij willen dat Amsterdam het voortouw neemt in een belangrijke landelijke discussie, met nieuwe systemen, waarvan de uitwerking uiteraard pas over enkele jaren zichtbaar zal zijn, ga ik ervan uit dat de wethouder en het College er verstandig aan doen een interne ambtelijke werkgroep met externe specialisten de bouwstenen daarvoor te laten aandragen. Wij zouden dat toejuichen. (De heer VELDMAN: Als ik het goed begrijp, stelt u dus voor, externe deskundigen een studie te laten verrichten naar de mogelijkheid van inkomensafhankelijke belastingen en tarieven. Dat zal de PvdA zeker op prijs stellen.) De VVD legt niet meteen beperkingen op aan wat wel en wat niet zal worden onderzocht. Wij vragen ons af, welke differentiatiemogelijkheden er zijn, lokaal gezien. Daarop volgt een politieke discussie over wat wij wel en niet willen. Het is geen commissie die politieke keuzen doet, maar die mogelijkheden aandraagt voor wat wij al of niet kunnen en willen differenti‰ren. Het politiek-inhoudelijke debat daarover vindt uiteraard plaats in de Raad. (De heer J. VAN DUIJN: U hebt in het verleden gesproken over service- pluspakketten. Ook die zouden dan onderwerp van onderzoek moeten zijn. Wijken uw idee‰n op dit punt af van wat de heer Platvoet zo‰ven zei over het invoeren van baatbelastingen enz.?) De VVD-fractie ziet een groot aantal mogelijkheden voor baatbelastingen, mits er sprake is van een toegevoegde waarde; het gaat niet aan, dat de mensen moeten betalen voor iets waarvoor zij indirect ook al betalen via de ogb of erfpacht. Als iets een service-pluswaarde heeft, kan men via een baatbelasting die heffing doorvoeren. Er mag echter geen sprake zijn van een greep uit de kas. (De heer J. VAN DUIJN: Ik dank u voor deze nuancering van het idee van de heer Platvoet.) Het is niet mijn normale rol, hier idee‰n van de heer Platvoet te nuanceren; dat kan hij zelf bijzonder goed. (De heer PLATVOET: Mij past enige bescheidenheid op dit punt, want het is een idee van de Haagse wetgever, die de mogelijkheid van een baatbelasting heeft ingesteld. Wij zullen daarvan gebruik moeten maken.) Gezien de vele interrupties en de weinige spreektijd die mij nog rest, wil ik het in eerste termijn hierbij laten. De heer J. VAN DUIJN: Mijnheer de Voorzitter. In onze financi‰le bijdrage van vorig jaar stelden wij als CDA-fractie een aantal punten centraal. Het lijkt mij goed, die in het kort nog even te noemen: - het tarievenbeleid in relatie tot wat gebruikelijk is in de ROA- gemeenten; - het te veel vooruitschuiven van financi‰le problemen, c.q. het z.g. potverteren; - het zich onvoldoende houden aan de eigen financi‰le afspraken in het programakkoord door de collegepartijen; - de aanpak van de sociale vernieuwing dichter bij de mensen brengen; - het garanderen van voldoende speel- en investeringsruimte voor de geldmakers binnen de gemeente het Gemeentelijk Havenbedrijf, het Gemeentelijk Grondbedrijf en het Gemeente-energiebedrijf en daarmee ook aandacht voor de financi‰le controlefuncties. Wij stelden toen onder meer voor, in de begroting reserveringen op te nemen voor de aanpak van de problematiek en de mogelijkheden in Zuidoost, de negatieve reserve versneld af te schrijven en het probleem van de geactiveerde stadsvernieuwingskosten alle noodzakelijke aandacht te geven; thema's die ook nu nog zeer actueel zijn. Hiervan is het nodige overgenomen. Het CDA is blij, dat het College in de begrotingsvoorstellen van onze suggesties het een en ander heeft overgenomen, zoals het treffen van eerste voorzieningen ten bate van de Woningcorporatie Nieuw Amsterdam. Daarnaast is er in deze begroting ook veel aandacht voor investeringen voor onderdelen van de infrastructuur en het verder terugbrengen van de negatieve reserve. Wij stemmen daarmee in en zwaaien de wethouder lof toe. De voortvarende aanpak van de wethouder voor Financi‰n met betrekking tot de verbetering van de financi‰le administraties bij de gemeentelijke diensten kan rekenen op de steun van de CDA-fractie, zij het, dat die aanpak ons zelfs nog niet voortvarend genoeg is, omdat een en ander bitter hard nodig is, zoals de financi‰le puinhoop en chaos bij de Dienst Openbare werken in liquidatie aantonen. Wij zullen de kwartaalrapporten van de ingestelde Projectgroep Plan van Aanpak Financieel Beheer dan ook alle aandacht geven die nodig is. Wij hebben de toezegging van de wethouder voor Financi‰n goed genoteerd, dat hij niet zal aarzelen om tussentijds naar de Raad te komen als er extra middelen nodig zijn voor controle en een beter financieel beheer, ook als daarvoor externe deskundigen moeten worden aangetrokken. Wij juichen het toe, dat in deze begroting extra reserveringen zijn opgenomen voor de post Onvoorzien, stijgend van 1,7 miljoen gulden vorig jaar naar 5 miljoen gulden voor volgend jaar, naar 10 miljoen gulden in 1993 en 20 miljoen gulden in 1994, maar onzes inziens zal dit helaas ook hard nodig zijn. Toch blijft er naar de mening van de CDA-fractie nog veel te wensen over. Veel van onze kritiek van vorig jaar is eigenlijk nog ongewijzigd van toepassing op de begrotingsvoorstellen voor 1992. Over de tarieven hebben wij wat dat betreft in de vorige raadsvergadering al voldoende gezegd. Het CDA is gewoon voorstander van een verlaging van de te hoge tarieven in Amsterdam, maar met name ook in relatie met wat normaal is in de ROA- gemeenten. Na het debat van vorige week realiseren wij ons echter, dat het meer in overeenstemming brengen met de tariefstructuren in de andere ROA- gemeenten een wens zal blijven die in 1992 in ieder geval nog niet in vervulling gaat. Gezien de opmerkingen van de wethouder voor Financi‰n en het standpunt van bij voorbeeld de VVD-fractie zien wij met belangstelling uit naar de voorstellen van het College voor de volgende jaren, vooral ook omdat in de prognoses voor 1993 en 1994 de beschikbare ruimte heel ruim is geschat, oplopend van 20 … 25 miljoen gulden in 1993 naar 40 … 50 miljoen gulden in 1994. Wij helpen het u hopen, maar het lijkt ons erg optimistisch. (De heer CORNELISSEN: Ik ben het helemaal met u eens als u zegt, dat onze tarieven meer in een lijn zouden moeten liggen met die in de andere ROA-gemeenten; dat hebben wij ook meer dan eens bepleit. Dat is echter wel uiterst lastig, want er zit een aanzienlijk gat tussen. Heeft het CDA concrete idee‰n over het dichten van dat financi‰ le gat?) Later in mijn bijdrage doe ik een poging daartoe. In ieder geval zijn op dit punt twee zaken essentieel: de voorstellen van de CAM voor inkomstenverhogende maatregelen om de potenties van Amsterdam ook inderdaad te realiseren en daarnaast bekijken welke bezuinigingsvoorstellen van de CAM vatbaar zijn voor uitvoering. Aangezien van de 3,5% inflatie op dit moment 1,5% wordt veroorzaakt door hogere accijnzen op benzine enz., moet men dit niet zonder meer meenemen en vervolgens stellen dat de tariefstructuur in Amsterdam eigenlijk nog heel gematigd is, want gemiddeld komt er per huishouden gewoon Ÿ 180 bij. De prognoses in deze begroting zijn naar het oordeel van de CDA-fractie rijkelijk optimistisch, zeker als wij alle openlijk genoemde en verscholen pm-posten in deze begroting op ons laten inwerken. Ook in deze begroting wordt opnieuw een aantal reeds nu te waarderen negatieve posten nog niet afgeschreven c.q. in de begroting verwerkt, zoals het verschil van 25 miljoen gulden van de aannemelijk gemaakte geactiveerde stadsvernieuwingskosten en de vordering op het rijk. (Wethouder DE GRAVE: Zei u Ÿ 80 of Ÿ 180 per jaar meer?) Ik zei Ÿ 180 meer per gemiddeld gezin. (Wethouder DE GRAVE: Ik weet zeker, dat u dan een groot aantal factoren ernaast zit; Ÿ 80 gaat nog, maar Ÿ 180 beslist niet.) (Mevr. TER HORST: Ik weet niet of de heer Van Duijn het bedrag van mij heeft overgenomen, maar ik kwam ook op Ÿ 180.) (Wethouder DE GRAVE: Dan moet u het rapport van het bureau O+S nog maar eens nalezen. De tariefstijging bedraagt Ÿ 80.) (Mevr. TER HORST: Ja, voor volgend jaar. Ik had het over 1993.) (Wethouder DE GRAVE: Juist ja, voor 1993, maar er zijn geen voorstellen voor 1993; alleen een inventarisatie van wat er allemaal zou kunnen gebeuren als alle plannen die er op dit moment zijn worden doorgevoerd. Dat is iets anders dan een beleidsvoorstel. Ik wil wel waken tegen valse indrukken; er ligt geen voorstel voor een verhoging met Ÿ 180 in 1993.) Dat ben ik helemaal met u eens; uw correctie is juist. Ik was gebleven bij het punt van 25 miljoen gulden van de aannemelijk gemaakte stadsvernieuwingskosten en de vordering op het rijk, die nog gewoon in de begroting staan. Het College kan toch niet in alle redelijkheid verwachten, dat het Kabinet en/of de Tweede Kamer ook een claim voor niet aannemelijk gemaakte geactiveerde stadsvernieuwingskosten honoreert. Afboeken zou dus een logische conclusie zijn. Daarnaast zijn er nog de extra afboekingen bij het Grondbedrijf en de Dienst Openbare werken; de gaten in de risico-analyse van de grote projecten; de onvoldoende ruimte voor nieuwe en noodzakelijk geachte grote investeringsprojecten; een verdere stijging van de omslagrente en de consequenties van de overheveling naar het Gemeentefonds. Dit zijn allemaal zaken waarvan wij veronderstellen dat de prognoses voor de vrije ruimte in 1993 en 1994 rijkelijk optimistisch is. (De heer PLATVOET: Vindt u dan, dat alle door u genoemde zaken uit de lopende gemeentebegroting moeten worden gefinancierd, bij voorbeeld uit het quotum onrendabel? Meent u dat serieus?) Het merendeel wel, want uw voorstel om de negatieve reserve eventueel maar te laten oplopen in plaats van af te boeken, omdat dit niet ten koste zou gaan van de algemene middelen, gaat niet op. Ook op de negatieve reserve moeten wij gewoon rente bijschrijven. Hoe langer wij met een negatieve reserve zitten, hoe slechter dat is voor de algemene middelen en dus voor de beleidsruimte die ook de heer Platvoet wil claimen voor andere zaken die de gemeente wil realiseren. Het stringente financi‰le kader van het programakkoord Ä dat lijkt mij van belang Ä waarin sprake is van structureel 15 miljoen gulden per jaar voor nieuw beleid, wordt dus ook dit jaar weer erg ruim ge‹nterpreteerd, c.q. opgerekt met de voorstellen om zo'n 40 miljoen gulden aan structurele en 26 miljoen gulden aan incidentele prioriteiten uit te geven, terwijl van de negatieve reserve slechts eenderde wordt afgeschreven en het berekende bedrag van ruim 40 miljoen gulden aanzienlijk te laag geraamd is, zoals nu waarschijnlijk op basis van de voorinformatie over de Dienst Openbare Werken aannemelijk valt te maken. Daar moet nog 260 miljoen gulden aan open posten worden afgehandeld met het rijk, met andere gemeentelijke diensten enz. Welk deel dan uiteindelijk op het bordje van de gemeente blijft liggen, moeten wij nog maar afwachten. Tot zover mijn algemene opmerkingen. Aan de hand van de missivetekst wil ik nu functiegewijs een aantal vragen stellen, een nadere toelichting uwerzijds vragen dan wel opmerkingen bij uw beleidsvoornemens plaatsen, allereerst met betrekking tot de rekening over 1990. Het betreft hier slechts voorlopige uitkomsten, maar er zijn al behoorlijke afwijkingen te constateren; ten opzichte van de begroting maar liefst 75 miljoen gulden in negatieve en 65 miljoen gulden in positieve zin. Dat levert een bandbreedte op van zo'n 130 miljoen gulden. Financieel beheer als managementinstrument om ook tussentijds aanpassing en bijsturing te plegen, lijkt helaas nog een ver verwijderd doel bij het concern "Gemeente Amsterdam" en dat spijt ons. Wat de ontwerpbegroting voor 1992 betreft stel ik vast, dat de constatering op blz. 18 "dat de verhoging van de post Onvoorzien naar het oordeel van ons College een meer solide basis geeft aan de ontwerpbegroting" natuurlijk correct is; door de post Onvoorzien te verhogen schept men natuurlijk een solider basis. De vraag dient echter te zijn, of deze basis wel solide genoeg is. Het begrotingsbeeld dat het College schetst voor de komende jaren is optimistisch, onzes inziens te optimistisch. Ondanks de substanti‰le verhoging van de post Onvoorzien leidt dit in de geactualiseerde prognose tot een aanmerkelijk lagere bezuiniging op het Stadsdeelfonds, te weten slechts 15 miljoen gulden in plaats van de volgens het programakkoord geprognostiseerde 37 miljoen gulden. Wij zouden een dergelijk effect, indien mogelijk, zonder meer toejuichen. Het totaalbeeld is, dat de financi‰le positie van de gemeente Amsterdam in de komende jaren verbetert in plaats van verslechtert. Wij helpen het u hopen, maar wij vinden het, gezien het huidige beleid, weinig realistisch, met het oog op de besluiteloosheid een aantal voorstellen van de CAM ter hand te nemen. Eventuele verdere tegenvallers bij bij voorbeeld de Dienst Openbare Werken zouden in uw prognoses in principe best kunnen worden opgevangen. Wat de CDA-fractie betreft gaat het echter niet alleen om de financi‰le consequenties van een en ander, maar ook om de politieke consequenties voor de door de jaren heen verantwoordelijke portefeuillehouder. De heer Platvoet verwees in dit verband naar de heer Heerma. Het zou goed zijn, na te gaan wanneer voor het eerst niet-goedkeurende accountantsverklaringen over de begroting van de Dienst Openbare Werken zijn uitgebracht. Hiermee kom ik toe aan de prioriteiten. De hoofdpunten van het collegebeleid zoals die tot uitdrukking komen in de prioriteiten en de volgorde waarin zij worden genoemd op blz. 21 van de missive, te weten investeren in infrastructuur, voortgang van de sociale vernieuwing en de zorg voor het milieu, kunnen wij best onderschrijven. Ook hier geldt echter, dat in de financi‰le vertaling van deze prioriteiten slechts enkele onderdelen van de noodzakelijke investeringen in de infrastructuur worden gehonoreerd Ä daarvoor overigens onze waardering Ä zoals bij de IJ- boulevard-Oost, maar bij voorbeeld niet bij de Afrikahaven in Westpoort en de voorfinanciering van de aanleg van de Westrandweg, of het zijn druppels op een gloeiende plaat, zoals de uitbreiding van het aantal conducteurs op de tram, die wordt beperkt tot ‚‚n lijn. Mevr. Ter Horst had dan ook volkomen gelijk toen zij zei, dat het op die manier tot 2015 duurt voordat wat wij nu belangrijk vinden in het beleid is gerealiseerd. Wij onderschrijven datgene wat is opgenomen onder de kop Posterioriteiten. Wij stemmen in met uw voorstellen om komend jaar bij een tiental gemeentelijke diensten en bedrijven de contractvorming ter hand te nemen. Het aantal lijkt ons realistisch en wij betreuren het, dat dit tot nu toe in slechts twee gevallen is gerealiseerd, maar de ingezette lijn naar contractmanagement, met een grotere verantwoordelijkheid voor de directies op het terrein van de bedrijfsvoering, kan ook volgens het CDA met kracht worden doorgezet, mits omgeven door voldoende spelregels en controle-elementen wat de financi‰le administraties betreft Al hetgeen de heer Cornelissen op dit punt naar voren heeft gebracht kunnen wij onderschrijven. Verschillende fracties hebben al iets gezegd over de tekst in de missive over het parkeerbeleid. De CDA-fractie wil daarbij niet achterblijven. De uitspraak op blz. 28 "dat de verdere uitvoering van het parkeerbeleid, zowel de maatregelen op straat als het realiseren van gebouwde parkeervoorzieningen op budgettaire neutraliteit moet worden getoetst", zouden wij graag nader toegelicht zien. Wij vragen u dan ook, daarop nader in te gaan. Het is toch niet mogelijk, dat in de toekomst alle bijdragen voor gebouwde parkeervoorzieningen worden gefinancierd uit het Stadsvernieuwingsfonds Ä dat is primair bedoeld om andere beleidsdoelstellingen op het gebied van de volkshuisvesting te realiseren, zoals een evenwichtiger bevolkingsopbouw in Amsterdam en de leefbaarheid van de buurten Ä en op die manier ongeclausuleerd worden betrokken bij de berekening van de parkeerkosten? Dat is de interpretatie die de heer Platvoet eraan geeft, maar gelukkig niet die van mevr. Ter Horst, die wij onderschrijven. (De heer PLATVOET: Leest u de tekst van mijn bijdrage en uw eigen verkiezingsprogramma, waarin in art. 14.3.2 ook wordt gepleit voor kostendekkende parkeertarieven, er nog maar eens op na!) Precies; dat vinden wij ook. Openbare parkeergarages en parkeervoorzieningen voor kortparkeerders moeten kostendekkend zijn en budgettair neutraal voor de Dienst Parkeerbeheer. Hier wordt echter voorgesteld, ook de parkeervoorzieningen die nu uit het Stadsvernieuwingsfonds worden gefinancierd onder dat regime te brengen. Dat staat in ieder geval niet in ons verkiezingsprogramma, maar daarover volgt nog wel een politieke discussie. Op dit moment willen wij graag een nadere toelichting van het College op de recente opmerking van wethouder Genet, dat hij niets van dit parkeerbeleid snapt. Ook wij begrijpen er weinig van. (De heer PLATVOET: Dat is natuurlijk gespeelde onnozelheid!) Daarom graag ook een toelichting van zijn kant als primair verantwoordelijk wethouder voor het Stadsvernieuwingsfonds. Extra opbrengsten voor de Dienst Parkeerbeheer ten gevolge van de fiscalisering en intensivering van het beleid zouden moeten worden ge‹nvesteerd in uitbreiding van het aantal openbare parkeervoorzieningen en eventueel voor investeringen in veiligheid, zoals de PvdA heeft voorgesteld. Wat de risico-analyse betreft onderschrijven wij van harte de constatering op blz. 28 "dat het evenzeer cruciaal is de door de gemeente zelf te plegen inspanning om winstgevende exploitaties verder te verbeteren en potentieel nieuwe winstgevende locaties in voorbereiding te nemen"; een tekst die zo van wethouder Jonker afkomstig zou kunnen zijn. Onze vraag is echter: wilt u dit ook even concretiseren? Bedoelt het College, dat het van plan is de voorstellen van de CAM over te nemen ten aanzien van de Westrandweg, met de daaruit resulterende extra grondopbrengsten van meer dan 100 miljoen gulden? Zo ja, dan zouden wij dit toejuichen. Wij hebben al te lang gewacht op een beleid dat is gericht op het uitbuiten van de bestaande mogelijkheden in plaats van op de winkel passen. Wij leggen in een in te dienen voorstel die afweging aan u voor. Dan kan ook antwoord worden gegeven op de vraag, wat de gevolgen zijn van dogmatische keuzen. Die 100 miljoen gulden of een miljard extra aan de zuid-as zou veel mogelijk maken wat wij in de Raad allemaal wenselijk achten. U mag het zeggen: financi‰le ruimte om verbetering van de veiligheid van de Amsterdammers op de tram door middel van conducteurs en in de woonomgeving door middel van conci‰rges mogelijk te maken. Kiest u voor het cre‰ ren van werkgelegenheid, of voor het berijden van politieke stokpaardjes? (Wethouder DE GRAVE: Ik ben niet zo goed thuis in dit onderwerp. Kunt u een en ander voor mij even wat duidelijker maken? Naar ik begrijp staan er allerlei mooie dingen te gebeuren als de Westrandweg er komt, maar wanneer precies komt die 100 miljoen gulden binnen? Ik neem aan, dat eerst het rijk nog een vergunning moet geven. Vervolgens moet de heer Van Vlijmen nog zeggen dat het goed is enzovoort. Zullen wij zeggen: over een jaar of vijf, zes?) Ook de conclusie van de CAM is, dat het geld waarschijnlijk nog niet in deze periode beschikbaar zal zijn, maar dat met ingang van 1994 waarschijnlijk wel op deze opbrengst kan worden gerekend: 50 miljoen gulden bij het Grondbedrijf en 50 miljoen gulden bij het Havenbedrijf. Als er nu niets in beweging wordt gezet, kunt u het ook in 1994 en daarna wel vergeten. Komt er straks een voorstel met een goede dekking om nu de conducteurs op de tram te betalen? Nee, maar er komen wel extra inkomsten, onder meer uit de beslissing over ABN-Amro in Zuid, die voor dit doel kunnen worden ingezet.   Ik wil op dit moment niet de discussie over de zuid- as aangaan, want die hebben wij al gevoerd bij de behandeling van het structuurplan, maar wel over de Westrandweg. (Wethouder DE GRAVE: Zojuist zei u nog, dat er allerlei gaten zitten in de risico-analyse. Zou het dan niet verstandiger zijn, de opbrengst van ABN-Amro daarbij te betrekken?) Ons voorstel is zo geformuleerd, dat die niet alleen kan worden betrokken bij de conducteurs op de tram of de conci‰rges in de flatgebouwen in de Bijlmermeer, maar ook bij andere zaken die in deze begroting staan, dus ook bij de infrastructuur en de gaten in de risico-analyse. Op het punt van de sociale vernieuwing gaan wij akkoord met het structureel maken van de 6 miljoen gulden sociale-vernieuwingsgelden voor de stadsdelen. Dit sluit aan bij onze opmerkingen van vorig jaar. Herhaald moet worden ik citeer onze uitspraken van toen "dat het erom gaat, dat ook via dat kanaal meer geld voor sociale vernieuwing bij de mensen en hun initiatieven en organisaties zelf terecht moet komen; dat een groter deel van de sociale-vernieuwingsgelden moet worden ingezet om mensen te mobiliseren, hun eigen verantwoordelijkheid waar te maken en isolementsituaties te doorbreken door ook een groter deel te besteden aan de veiligheid en de veiligheidsgevoelens van de burgers, zodat mensen 's avonds weer de straat op durven gaan, de tram of de metro te gebruiken enz.". Wij zijn blij, dat veel andere fracties dat idee dit jaar hebben opgepakt. Het idee van wethouder Wildekamp al of niet namens het College, dat horen wij graag op dit punt gaat ons nu te ver, maar wij hebben in de commissie al gezegd, dat de aanpak met de huidige sociale- vernieuwingsgelden als een alternatief subsidiekanaal voor wijkopbouworganen en buurtcentra ons niet logisch lijkt en dat de nodige zaken financieel moeten worden afgekocht. Ten slotte kom ik bij het Stadsdeelfonds. Wij delen de conclusies op blz. 67 van de missive, dat in redelijkheid kan worden gesproken van een evenwichtig pakket maatregelen. Toch zouden wij gaarne een nadere toelichting van het College willen hebben op twee punten, en wel de volgende. Is bij het afsplitsen van accommodaties naar de stadsdelen voldoende rekening gehouden met achterstallig onderhoud en hoe is daarmee omgegaan? Indien dit niet of onvoldoende het geval is, dient daarin alsnog te worden voorzien, ondanks het feit dat dit een verhoging van de negatieve reserve tot gevolg kan hebben. De tweede vraag is, of het laten doorwerken van het financieel debƒcle van de Woningcorporatie Nieuw Amsterdam voor 50% in het Stadsdeelfonds en de argumentatie die het College hierbij hanteert fair en bestuurlijk juist is. Zou het niet juist zijn, de andere woningcorporaties in plaats van de stadsdelen op dit bedrag aan te spreken? Ik rond af. Tot zover onze inbreng in de eerste termijn in deze algemene en financi‰le beschouwingen. Bij de portefeuillegewijze besprekingen in de commissies zal de CDA-fractie nader ingaan op de afzonderlijke financi‰le voorstellen van het College en op de voorstellen met betrekking tot het Stadsvernieuwingsfonds. Ten slotte dien ik het door mij aangekondigde voorstel in.   De VOORZITTER deelt mede, dat is ingekomen:   20ø Voorstel van 11 december 1991 van de raadsleden J. van Duijn, Bruins Slot, Spit, mevr. Weltevreden-van den Bos en Molleman inzake de veiligheid in Amsterdam enz. (Gemeenteblad afd. 1, nr. 1081, blz. 3275).   Het voorstel is voldoende ondersteund en wordt terstond in behandeling genomen.   Mevr. WITTE-BUIJSERD: Mijnheer de Voorzitter. Het financi‰le beleidskader is voor GrAs helaas nog vaak moeilijk te vinden. Wij missen node een fractie in de Tweede Kamer, die ons snel en ter zake kundig kan informeren over de vraag, welke beleidswijzigingen door Den Haag worden doorgevoerd. In de krant is dat onvoldoende te lezen, omdat er in de politiek zeer veel met de mond wordt beleden, terwijl de daden heel anders zijn. Het College geeft op zijn beurt vaak een veel te positief gekleurde visie over de bereidheid van het rijk om bepaalde projecten te financieren. De risico-analyse voor ruimtelijke projecten, die is geproduceerd voor de verschillende uit te voeren projecten geeft aan, dat Amsterdam grote financi‰le risico's neemt en dat er keuzen moeten worden gemaakt. Het plan voor de aanleg van de ringsneltram is daarvan een lichtend voorbeeld. Mijn vragen over de uitgevoerde kostenberekening blijken door de ambtelijke diensten niet te kunnen worden opgelost, zodat onze stelling staande blijft, dat de exploitatie van de ringsneltram niet anders dan ten koste van de bestaande openbaar-vervoersverbindingen kan gaan. In de Tweede Kamer is deze kwestie, die daar was aangekaart door de heer Van Vlijmen, dan ook ten onrechte onder tafel gemoffeld. Onze fractie ergert zich ook in toenemende mate over het z.g. subsidievolgend gedrag van het College. Wij bedoelen daarmee, dat in steeds meer gevallen niet wordt bekeken of een bepaald project wel heilzaam is voor het milieu en de stad, maar dat alleen wordt bekeken of het rijk of de provincie deze zaken al of niet subsidieert, terwijl later de uitgaven nog eens te weinig worden gecontroleerd. Veel burgers zien dit verschijnsel met ongenoegen aan en betitelen dit als verspilling. Het ondergraaft hun vertrouwen in en respect voor de overheid en is mede een van de oorzaken dat de burger de politiek aan zijn laars is gaan lappen. Het verbaast ons dan ook niet, dat het opkomstpercentage bij de verkiezingen steeds lager wordt. Bovendien wordt op deze manier onnodig beslag gelegd op de schaarse overheidsgelden, die hard nodig zijn om een goed milieubeleid van de grond te tillen. Wij raken er steeds meer van overtuigd, dat Nederland binnen de EG weliswaar het best omschreven nationaal milieubeleidsplan heeft, maar dat het in werkelijkheid in verhouding het minst doet aan de milieuproblemen. Hopelijk zal blijken, dat dit niet voor Amsterdam geldt en dat de milieuverontreiniging hier echt wordt teruggedrongen. Zoals ook mevrouw Ter Horst heeft gezegd, zal om dit te kunnen aantonen het rendement van de verschillende maatregelen bekend moeten worden gemaakt. In het kader van de milieuheffingen ga ik ervan uit, dat een milieuheffing een heffing moet zijn op een milieuschadelijke (economische) activiteit. Door het hierdoor optredende prijseffect ontstaat dan een gedragsverandering van producenten en consumenten. Prof. dr. Udo de Haes heeft er in zijn inaugurele rede als hoogleraar Milieukunde in Leiden in 1987 al op gewezen, dat gedragsverandering mogelijk is door het persoonlijk voordeel van vijand tot bondgenoot te maken in het milieubeheer. Daarom moet het doel van de heffingen een gedragsverandering zijn en niet het verkrijgen van meer inkomsten voor gemeente of rijk. Wij laken daarom de in de missive voorgestelde milieutarieven en milieuheffingen, omdat dit gewoon heffingen zijn voor taken die de gemeente allang uitvoert, of behoort uit te voeren, terwijl het woordje "milieu" met de haren erbij wordt gesleept, omdat alle politieke partijen de illusie moeten wekken het milieu hoog in het vaandel te hebben. Over de financi‰le consequenties van het ROA wil ik de volgende opmerking maken. Uit democratisch oogpunt heeft GrAs de vorming van het ROA al afgewezen, maar onze bezwaren worden bovendien nog versterkt doordat het rijk niet van plan is, ook maar ‚‚n cent uit te trekken voor dit zogenaamde project van bestuurlijke vernieuwing, waardoor dit ook nog eens volledig ten laste van de gemeentebegroting komt. Vervolgens heb ik een opmerking over het kwijtscheldingsbeleid. De rijksregels voor het kwijtscheldingsbeleid leiden ertoe, dat de burgers veel te vaak tevergeefs formulieren moeten invullen. Op zichzelf zou het niet slecht zijn als de grote steden zelf de spelregels voor het kwijtscheldingsbeleid zouden kunnen vaststellen. Waarom geen rekenvoorbeeld gevoegd bij de aanslag ogb met betrekking tot het uniforme bedrag van Ÿ 290 voor huur, de inkomensnormen en de maximale hoeveelheid spaargeld, zodat iedereen met een minimuminkomen zelf kan berekenen of hij of zij al of niet in aanmerking komt voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen? De besparing is evident. Immers, het gemeentelijk apparaat wordt minder belast met kansloze aanvragen en de burgers worden op hun beurt niet teleurgesteld met een afwijzing in hun brievenbus. De bezorgdheid van het College, dat niet al het geld dat beschikbaar is voor de kwijtschelding wordt uitgegeven, delen wij niet. Natuurlijk, het is geld van de minima, dat voor hen moet worden besteed. Wij hechten er grote waarde aan, dat het aloude begrip Ä nu een ouderwetse uitspraak Ä "de verheffing van de arbeider" opnieuw wordt ingevuld in het kader van de sociale vernieuwing: geestelijke rijkdom en geen wegwerpmaatschappij. In plaats van mensen aan te moedigen tot een grotere consumptie, zien wij er meer in, de financi‰le drempels om kennis te vergaren te verlagen. Dit laatste zal tevens het onderlinge begrip tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Amsterdam vergroten en de burgerzin doen toenemen, doordat daarmee ook de kloof tussen burger en overheid kleiner wordt gemaakt. De VOORZITTER: Ik zal mijn best doen, voor 23 uur in te gaan op zoveel mogelijk opmerkingen die zijn gemaakt bij de algemene beschouwingen over de begroting voor 1992, aan de vooravond van Europa '92 of, liever gezegd, de dag na de nacht van de Eurotop in Maastricht; over de maakbare samenleving gesproken! Het ziet ernaar uit, dat Lubbers en Kok het gisteren toch hebben gemaakt. Er zijn vergaande afspraken gemaakt over een verdergaande Europese samenwerking die, nog afgezien van de Eurobank, waarvoor Amsterdam nog steeds als een van de twee kanshebbers in de race lijkt te zijn, ingrijpende gevolgen hebben voor onze stad, waarop wij als stad, als samenleving, dus laat staan als overheid, nauwelijks greep lijken te hebben, zoals wij ook geen echte invloed hebben op de grote verschuivingen en veranderingen in de wereld die zich in het afgelopen jaar onverwacht en onvoorzien hebben voltrokken en die hun stempel drukken op de jaren '90. De missive opent met een opsomming van enkele van die ontwikkelingen. Begrijpelijk, aldus de heer Bruins Slot, want het zijn duizelingwekkende veranderingen, al is de begroting geen gids voor wereldreizigers. Mevr. De Waart vraagt echter: waarom nu eigenlijk? Het lijkt een willekeurige opsomming. Al die gebeurtenissen lijken twee dingen gemeen te hebben. Enerzijds waren zij onvoorzien en aan de andere kant vormen zij het bewijs dat onze samenleving, als wij echt willen, maakbaar is en dan niet zomaar een beetje maakbaar, zoals wij in de missive hebben geschreven. In de Sovjet-Unie, Joegoslavi‰ en Zuid-Afrika hebben zich politieke processen voltrokken, zo zegt zij, waarin personen, mensen, een cruciale rol hebben gespeeld. Zonder hierop nu heel diep in te gaan Ä het is een aanloopje tot een discussie over de maakbaarheid van de samenleving Ä meen ik, dat dit toch maar een deel van de waarheid is. Het voorbeeld van de Sovjet-Unie van Gorbatsjov is wel erg wrang, twee dagen na de liquidatie, op een dag dat elk ogenblik zijn aftreden kan worden verwacht. Hetzelfde geldt voor Joegoslavi‰, dat inmiddels heeft opgehouden te bestaan. Terwijl de politieke leiders het ene bestand na het andere tekenen, gaat de burgeroorlog onverminderd voort. Zuid-Afrika wordt in zijn revolutionaire ontwikkelingen zeker bestempeld door Mandela en De Klerk, maar desondanks zijn die nog niet in staat geweest, het blinde geweld tussen bevolkingsgroepen te stoppen en het leger en de politie onder controle te krijgen. Nee, ik meen dat de les van de jaren die achter ons liggen, ook tot mijn grote verdriet, is, dat wij de samenleving als overheid Ä zeker niet als politiek Ä niet echt aan een touwtje hebben, laat staan de mensen. Dat geldt zeker ook voor een open, internationaal geori‰nteerde stad met een grote diversiteit aan belangen, visies en culturen en met een traditie, niet alleen van tolerantie, maar ook van eigenzinnigheid, die in tijden van individualisering alleen maar is toegenomen. De stad als kunstwerk, volgens de heer Robbers, maar er zijn maar weinig kunstenaars van formaat die er echt iets moois van kunnen maken en o wee, aldus mevr. Tanja, als de verfroller eraan te pas komt. Nee, voor een restauratie van het beschadigde vertrouwen in de maakbaarheid van de samenleving door de politiek, al doen wij het puntje voor puntje, zijn nog maar weinig bouwstenen aanwezig. Mijns inziens moeten wij ook niet terugvallen op het Atlascomplex waarvan wij nog maar kort geleden, samen met de heer Etty, afscheid hebben genomen. De kern van de vertrouwenscrisis is naar mijn idee veel complexer. De omschrijving is heel juist geformuleerd door mevr. Van der Stoel, die sprak over de legitimatiecrisis Ä het geschokte vertrouwen van de burger in de politiek Ä en die de vraag stelde, hoe dit stap voor stap weer is te herstellen door ons allen. De heer Bruins Slot verwees in dit verband naar het onderzoek-Tops over lokale democratie en bestuurlijke vernieuwing, waaruit blijkt, misschien wel tot onze verrassing, dat er enerzijds een grote tevredenheid is over de kwaliteit van de dienstverlening in de stad, maar aan de andere kant tegelijkertijd een grote desinteresse Ä zelfs ongeloof en afkeer Ä in de politiek. De heer Bruins Slot weidde daarover omstandig uit, waarbij hij verzeild raakte in een interruptiedebat over de vraag of het anders is nu het CDA geen deel meer uitmaakt van het College. Daarbij zag hij mijns inziens echter enigszins over het hoofd, dat dit onderzoek geen exclusief Amsterdams onderzoek is, maar een onderzoek naar de situatie in zeven Nederlandse steden die, hoe verschillend ook, alle zeven ongeveer dezelfde antwoorden laten zien op alle enquˆtevragen. Hoe het in Amsterdam dan ook moge zijn gelopen, in die andere zes steden is het CDA met respectievelijk drie en twee wethouders vertegenwoordigd in het College, waarbij ik in een enkel geval de burgemeester meereken; een geval van wishful thinking. (De heer BRUINS SLOT: Voor de goede orde: ik heb in mijn bijdrage in eerste termijn in geen enkel opzicht gerefereerd aan een bepaalde collegeperiode. Ik heb het uitsluitend gehad over "de overheid" . Mevr. Van der Stoel heeft in haar interruptie dit aspect te berde gebracht. Ik wilde dit in het midden laten, zowel in Amsterdam als in de andere onderzochte gemeenten.) Nee, maar u sprak uitsluitend over Amsterdam en dat is interessant Ä en eigenlijk veel erger Ä want dit betekent, dat de crisis veel dieper zit dan wij uit allerlei Amsterdamse eigenaardigheden kunnen verklaren en dat in alle zeven onderzochte steden zich precies dezelfde legitimatiecrisis aftekent. Wellicht zou de landelijke politiek wel precies hetzelfde beeld vertonen, maar daarvan is geen actueel onderzoeksresultaat voorhanden. Het is geen bestuurscrisis, maar een politieke crisis; een crisis van vertrouwen in de politiek en in het functioneren van politieke partijen als intermediair tussen burger en overheid. Het is niet zo eenvoudig, daarop vanuit de politiek in te spelen, omdat de kritiek in verschillende elementen uiteenvalt. Het eerste punt van kritiek van de onderzochte mensen is, dat er onvoldoende onderscheid is; het is ‚‚n pot nat. Het tweede punt van kritiek is, dat politici niet luisteren naar wat er onder de mensen en in de stad leeft en het derde punt is, dat de politiek niet in staat is, de problemen van de mensen op te lossen: werkloosheid, onveiligheid, sociaal isolement enz. Dit zijn drie clusters van kritiekpunten die ten grondslag liggen aan die crisissituatie. Op het eerste punt is het antwoord eenvoudig te geven: profilering. Niks ‚‚n pot nat: alle partijen hebben hun eigen identiteit en die maken wij beter herkenbaar. Dat is ook gebeurd in dit debat; dat was de functie van het debat van hedenmiddag. De PvdA riep de sociale vernieuwing uit tot "de rode draad in het collegebeleid", die men zichtbaar gemaakt wilde zien. Groen Links sprak over de "duurzame stad", maar dan echt; een afweging van ecologie versus economie, met een zwaarder accent op de ecologie, het terugdringen van de auto in de stad. De VVD wil de burger bevrijden van de alsmaar verstikkender wordende regelgeving van de overheid en vraagt begrip voor het verschijnsel van de calculerende burger. Bij dat begrip denk ik altijd aan wethouder De Grave; dat lijkt mij best een aardig beeld. Zo heeft iedereen Ä ik zal het niet allemaal herhalen; u bent zelf mans genoeg om uw eigen profiel neer te zetten Ä bij herhaling en in toenemende mate zichzelf geprofileerd in de Raad en dat is een goede zaak. Daarmee begint echter het probleem. Profilering alleen is niet voldoende, want als wij onszelf alleen maar profileren, zou dit wel eens het probleemoplossend vermogen van de politiek, bij voorbeeld in een samenwerkingsverband in het stadsbestuur, kunnen aantasten en dat is nu juist het derde kritiekpunt van de burger, namelijk dat de politiek te weinig toekomt aan het echt oplossen van problemen. De burger verwacht ook, dat er wordt bestuurd en dat er keuzen worden gedaan, anders wordt het derde element in de crisissfeer aangepakt. Getuigenispolitiek alleen is niet genoeg; wij moeten de zaken ook gezamenlijk aanpakken. Het tweede punt is dan al bijna helemaal onoplosbaar, te weten de vraag of er wel voldoende wordt geluisterd; of de politiek weet wat er in de stad leeft. Tussen twee haakjes: ik ben het eens met elke poging om de directe betrokkenheid tussen politiek en burgers te vergroten. De twee voorstellen van mevr. Van der Stoel inzake rechtstreekse verkiezing, via twee stemmen, van de voorzitters van stadsdeelraden moeten wij oppakken, want dit is een goede gedachte. Het instellen van spreekuren van raadsleden moeten de fracties zelf oppakken; dat lijkt mij ook een heel goede gedachte. Ik vrees echter, dat het probleem veel groter is dan wij zelf denken. Ik meen dat de politiek Ä wij leven immers allemaal in deze stad en wij staan toch met beide benen in de stedelijke samenleving Ä best weet wat er in de stad leeft, maar ik vrees, dat wij aan een groot deel van de opvattingen die in de stad leven als politiek bestuur niet in hoge mate tegemoet kunnen komen. De politiek heeft namelijk ook een leidende, opini‰rende, sturende en besturende functie. Dat is een van de allergrootste dilemma's. Op een groot aantal terreinen moet en wil de politiek, zo heb ik uit de verschillende profielen begrepen, tegen de stroom in roeien. Ik noem drie grote onderwerpen, die ons ook bij deze algemene beschouwingen weer sterk hebben bezighouden. Allereerst het milieubeleid. De essentie van het milieubeleid is, dat wij allemaal pleiten voor een gedragsverandering, dat wij het autoverkeer willen terugdringen, dat wij een cultuuromslag willen. Sommigen van ons Ä ik heb begrepen dat Groen Links sinds kort afvalt Ä ; pleiten ook voor een lastenverzwaring op dit gebied. Wij hebben geen populair verhaal te vertellen als het gaat om het milieubeleid, dat ons aller profiel inkleurt. Ten aanzien van het huisvestingsbeleid en de bevolkingssamenstelling schrijft het College in de missive, dat het ervan uitgaat dat de Amsterdammers als puntje bij paaltje komt de voorkeur geven aan diversiteit boven uniformiteit in de wijk. Mevr. De Waart zet daarbij een vraagteken en naar ik meen ook wel een beetje terecht. Wat betekent dat? Doen wij het dus maar niet en kiezen wij dus voor uniformiteit: ouderen bij ouderen, jongeren bij jongeren, arm bij arm, allochtoon bij allochtoon? Wat wil de politiek en als wij iets anders willen, hoe doen wij dat dan? Dat is een van de centrale vragen waarvoor wij staan en dat is geen populair verhaal. Hoe communiceren wij dan? Mevr. Van der Stoel zegt terecht, dat wij ontzettend veel hebben uit te leggen. Het derde voorbeeld: het minderhedenbeleid. Over ‚‚n ding zijn wij het allemaal eens en hebben wij allemaal Ä min drie uiteraard Ä een volstrekt gelijk profiel: moge het Belgische verdriet ons bespaard blijven, om mevr. Tanja te parafraseren. Wij zijn er echter niet gerust op; geen van de sprekers is daar gerust op. Ook in onze stad zijn er opkomende gevoelens van vreemdelingenhaat, helaas ook in onze Raad, maar vooral daarbuiten. Het nationale minderhedendebat vindt al plaats op onze voetbalvelden. Het incident met de FC Amstelland is een schokkende zaak, als men erover doordenkt. Ik zal morgenochtend, op mijn uitnodiging, een gesprek hebben met de voorzitter van die vereniging. Als het hierom gaat, moeten wij eenvoudigweg tegen de stroom in roeien, door ons te profileren, maar vooral ook door ons te integreren, door samen te binden en door richting te geven aan onze stad. Dit brengt mij op de verhouding tussen de Raad en het College en de bedoeling van de bestuurlijke vernieuwing; de Raad als hoogste bestuursorgaan, het College als dagelijks bestuur van de stad. Van alle kanten, met name door de vier collegepartijen, is kritiek geuit op, wat sommigen noemden, de zouteloze missivetekst, waarin alleen maar wat dilemma's worden geschilderd en nauwelijks keuzen worden gedaan. Ik vroeg mij even af, of iemand zich nog wel verantwoordelijk voelt voor het College; dat is toch wel belangrijk voor het College om te kunnen functioneren. (Mevr. DE WAART-BAKKER: De vraag was, of het College zich verantwoordelijk voelt voor zichzelf.) Ja; dit is een heel goede vraag, waarop ik nog terugkom. Ik constateer echter, dat de heer Bruins Slot Ä misschien tegen zijn bedoeling in Ä nog het aardigst was, want hij zei, dat de acht afgeschilderde dilemma's best goede thema's zijn; de grote dilemma's waar alle grote steden in Europa voor staan in de jaren '90. Hij vroeg echter wel Ä en dat is logisch Ä ; waar de keuzen en de invullingen van die keuzen blijven en of het College wel bij machte is, die keuzen te doen. Mevr. De Waart zei, dat het College onvoldoende strijdbaar is; zij miste de enthousiasmerende visie en constateerde een meer dan genuanceerde voorzichtigheid. Mevr. Tanja merkte op, dat het College het begrip "duurzaamheid" annexeert als een soort milieuvriendelijke latex. Ik heb het opgezocht: latex is het melksap van de rubberboom. Haars inziens hanteren wij het begrip "duurzaamheid" als een overkoepelend, verdoezelend begrip, maar komen wij niet echt uit de dilemma's die wij zelf hebben geschilderd. Mevr. Van der Stoel miste een visie op langere termijn en vooral ook de daarbij behorende daadkracht waarop de burgers en bedrijven wachten. Mevr. De Waart zei verder nog, dat de Raad van tegenwoordig bestaat uit louter leeuwen. Wat dat betreft voel ik mij Dani‰l in de leeuwenkuil. De heer Robbers hield een hele boetepreek Ä vooral gericht tot de collega-fracties en niet eens zozeer tot het College Ä waarin iedereen er flink van langs kreeg. Hij sprak over leiding geven aan de democratie; het bestuur moet het voorbeeld geven van daadwerkelijk democratische besluitvorming. Ik vroeg mij daarbij even af, of hij dat echt zo bedoelde. Als mensen inspreken, moet men in alle gevallen goed naar hen luisteren. Ik vraag mij af of hij daarin consequent is, waarbij ik zo vrijmoedig ben Ä zoals men weet, heb ik mij over dit standpunt een klein minderheidsstandpuntje gevormd in een klein boekje Ä hem te vragen, of dit dan niet geldt voor een stadsdeelraad Binnenstad. Uit de inspraak is namelijk gebleken, dat daarvoor (nog) geen maatschappelijk draagvlak aanwezig is. (De heer BRUINS SLOT: Dat staat toch in het akkoord? Dan hoeft men toch niet meer te luisteren?) Inderdaad, dat staat in het akkoord, maar als de functie van akkoorden is dat men niet meer hoeft te luisteren, meen ik dat het er slecht voorstaat met de politiek. (De heer BRUINS SLOT: Ik verwijs naar ons voorstel, dit punt onderwerp te maken van het referendum. Dat is afgewezen op grond van het feit dat daarover in het akkoord afspraken zijn gemaakt.) Ik heb het nu even over de pikante vraag Ä de heer Robbers komt er in tweede termijn zeker op terug nu ik hem zozeer uitdaag Ä waarom het dan juist D66 is dat in de onderhandelingen de grootste problemen had met openbreking van het akkoord op dit punt met een jaar. (De heer ROBBERS: Misschien is het voorbeeld dat u noemt wel heel geschikt, want u duidt de ronde die bedoeld was voor het informeren van de stad en verbreding van het draagvlak nu aan als " inspraak". Die inspraak hoort echter in een ander stadium thuis en het getuigt van een goede bestuurlijke besluitvorming, die dingen niet met elkaar te verwisselen.) Het begrip "maatschappelijk draagvlak" heeft daarin dus geen functie, begrijp ik. (De heer ROBBERS: Als men de taak op zich neemt het maatschappelijk draagvlak te verbreden en het blijkt dat dit er niet is als men daarnaar informeert, is men dus nog niet met de uitvoering van zijn taak begonnen.) Als er nu ook nog inspraak moet komen, nadat wij eerst het maatschappelijk draagvlak hebben afgetast... (De heer ROBBERS: Daarvoor is een hoorzitting gepland.) Dat komt dus nog. Vervolgens begint dan weer het hele circus van onderhandelingen over het programakkoord. (De heer ROBBERS: De procedure die daarvoor is vastgesteld luidt: eerst de opgave van het akkoord uitvoeren, dan een collegevoorstel indienen en dit in de inspraak brengen. Die procedure is in volle gang.) Ik zal dit allemaal nog eens goed op mij laten inwerken. Wat ik heel goed vond in het verhaal van de heer Robbers is zijn opmerking, dat het bestuur het voorbeeld moet geven van daadwerkelijk democratische besluitvorming; een combinatie van durf en gevoel voor de stad. Ik ben het daarmee eens. De vertrouwenscrisis in de politiek kan alleen worden teruggedrongen als wij het een doen en het ander niet laten. Profileren: ja, als verschillende politieke richtingen in de stad, maar tegelijkertijd moeten wij bereid zijn, over die verschillen heen te stappen om gezamenlijk de problemen van de stad te lijf te gaan en voor die gezamenlijkheid ook de verantwoordelijkheid te aanvaarden en daarover verantwoording af te leggen in de stad. Dat is volgens mij de kern van wat er in ons democratische besluitvormingsproces moet gebeuren. Dit bepaalt ook de verhouding tussen het College en de Raad: de Raad doet keuzen en het College voert op basis van die keuzen een consistent beleid. Dat is de betekenis van deze missive: acht hoofdthema's, acht kernproblemen en acht kerntaken van het Amsterdamse stadsbestuur in de jaren '90, zodanig geformuleerd, dat elke collegepartij vanuit haar eigen identiteit en eigen inkleuring zichzelf daarin kan herkennen; herkenbaar ook naar individuele portefeuillehouders om, meer dan ooit eerder, dwars door de collegiale verantwoordelijkheid heen een optimale verantwoording te markeren. Echter ook zodanig geformuleerd, dat onderlinge samenhangen zichtbaar worden en dat duidelijk is dat niemand het alleen kan, maar dat er een onderlinge afhankelijkheid is, waardoor een team van bestuurders ontstaat, afkomstig uit verschillende politieke richtingen, die zich individueel profileren, maar bereid zijn daar dwars doorheen toch gezamenlijk verantwoordelijkheid te dragen voor de kernproblemen van deze stad. Wij hebben eveneens zichtbaar gemaakt, hoezeer op elk van deze gebieden keuzen moeten worden gedaan, welke de dilemma's zijn en op welke punten wellicht tegen de stroom op moet worden geroeid. Kortom, een uitdaging aan de leden van de Raad als dragers van de politiek in Amsterdam, die keuzen te doen en de grenzen af te bakenen om richting te geven, opdat wij strijdbaar en vol ambitie verder kunnen met onze taak. Bestuurlijke vernieuwing houdt in, dat u onze inspiratiebron moet zijn en niet omgekeerd. Vanzelfsprekend zijn er in zo'n breed College ook onderlinge verschillen van mening, die in deze tijd van bestuurlijke vernieuwing ook zichtbaar worden gemaakt. Minderheidsstandpunten zijn aan de orde van de dag; zelfs ikzelf heb mij daar nu aan bezondigd. De heer Bruins Slot en mevr. Tanja hebben een aantal concrete voorbeelden genoemd. Er is Ä dat is ook kenmerkend voor het College Ä een grote bereidheid om, ondanks verschillende opvattingen over bepaalde zaken, samen door te gaan, tegenstellingen te overwinnen, per geval tot besluitvorming te komen en, als men verliest, zich bij meerderheidsbeslissingen neer te leggen. De meerderheid respecteert de minderheid, maar de minderheid respecteert ook de meerderheid. De heer Bruins Slot heeft in dit verband een concrete vraag gesteld over de positie van de wethouder voor Ruimtelijke Ordening. Ik kan hem namens de wethouder mededelen, dat deze nog lang niet aan het eind van zijn latijn is. Ik had het over meerderheden en minderheden. Wij beslissen bij meerderheid, zoals dat straks ook zal gebeuren bij het referendum, waarbij de hele stad op een vernieuwende manier wordt betrokken bij het doorhakken van een van de moeilijkste knopen waarvoor wij ons gesteld zien. Dat is een hartverscheurende keuze, waarbij over en weer grote belangen op het spel staan. De hele stad wordt uitgenodigd, mee te doen, inclusief blijkbaar de rechter in kort geding, die wij graag voor de binnenstad hadden willen behouden. Dat de gemoederen daarbij verhit raken en dat de campagnes inmiddels al zijn begonnen, soms hard tegen hard, is de winst van de democratie zoals die is bedoeld. Gelukkig is er een onafhankelijke commissie om te voorkomen, dat ook de vraagstelling inzet wordt van oververhitting. Mevr. Van der Stoel heeft gevraagd, of de opmerkingen van maatschappelijke organisaties die in het voortraject zijn gehoord, zijn verwerkt. Dit is zoveel mogelijk gebeurd bij de uitwerking van de beide scenario's. Uiteraard zijn de suggesties om het referendum niet te houden niet overgenomen. (Mevr. VAN DER STOEL: Dat heeft de Raad inmiddels gemerkt. Daarop was de vraag ook niet gericht.) Ik wil nu de acht thema's zo snel mogelijk de revue laten passeren en ingaan op de vragen die zijn gesteld. Het eerste thema in de missive betreft de economie en de werkgelegenheid. Het dilemma is de afweging van het streven naar werkgelegenheid en economische vooruitgang, met het ecologisch belang dat op het spel staat: de milieuproblematiek. Beide aspecten zijn in eerste termijn door vrijwel alle fracties als ernstige vraagstukken, die tegen elkaar moeten worden afgewogen, naar voren gebracht. Er zijn veel vragen gesteld over de effectiviteit van het werkgelegenheidsbeleid, met name ook door mevr. De Waart. Hoe gaat het daarmee nu in het kader van het kersverse RBA, waarin wij moeten samenwerken met de sociale partners? Verder zijn er de vragen van mevr. Van der Stoel, hoe het gaat met de relatie tussen de overheid en het bedrijfsleven, en van de heer Robbers over de opstelling van het bedrijfsleven op het punt van de werkgelegenheid, met name voor allochtonen, die wel erg vrijblijvend is. Alvorens die vragen te beantwoorden wil ik eerst ingaan op de problematiek van het milieu, waarover mevr. Tanja heeft gezegd, overeind houdend het feit dat economie en ecologie ook bij Groen Links permanent moeten worden afgewogen, dat daaraan de conclusie moet worden verbonden dat de keuze in haar fractie iets verder gaat in de richting van ecologie dan die in de stukken van het College, hetgeen in het kader van de profilering geen verrassing is. De heer R.H.G. van Duijn heeft zijn jaarlijkse goed geformuleerde en zeer bewogen pleidooi gehouden voor het betuigen van meer dan lippendienst aan de milieuproblematiek door het College. Ik moet zeggen, dat ik het betreur dat hij toch wat gemakkelijk heen stapt over de met overtuiging neergeschreven uitgangspunten in de missive op dit gebied. Niet alleen hebben wij de missive het motto "De duurzame stad" meegegeven; wij wisten wat wij deden. Het was geen poging om iets te verdoezelen of mooier voor te stellen dan het is. Het is een nieuw thema, waarvoor het College met extra veel elan en overtuiging heeft gekozen; de passages waarvan hij met enige verrassing vaststelde dat die er voor het eerst in staan, wat de opstellers ook moet hebben verrast, liegen er niet om. Als wij zeggen dat steeds meer mensen ervan overtuigd raken dat er grenzen zijn aan het tempo van de economische groei, te weten daar waar snelle, ongedifferentieerde groei ten koste gaat van onherstelbare schade aan ons leefmilieu, is dat een keuze waarop men ons nog in debat na debat kan aanspreken. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Kunt u misschien zeggen, waar u in deze begroting concreet gestalte hebt gegeven aan die nieuwe afweging en waar u hebt gezegd dat er sprake is van een snelle, ongedifferentieerde groei, waar u niet achter kunt staan terwille van het milieu?) Wij hebben in het kader van het milieuactieplan en in het werkprogramma NMP-Plus een heel duidelijke inventarisatie gemaakt van alle stappen die wij in Amsterdam willen zetten om de verantwoordelijkheid voor de duurzame ontwikkeling van onze planeet daadwerkelijk waar te maken. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Dat is een lijst van kleine reparatiemogelijkheden, maar geen lijst van zaken waarvan wordt gezegd dat u die laat vallen terwille van het milieu. U zegt niet, dat u Schiphol of de haven minder wilt uitbreiden terwille van het milieu.) Wij zijn het niet eens over Schiphol, maar bij de behandeling van het plan van aanpak voor Schiphol heeft de betrokken wethouder uiteengezet, hoezeer de normen terzake van de geluidsoverlast en de milieuverontreiniging een rol hebben gespeeld bij de uiteindelijke vaststelling van het plan van aanpak. Er was geen sprake van een eenzijdige economische plannenmakerij; het was een duidelijke afweging van economie tegen ecologie door alle betrokken partners, inclusief de provincie, het departement van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en de meest betrokken gemeenten. Als het gaat om dilemma's, is het van het grootste belang tot een goede afweging en een uitgebalanceerde keuze te komen. Die afweging is ook gemaakt, ook op vele andere terreinen in de begroting. (De heer R.H.G. VAN DUIJN: Hoe beoordeelt u dan de uitspraak van de Centrale Raad voor de Milieuhygi‰ne van vorige week, dat het plan tot uitbreiding van Schiphol rechtstreeks indruist tegen de doeleinden van het NMP?) Ik neem aan, dat dit nader moet worden afgewogen in het kader van de milieu-effectrapportage die aanstaande is en waarmee een stuurgroep waarvan wij ook deel uitmaken zich bezighoudt. Het laatste woord daarover is nog niet gesproken; die afweging van de argumenten voor en tegen gaat natuurlijk door. Ik wil hierover nog twee dingen zeggen. Het is misschien wat ongebruikelijk, maar ik heb afgelopen zomer Amsterdam vertegenwoordigd op een wereldmilieuconferentie van 140 steden, waarbij onder meer veel steden in de derde wereld en Oost-Europa aanwezig waren, die gezamenlijk in Toronto de Verklaring van Toronto hebben opgesteld over duurzame ontwikkeling en stedelijk management. Deze tamelijk verstrekkende verklaring moet dienen als bouwsteen voor een wereldmilieuconferentie van de Verenigde Naties, die dit jaar zal worden gehouden in Rio de Janeiro. Namens Amsterdam heb ik mijn handtekening gezet onder die verklaring en niet alleen namens Amsterdam; ik mocht tekenen namens alle daar aanwezige Europese steden. Het zou interessant zijn, de consequenties daarvan en de vraag of het Amsterdamse beleid daaraan voldoet Ä ik meen van wel Ä nader te bekijken, want men kan ons nog jarenlang aan die verklaring houden. Op die conferentie werd op een heel interessante wijze een presentatie gegeven van een samenwerkingsverband op milieugebied tussen een stad in West-Europa en een stad in Oost-Europa, Hamburg en Praag, die met elkaar gemeen hebben dat zij allebei aan de rivier de Elbe liggen en dus een gemeenschappelijk belang hebben, zowel economisch als ecologisch, bij een zo goed mogelijk beheer van de Elbe. Dat was een indrukwekkend model. Als men spreekt over een stad, gericht op de wereld, moet men zich realiseren, dat elke cent die wordt ge‹nvesteerd in het milieu op dit moment honderd maal zo rendabel is in Oost-Europa als in ons eigen land. Het valt misschien te overwegen Ä ik heb aan de Commissie voor Algemeen Bestuurlijke en Juridische Zaken enz. een verslag gestuurd van een bezoek aan Boedapest Ä een dergelijk samenwerkingsverband met Boedapest aan te gaan rond het Rijn-Main-Donaukanaal, dat in 1992 opengaat. Mevr. De Waart heeft een groot aantal vragen gesteld over de effectiviteit van het werkgelegenheidsbeleid, waarbij zij voorbeelden noemde, zoals het Jeugdwerkgarantieplan, de decentralisatie van het RBA, de individuele trajectbegeleiding door de Gemeentelijke Sociale Dienst en het Gewestelijk Arbeidsbureau samen, de banenpools enz., die zoden aan de dijk zetten en aantonen dat wij nu eindelijk eens niet bezig zijn met een repeterende breuk. Onverwachts Ä ik had dat, met al mijn wantrouwen tegen functionele decentralisatie niet verwacht van het RBA Ä is er op dit gebied sprake van een nieuw elan in het beleid ter bestrijding van de werkloosheid, mede dank zij de grote gemeentelijke inbreng in het RBA. Daarnaast zijn er de projecten als Amsterdam Kompakt. Verrassend is ook het positieve commentaar van alle kanten op het Jeugdwerkgarantieplan, waartegen wij zovele jaren wat tobberig hebben aangekeken; ik herinner mij, dat de CDA-fractie jaren geleden hierover nog wel eens een kritische opmerking maakte. Belangrijk is in dit verband de vraag van de heer Robbers, hoe het nu zit met de verhouding met de sociale partners en met name de inschakeling van allochtonen en of wij de sociale partners op dit punt niet wat krachtiger zouden moeten aanspreken. Zoals men weet, is alweer twee jaar geleden in de Stichting van de Arbeid een akkoord gesloten om in drie jaar tijd 60.000 allochtonen aan een baan te helpen. Dezer dagen is echter bekend geworden, dat het allemaal niet zo vlot gaat als in de Stichting van de Arbeid was afgesproken. Ik meen dan ook, dat Ä dit is ook aangezwengeld door wethouder Jonker en zijn adviesraden in de Amsterdamse aanzet tot het nationale minderhedendebat Ä de discussie over contract compliance weer wat dichterbij komt, want wij kunnen niet vrijblijvend in cirkels blijven ronddraaien. Mevr. Tanja heeft in dit verband een vraag gesteld over het bericht over contract compliance in de bouwwereld en het verhaal dat diverse wethouders daar minder positieve tegenover staan. Dit is een groot misverstand; het College staat juist heel positief tegenover de kansen die in de bouwwereld zijn aangedragen. De genoemde berichten hadden betrekking op allerlei adviezen die in het voortraject waren gevraagd en die de normale kanalen zijn gepasseerd. (Mevr. TANJA: Heeft het College de bouwwereld inmiddels uitgenodigd om hierover te praten?) Dat gebeurt in januari. (Mevr. TANJA: En volgen de andere sectoren dan?) Ja. Het College heeft dit in gang gezet en de bouwwereld heeft daarop positief gereageerd. Het was dus uiterst merkwaardig, vervolgens in de krant te lezen dat het College er heel kritisch tegenover stond. Dat is een misverstand. Naar aanleiding van die kranteberichten hebben wij de zaak in het College besproken en besloten, er haast achter te zetten. In januari zullen nadere gesprekken plaatsvinden. (De heer HULSMAN: Dan doet u er toch wat lang over, een vraag van mijn fractie over dit punt te beantwoorden. Zodra de zaak in de publiciteit kwam, hebben wij die vraag aan het College voorgelegd, maar tot op de dag van vandaag hebben wij daarop nog geen antwoord gekregen.) Die vraag is wel degelijk beantwoord; wij hebben vandaag de hele lijst van schriftelijke vragen doorgenomen.   Het komt overigens wel vaker voor, dat wordt gevraagd wanneer een vraag wordt beantwoord terwijl die al is beantwoord. (De heer HULSMAN: Het zou mij toch verbazen als de post die brief niet bij mij zou hebben bezorgd!) Inderdaad, maar het College heeft uw vragen al zeker zes weken geleden beantwoord. (Mevr. TANJA: Dat kan haast niet, want toen was de brief nog niet verstuurd!) De hoofdzaak is in ieder geval, dat de zaak in januari rond komt. (De heer HULSMAN: De bouw hebben wij nu gehad. Als wij de volgende sectoren wat sneller afwerken zouden wij dat zeer op prijs stellen.) De spits is hiermee afgebeten; misschien gaat het vervolg sneller. Ten slotte noem ik in dit verband de vraag van mevr. Van der Stoel over het minder goed functioneren van het overleg gemeente-bedrijfsleven. Het is mij bekend, dat daarover wel eens wordt geklaagd; eerlijk gezegd zijn er hier en daar ook wel wat routineuze elementen ingeslopen en ik ben dan ook wel eens blij, dat de contacten met het bedrijfsleven zich niet beperken tot dit institutionele overlegkader. Aan de andere kant is ons ook weer niet gebleken dat men ervan af wil. Zelf willen wij dat ook niet, maar wij staan open voor voorstellen om het overleg weer wat nieuw elan in te blazen. (Mevr. TANJA: Ik verzoek u, ook nog in te gaan op een andere vraag die ik heb gesteld, namelijk hoe het College de in het programakkoord afgesproken doelstelling denkt te halen, de werkloosheid in Amsterdam terug te brengen tot het landelijk gemiddelde. Wat is de stand van zaken op dat punt?) De stand van zaken is, dat wij het gestelde doel nog niet hebben bereikt. (Mevr. TANJA: Dat begrijp ik, maar hoe ver bent u op weg?) Wij constateren nu voor het eerst in al die jaren een trendbreuk: voor het eerst loopt de werkloosheid terug en dat is op zichzelf een heel positieve ontwikkeling. Wij zitten echter nog niet op het landelijk gemiddelde. U moet er straks maar op terugkomen bij de functiegewijze behandeling; ik kan u nu geen scenario voorleggen voor het moment waarop wij het landelijk gemiddelde zullen bereiken. Hiermee wil ik overstappen naar het tweede thema, de stedelijke vernieuwing. De heer Robbers sprak in verband met de IJ-oevers Ä een paradepaardje als wij het hebben over stedelijke vernieuwing Ä wat smalend over 1992 als studiejaar. Daarmee doet hij natuurlijk geen recht aan het feit dat het gaat om het totale programma voor ruimtelijke vernieuwing, waarin 44 projecten aan snee zijn. Men kan dus niet zeggen, dat deze zaak in Amsterdam alleen maar in studie is genomen; heel wat projecten zijn in uitvoering. De heer Bruins Slot en mevr. Van der Stoel hebben gevraagd, hoe Amsterdam ervoor staat in de Europese concurrentieslag. Ik kan hierover zeggen Ä dit is dan tevens een antwoord op de opmerking van de heer Robbers over 1992 als studiejaar Ä dat het goed gaat met de speerpunten op dit gebied, te weten de vestiging van internationale hoofdkantoren van bedrijven. Vorig week is het tweejaarlijkse rapport van KPMG verschenen over de groei in de sector van niet-Europese hoofdkantoren in de Amsterdamse regio. Daaruit blijkt, dat die groei nog geenszins stagneert; het aantal vestigingen van Japanse bedrijven in de regio is verdubbeld van 75 tot 150 en die ontwikkeling is nog behoorlijk in beweging, ondanks de recessie die zich aftekent. In dit verband is ook gevraagd naar het verschil in visie tussen de wethouder voor Economische Zaken en de wethouder voor Ruimtelijke Ordening rond de scenario's voor de toekomstige kantorenontwikkeling in het kader van het structuurplan. Zoals wij allen weten, is een discussie gaande over de verschillende scenario's in het structuurplan. Volgens de wethouder voor Economische Zaken is daarin onvoldoende rekening gehouden met het feit dat deze sector wel eens sterker zou kunnen groeien da tot nu toe het geval is geweest. Het meest optimistische scenario lijkt ons, gelet op de economische recessie, op dit moment vrij academisch, maar het College heeft in goede harmonie besloten, dat de mogelijkheid van een aanvullende kantorenontwikkeling langs de zuid- as zal worden onderzocht, zodat die kan worden betrokken bij de tussentijdse bijstelling van het structuurplan. Het feit dat zo'n meningsverschil in eerste aanleg in volle wasdom naar buiten komt, moet mijns inziens geheel sporen met de opvattingen van de heer Robbers over bestuurlijke vernieuwing. (De heer ROBBERS: Dat is wel erg kort gezegd: tweespalt gelijk stellen aan bestuurlijke vernieuwing!) Dat heb ik niet bedoeld. Ervan uitgaande dat er inderdaad sprake is van tweespalt Ä dat komt in de beste families en de allerbeste colleges voor Ä neem ik aan, dat u toch niet zou willen dat wij die geheim hielden. Ik ken overigens geen collegeleden die bedrijven de stad uit zouden willen jagen; dat is ook door niemand gevraagd. (De heer BRUINS SLOT: Een van de leden van de Raad heeft dat wel degelijk gezegd. Hoe is het dan mogelijk, dat u die niet kent? Die opmerking was van mevr. Tanja.) Ik zal alle verhalen er nog eens op nalezen, maar ik ken in ieder geval geen collegeleden die dit willen. (Mevr. TANJA: Ik heb gevraagd, of wethouder Jonker nog steeds van mening is dat wethouder Saris bedrijven de stad uit jaagt. Die vraag was aan de orde bij de behandeling van het structuurplan.) Dat hebt u dan wel heel kort en ongenuanceerd samengevat. Wethouder Jonker en ik maken deel uit van hetzelfde College en wij ontmoeten elkaar tweemaal per week. Als ik zeg dat ik zo'n wethouder niet ken, lijkt het mij sterk dat wethouder Jonker zo'n wethouder wel zou kennen. Dat zou een wel heel overdreven vorm van bestuurlijke vernieuwing zijn! (Mevr. TANJA: Het heeft in diverse kranten gestaan, maar in de Raad hebben wij er eigenlijk niets van gehoord.) Met betrekking tot het woonklimaat hebben wij in de missive geschreven, dat Amsterdam zich ontwikkelt tot een moderne, pluriforme stad met een internationale uitstraling. Wij hebben ons als taak gesteld, een woonklimaat te scheppen dat daarbij past. Dit leidt tot een aantal maatregelen op het fysieke vlak en een flink aantal maatregelen en activiteiten op het sociale vlak. Verscheidene sprekers zijn hierop ingegaan. Bijna traditioneel Ä overigens tot mijn genoegen, maar dat is niet relevant Ä heeft D66 in dit kader gesproken over de kwestie van een stadsbouwmeester en daarbij een nota hierover aangekondigd. Dat ontslaat mij dus van de taak, er nu uitvoerig op in te gaan. Voorts heeft D66 het welstandsregime aangesneden. Ik kan hierop antwoorden, dat in het vervolg op de adviezen over de openbare ruimte en kwaliteit van de drie adviesraden Ä voor de Stadsontwikkeling, de Monumentenzorg en de Kunst Ä in het kader van de nota van de heer Hooijmaijers ter zake wordt gewerkt aan voorstellen tot verbetering van de organisatie van het welstandstoezicht, waarbij ook het supervisorenmodel wordt betrokken. Het advies van de genoemde drie raden pleit overigens voor een ge‹ntegreerde inzet van de kennis en het instrumentarium op het gebied van de stedebouw, de architectuur, de welstandszorg en de monumentenzorg. Daarnaast is bij de Schoonheidscommissie nog een rapport in voorbereiding, waarin voorstellen worden gedaan voor objectieve richtlijnen voor de welstandsbeoordeling, op te nemen in de nieuwe Bouwverordening. Dit punt komt ongetwijfeld nog aan de orde in de Raad; het is een uiterst belangwekkende materie. Wij blijven kiezen voor een compacte stad, waarin Nieuw-Oost een cruciale rol vervult. Daarom ook is ons er zo veel aan gelegen, dat het verstedelijkingsmodel van de Vinex boven tafel wordt gehouden. Raadsleden die zich ongerust maken over onze groene lobben, zoals mevr. Tanja en de heer R.H.G. van Duijn, wijs ik erop, dat in alle belangrijke plannen die nu op tafel liggen, zoals ons eigen structuurplan, de structuurvisie van het ROA en de provinciale structuurvisie, de groene lobben worden gezien als een zeer belangrijk onderdeel van de stedelijke structuur, dat moet worden behouden. Ondanks de behoefte aan woningbouwlocaties in het kader van de Vinex willen wij de groene lobben dan ook maximaal ontzien. Dat geldt trouwens niet alleen in Amsterdam, maar ook in het ROA-gebied buiten Amsterdam. Waterland bij voorbeeld wil de zekerheid hebben dat het groen blijft, wil het meewerken aan het ROA. Dit speelt straks ook een enorme rol bij het bereiken van overeenstemming over wat uiteindelijk in de tweede versie van de ROA-structuurvisie over de groene lobben zal staan. Wij kiezen voor een stad en een regio waarin geen ghetto's voorkomen; wij kiezen voor een stad waarin arm en rijk, jong en oud, autochtoon en allochtoon, gezinnen en alleenstaanden bij elkaar wonen. Wij moeten er dan wel voor zorgen, dat zij er ook kunnen wonen. In dit verband heeft mevr. De Waart, hoewel zij zich uitspreekt voor diversiteit boven uniformiteit, erop gewezen, dat serieus moet worden gekeken naar de behoefte van 60-plussers om samen in een vertrouwde omgeving te kunnen wonen. Ik kan haar mededelen, dat de Gemeentelijke Dienst Herhuisvesting is verzocht, de mogelijkheid hiervan te onderzoeken. Ondanks dit alles blijft de stadsvernieuwing een essentieel en permanent proces in de stad. Ik begrijp dan ook niet, hoe men kan bedenken dat dit in vijftien jaar voorbij zou kunnen zijn. De voortzetting van de stadsvernieuwing is essentieel geweest om het ontstaan van ghetto's in de oude wijken te voorkomen en zal ook een rol blijven spelen in de gordel '20-'40. Door het teruglopen van de rijkssubsidies voor aankopen en opknappen zitten wij diep in de problemen en moeten wij ons beraden op een nieuw beleid voor de particuliere woningvoorraad. Op korte termijn zullen in een discussienota over de volkshuisvesting keuzen aan de Raad worden voorgelegd voor die nieuwe aanpak. Een nieuwe uitdaging voor ons wordt, ik zei het al, de gordel '20-'40, juist omdat de stadsvernieuwing Ä misschien moet ik wel zeggen: het stadsonderhoud Ä naast stadsbeheer een permanent proces is. Na vijftien jaar stadsvernieuwing zijn deze wijken weer ouder geworden en is de kwaliteit verder teruggelopen. In de begroting is trouwens een verschuiving van de financi‰le middelen naar de gordel '20-'40 opgenomen en in de aangekondigde nota inzake de stadsvernieuwing zullen verdere verschuivingen in deze richting aan de Raad worden voorgelegd. Het volgende onderwerp is de sociale stad. Zonder een politiek van solidariteit en eerlijk delen is er in Amsterdam geen draagvlak voor welke politiek dan ook. Dat staat in onze missive en het is natuurlijk ook waar. Er zijn veel mensen in de stad die het zonder steun van de overheid in enigerlei vorm niet redden. De sociale vernieuwing speelt hierbij een heel belangrijke rol. Daarbij gaat het inderdaad om een ander achterstandsbeleid, te weten het in de breedte en in samenhang opheffen van achterstanden op het gebied van scholing, arbeid en maatschappelijke deelname. Dat moet ons echter wel mogelijk worden gemaakt en ik moet zeggen, na alle tamtam daarover, dat het beleid van de rijksoverheid Ä daarover zijn in de afgelopen dagen ook harde noten gekraakt in de Tweede Kamer Ä kan worden gekenschetst als een operatie "sigaar uit eigen doos". Aan terugdringen van de regelgeving en verkokering, waarvoor de projectgroep onder leiding van de heer Schaefer zo warm is gelopen, gebeurt nog veel te weinig. Wij hebben besloten, zoals u ook in de begroting hebt gezien, onze eigen gelden niet te versnipperen, maar zoveel mogelijk te richten op een klein aantal speerpunten. Of dat nu moet zijn naar ‚‚n speerpunt, zoals de heer Robbers zei, vragen wij ons af; daarover zullen wij nog de discussie moeten aangaan, maar wij zien wel het belang in van een toespitsing op een klein aantal zeer wezenlijke en ook enthousiasmerende speerpunten, die iedereen kan overzien en die ook een belangrijke rol kunnen spelen voor de leefbaarheid in de stad. Het gaat immers in de eerste plaats om leefbaarheid en werk, daarnaast om onderwijs en arbeidsmarkt en vooral ook om integratie. Op die speerpunten moet in het komende jaar resultaat worden geboekt, uiteraard samen met de stadsdelen, die hierin een meer dan dominante rol spelen. Dat is de afspraak die wij hebben gemaakt. Verspreid over de verschillende begrotingshoofdstukken en ook samengebracht in een dwarsdoorsnede vindt u de verschillende voorstellen uitgewerkt. Op het speerpunt "leefbaarheid" neemt de woonzorggarantie, naast de conducteur op lijn 13 en de stadswacht, een prominente plaats in. Het College wil eraan werken, dat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen binnen een structuur die zekerheid en veiligheid biedt. Daarvoor is in ieder geval een beveiligde, betaalbare en zo nodig aangepaste woning nodig, naast een adequate hulp- en dienstverlening, die ook 's nachts bereikbaar is. De woonzorggarantie Ä dit aan het adres van de heer Bruins Slot Ä valt onder de categorie "nieuw, nooit eerder bedacht beleid". Ook in het komende jaar zullen weer ongeveer 900 mensen via de banenpool aan een baan en een perspectief worden geholpen. Bij het speerpunt "onderwijs en arbeidsmarkt" wordt een aantal projecten uitgewerkt in de geest van het advies inzake het z.g. vrijhavenconcept. Daarnaast wil het College zich richten op het lager beroepsonderwijs. Een groot aantal initiatieven op het gebied van voorschoolse opvang, verlengde schooldag, nieuwkomersbeleid en preventieve en perspectief biedende projecten voor jeugdigen is ondergebracht bij het speerpunt "integratie". Ook in het komende jaar is een Ä zij het kleiner Ä bedrag bestemd voor het ondersteunen van initiatieven van de bevolking. Daar ontmoet de sociale vernieuwing haar bestuurlijke evenknie: het ruimte bieden voor oplossingen die komen van de mensen zelf en het maatschappelijk initiatief. Ik ben het voor een deel eens met degenen die hebben gezegd, dat er nog geen frisse wind van deregulering en ontkokering is opgestoken, maar daarover heb ik het al gehad. Het grootste probleem is de verkokering dwars door de bestuurslagen heen, maar wij zullen ons best doen om die te doorbreken. (Mevr. DE WAART-BAKKER: Lijkt dit u geen goed moment om uw antwoord te onderbreken en morgen verder te gaan?) Ja, dat wilde ik juist voorstellen. Ik zal morgen beginnen met het onderwerp daklozen; dan weet u waar ik ben gebleven.   De discussie wordt geschorst.   De vergadering wordt om 23.05 uur geschorst tot de volgende middag 13 uur.

---

---