Gemeente Amsterdam
Raadscommissie Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening,
Volkshuisvesting en Monumenten
Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
1
DEFINITIEF
Vergadering
Openbare vergadering van de Raadscommissie Verkeer, Vervoer en Infrastructuur,
Dienstverlening, Volkshuisvesting en Monumenten
Vergaderdatum
24 juni 2009 van 13.00 tot 17.08 uur en van 19.30 tot 22.32 uur in zaal 0239 van het
stadhuis
Verslag vastgesteld op
2 september 2009
Voorzitter
: de heer Van Drooge (CDA
Portefeuillehouder:
de heer Gerson
Commissiegriffier:
mevrouw Coppen
Verslaglegging:
de heer Seelen (Notuleerservice Nederland)
Aanwezige commissieleden
: de heer Bakker (SP), de heer Beishuizen (VVD),
mevrouw Bergervoet (PvdA), de heer Flos (VVD), mevrouw Hauet (PvdA), de heer
Manuel (D66), de heer Molenaar (GL), mevrouw Netjes, (CDA), mevrouw Van Pinxteren
(GL)
Afwezige commissieleden
: mevrouw Appels (D66), de heer Mahdi (PvdA)
Overige aanwezig
: mevrouw Beishuizen (DIVV), mevrouw Van den Broek (DIVV),
de heer Dijk, de heer Garritsen, de heer Van Ham (DIVV), de heer Heffener (DIVV), de
heer Vegting (DIVV), mevrouw Vinken (DMB)
Verkeer, Vervoer en Infrastructuur
De agendapunten 17 en 20 zijn gevoegd behandeld.
17
2
e
termijn commissie-Veerman – Noord/Zuidlijn
20
Noord/Zuidlijn bovengronds?
De
VOORZITTER
zegt blij te zijn met de aanwezigheid van mevrouw Van ’t
Hoogerhuijs als inspreekster in plaats van de heer Lubbers. De heer Lubbers heeft na de
vorige commissievergadering per e-mail zeer onaardige dingen over leden van de
commissie gezegd. Spreker vindt dat het niet aangaat om ongenuanceerde
scheldwoorden in de richting van commissieleden te gebruiken.
Insprekers
Mevrouw
VAN ’T HOOGERHUIJS
(namens het Comité Petities Noord/Zuidlijn)
heeft begrepen dat, als gevolg van de Noord/Zuidlijn, de geldnood van de gemeente
Amsterdam gigantisch groot is. Zij denkt dat de commissieleden blij zullen zijn met de
nota Het steeltje en de appel – een alternatieve Noord/Zuidlijn. Op de laatste pagina
ervan staat een grafische weergave van de alternatieve Noord/Zuidlijn in de vorm van een
appel met een steeltje. Zij hoopt dat de commissieleden er iets mee zal doen. Het comité
wil meedenken over goede alternatieven en met de gemeente samenwerken.
De heer
MANUEL
vraagt of de appel ook een klokhuis bevat.
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Definitief Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
2
Mevrouw
VAN ’T HOOGERHUIJS
beaamt dat. Het is iets waar zij graag verder
over wil praten.
De heer
FLOS
wijst erop dat het model uitgaat van de Noordlijn en sluiting van de
ring. Daarmee worden Noord, het centrum en de Zuidas niet met elkaar verbonden.
Mevrouw
VAN ’T HOOGERHUIJS
antwoordt dat er al heel veel voortreffelijk
vervoer bestaat, zoals lijn 7 en lijn 10. Via haar model wordt dat goed op elkaar
aangesloten. Zij heeft vooral aandacht besteed aan het aspect kostenbeheersing.
De heer
VAN LAMOEN
(namens Vereniging De Bovengrondse) constateert dat
de commissie geen schriftelijke onderbouwing heeft ontvangen van de door de
commissie-Veerman becijferde kosten, de risico’s en risicobedragen. Hij vraagt zich af of
de totale kosten de 3,1 miljard euro niet zullen overschrijden. Hij stelt drie vragen. Zijn alle
risico’s geïnventariseerd? Is bij elk risico de kans dat het optreedt goed geschat? Zijn alle
risicobedragen goed geraamd? Zijn alle risico’s die met meer dan 50% zekerheid op
zullen treden voor het volledige risicobedrag in de projectkosten opgenomen? Hij stelt
voor om voor 1 september 2009 een second opinion te laten uitvoeren door Aon Risk
Consultants.
De heer
VAN DER HORST
noemt de Noord/Zuidlijn de lijn van leugen en
zelfbedrog. Hij heeft al eerder gewezen op geknoei en gesjoemel en denkt dat de
enquêtecommissie zal struikelen over de prognoses van de kostenstijgingen. Hij vindt het
onverantwoord om akkoord te gaan met de herstart en stelt voor om realistisch naar
alternatieven te kijken en de resultaten van de enquêtecommissie af te wachten.
Mevrouw
VAN PINXTEREN
vraagt uitleg over de uitspraak dat de
enquêtecommissie zal struikelen over de prognoses van de kostenstijgingen.
De heer
VAN DER HORST
antwoordt dat het huidige project een fundamenteel
ander project is dan waartoe destijds bij de subsidiebeschikking is besloten. De raad heeft
zich laten leiden door de prognoses.
De heer
BAKKER
vraagt op welke veranderingen de inspreker doelt.
De heer
VAN DER HORST
zegt dat voldaan had kunnen worden aan de
subsidiebeschikking door het rechttrekken van lijn 51. Er is een paar honderd miljoen euro
extra nodig om tot station Buitenveldert te komen. Dat geld is niet in de berekeningen
opgenomen. Er is niet onderzocht hoe de extra passagiersstroom naar Westwijk op een
andere manier kan worden opgevangen.
Commissie
De heer
BAKKER
vindt het teleurstellend dat de motie van de raad niet is
uitgevoerd en dat de commissie-Veerman geen alternatieven heeft onderzocht. Hij is ook
niet tevreden over de kosten- en batenanalyse. Bij geen enkel infrastructureel project
houdt men een termijn van honderd jaar aan. De onderhoudskosten zijn niet opgenomen
in de kosten- en batenanalyse van Veerman. Deze zouden in de ritprijs zijn
verdisconteerd. Dat geldt echter niet voor groot onderhoud. Hij wijst daarbij op het
Metromorfoseplan. De renovatie van de Oostlijn kost 170 miljoen euro. Er moet een
deugdelijke kosten- en batenanalyse komen. De baten zijn ontstellend laag. Spreker vindt
het merkwaardig dat de commissie-Veerman daar helemaal niets over zegt. De
vervoersprognoses zijn uitermate onzeker en nergens op gefundeerd. Hij denkt dat de
wethouder zich erg zuinig opstelt ten aanzien van de tegemoetkoming aan bewoners en
ondernemers en vraagt hem iets concreter te zijn. Hij vraagt ook opheldering over de
tegenstrijdige adviezen over de organisatie van Veerman en Berenschot. Hoe groot mag
de cosmetische schade bij het boren zijn? Spreker vindt het rapport ongeschikt om er een
belangrijk besluit over doorgaan of niet op te baseren en kondigt aan moties te zullen
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Definitief Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
3
indienen.
Hij waardeert de snelle reactie op het TransTec-rapport van de SP. De
commissie-Veerman heeft dat rapport niet begrepen. De reactie van de DIVV is grondiger,
maar ook daarin staan fouten. Er zijn geen trams van 60 m. Hoe duur is de lijn van het CS
naar Noord: 1,1 miljard euro of 2 miljard euro? Vergeleken waarmee wordt de regelmaat
verbeterd? Ook is er geen sprake van een sneltram. Het grote voordeel is dat er niet
geboord hoeft te worden. Het TransTec-rapport verdient volgens hem nadere bestudering.
Mevrouw
VAN PINXTEREN
wil weten in welke richting de moties van de SP
zullen gaan.
De heer
BAKKER
wil alsnog een serieus onderzoek naar alternatieven en
uitvoering van de motie. Als bekend is of en hoeveel het Rijk bijdraagt, dan moet de raad
besluiten wat er gedaan moet worden. Verder wil hij een betere kosten- en batenanalyse.
Mevrouw
VAN PINXTEREN
constateert dat het college alle aanbevelingen van de
commissie-Veerman overneemt. Er is geen technisch probleem, maar een organisatorisch
probleem. Er moet een sterke projectdirecteur komen, met naast hem een
projectcommissie. Dat klinkt redelijk. Het is de taak van de wethouder en niet van de raad
om de projectcommissie goed in te richten. Hij moet de raad op de hoogte brengen van
de samenstelling van de projectcommissie, die vervolgens de raadscommissie regelmatig
moet informeren. Spreekster benadrukt dat er een groot probleem bestaat op het vlak van
de communicatie met de raad en vooral met de inwoners. Het spreekt vanzelf dat het
project een werkend vervoerssysteem moet opleveren. Er is een enorme cultuuromslag
vereist. De projectcommissie moet ervoor zorgen dat die gestalte krijgt en niet verwatert.
Het schadebureau moet sneller en meer burgergericht werken. Spreekster snapt niet
waarom dit bureau weer bij de projectorganisatie moet worden ondergebracht. Beide zijn
ooit gescheiden om te voorkomen dat de technici zich zouden bemoeien met de
beoordeling van klachten. Allerlei alternatieven zoals het appeltje zijn niet onderzocht.
Waarom zijn er niet meer scenario’s onderzocht? Spreekster weet nog niet of het nodig is
een second opinion naar de risico’s te laten uitvoeren. Zij prijst de inzet van de SP om zelf
een onderzoek naar alternatieven te doen. Zij gelooft echter niet in het alternatief van een
premetro waar later een echte metro van kan worden gemaakt. Het rapport van de SP
zegt niets over het dan noodzakelijke afsluiten en opbreken van straten. Het probleem
wordt daarmee naar de toekomst verschoven. Zij denkt dat een extra tramlijn die grote
aantallen mensen moet vervoeren zal leiden tot erg veel drukte op straat. Bovendien moet
er in dat geval ook veel gebeuren aan de huidige werken. Het later afbouwen van de
Noord/Zuidlijn is zeer onwenselijk voor omwonenden en ondernemers die dan langs de
route wonen. Zij ziet daar niet veel in.
Mevrouw
BERGERVOET
vindt dat de commissie-Veerman in korte tijd een goed
rapport heeft afgeleverd. Zij kan zich vinden in de aanbeveling om door te gaan met de
aanleg van de volledige lijn. Zij heeft wel enkele kanttekeningen bij de aanbevelingen en
dankt het college voor de beantwoording van haar vragen. Als er niet vanaf twee
richtingen kan worden geboord, is het bedrag van 0,5 miljard euro extra dan voldoende en
levert dat geen verdere vertraging op? Levert het parkeren van de boor in een dichtblok
extra risico’s op? Het tot stand brengen van de gewenste cultuuromslag kost tijd.
Wanneer is het zover? Veerman bepleit een ruimhartige omgang met de bewoners.
Spreekster vraagt om een concreet voorstel daartoe van de wethouder. Waarom wordt de
schaderegeling in overleg met bewoners en ondernemers niet herzien? De metro gaat
pas in 2017 rijden in plaats van in 2011. Langer dan een decennium wonen en werken
langs een bouwput is geen normaal maatschappelijk risico. De financiële ondersteuning
van de bewonersorganisaties moet gecontinueerd worden. Station Vijzelgracht is pas heel
laat klaar. Tot die tijd kunnen er geen leuke activiteiten plaatsvinden. Wat wordt er tot die
tijd voor de bewoners gedaan? Als de bewoners suggesties aandragen om de overlast te
verminderen, maar die geld kosten, dan moeten deze worden overgenomen. Na het
bevriezen van de bodem moeten normale arbeidstijden gehanteerd worden. De bewoners
hebben vijf dagen van 07.00 tot 19.00 uur voorgesteld en geen werkzaamheden in het
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Definitief Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
4
weekend. De PvdA ondersteunt dit voorstel krachtig. Spreekster is blij met de toezegging
dat DIVV zal onderzoeken of er een tijdelijke tramhalte kan komen op de kruising
Prinsengracht-Vijzelgracht en hoopt dat deze snel wordt gerealiseerd. Zij wil ook extra
aandacht voor het bestrijden van inbraak en verloedering. Hoe wordt gewaarborgd dat er
geen belangenverstrengeling ontstaat als het schadebureau weer bij het projectbureau
wordt ondergebracht? Hoe is de relatie van het projectcommissariaat met de raad? Wie
benoemt de drie externen? Worden zij zo snel mogelijk aangesteld?
De heer
BAKKER
vindt het vreemd als de raad het projectcommissariaat
benoemt.
Mevrouw
BERGERVOET
trekt een parallel met de Kunstraad, waarbij het college
een voordracht doet en de raad daarin toestemt. De wethouder behoudt zijn
verantwoordelijkheid om de raad tijdig en goed te informeren.
Mevrouw
VAN PINXTEREN
stelde daarom voor dat de wethouder de
projectcommissie benoemt.
Mevrouw
BERGERVOET
herhaalt dat de projectcommissie een nieuw fenomeen
is en sluit zich aan bij de suggesties van mevrouw Van Pinxteren en de heer Bakker. Zij
weet nog niet wie de extra kosten moet betalen. Wat gebeurt er als het Rijk niet met geld
over de brug komt?
De heer
BAKKER
wijst erop dat bij een motie een dekking geleverd moet worden.
Hoe moet dat in dit geval?
Mevrouw
BERGERVOET
is bang dat als de wethouder met een dekkingsvoorstel
komt, het Rijk zal zeggen dat de gemeente het geld zelf heeft. Dan is het lastig
onderhandelen. 500 miljoen euro is een heel groot bedrag, zeker nu er een recessie is. Zij
heeft waardering voor het feit dat de SP met een eigen alternatief voor een premetro op
de proppen is gekomen. Deze premetro behoudt echter de nadelen van een
bovengrondse lijn, zoals kruisingen en interactie met andere verkeersdeelnemers. Dit
alternatief kost bovendien veel geld: nieuwe trams en ingewikkelde en dure ondergrondse
ingrepen. Zij kiest daarom voor een echte metro en een volledige Noord/Zuidlijn.
De heer
MANUEL
maakt zich zorgen over de risico’s van het boorproces en over
de financiën. Hij verwijst naar een bijeenkomst waarbij de risico’s van het boorproces
uitvoerig zijn besproken. De lijst met risico’s is aanzienlijk. Sommige ervan zijn klein of
zeer klein, maar ze bestaan allemaal. De raad moet uitmaken of dit een verantwoord
risicoprofiel is. Spreker heeft daar grote moeite mee, want de risico’s zijn talrijk en de kans
dat ze optreden is vaag omschreven. De kosten lijken nu 3,1 miljard euro te bedragen. Hij
kan niet bepalen of de commissie-Veerman bepaalde dingen heeft weggelaten of te
optimistisch heeft ingeschat. Hij sluit zich aan bij het voorstel van de heer Van Lamoen
om de kosten nog eens door een externe partij te laten narekenen. Als de kosten geen
3,1 miljard euro bedragen, maar 3,5 of 4 miljard euro, dan dringt de vraag zich op hoe de
extra kosten moeten worden gefinancierd. Hopen op geld uit Den Haag kan geen kwaad,
maar als dat er niet komt, dan moet er een plan B zijn om het bedrag zelf te financieren.
Waar ligt de grens voor de gemeente Amsterdam? Hoe worden eventuele kosten
bovenop 3,1 miljard euro gefinancierd? Hij is er niet gerust op. Bewoners en ondernemers
langs het traject zitten al eindeloos met de bouw opgescheept en moeten er nog minstens
negen jaar tegenaan kijken. Zij hebben recht op een eigen organisatie die hen
vertegenwoordigt.
De
overheid
dient
daarin
te
voorzien.
De
schade-
en
compensatieregelingen moeten ruimhartig zijn. Ondernemers zouden niet elk niet-getapt
glas appelsap hoeven te verantwoorden. De meerderheid van de betrokken ondernemers
wil weg. Sommige ondernemers eten hun pensioen op omdat hun schade niet
gecompenseerd wordt. Ook de verhuisbereidheid van de bewoners is enorm. De overheid
moet ook hier ruimhartig mee omgaan. Mensen moeten hun huis kunnen verkopen of
worden geholpen bij het vinden van een andere woning. De langdurige overlast die nu
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Definitief Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
5
wordt voorzien mag hen niet worden aangedaan. Kan de wethouder toezeggen dat de
werktijden beperkt blijven, zodat de overlast zo klein mogelijk is en mensen van een rustig
weekend kunnen genieten?
De heer
BAKKER
vraagt of de heer Manuel een motie wil steunen die vraagt om
een volledige kosten- en batenanalyse.
De heer
MANUEL
gaat vooralsnog uit van de juistheid van de cijfers in het
rapport-Veerman, maar vindt het nuttig om een second opinion te vragen en de rekensom
van de commissie-Veerman nog eens door een externe partij te laten narekenen.
Mevrouw
VAN PINXTEREN
wil weten wat de heer Manuel doet als hij na de
zomer hoort dat de lijn veel duurder wordt dan de commissie-Veerman heeft
voorgerekend.
De heer
MANUEL
antwoordt dat na het besluit om door te gaan verder wordt
gegaan met het ontgraven van de stations. Het boorproces begint pas in 2010. Als in
september blijkt dat de lijn 4 miljard euro kost, dan moet opnieuw worden afgewogen wat
er met de stations moet gebeuren.
De heer
FLOS
meent dat de commissie-Veerman erin geslaagd is om een begin
te maken met het herstel van het vertrouwen – ook bij bewoners – in het feit dat dit project
de stad winst zal opleveren. Op de lange termijn hebben ook de bewoners die langs de
lijn wonen er veel profijt van.
De heer
BAKKER
wijst erop dat de maatschappelijke baten negatief zijn.
De heer
FLOS
wil weten hoe de overschrijding van 500 miljoen euro die de
commissie-Veerman waarschijnlijk acht, verband houdt met het feit dat nu nog niet
voorspeld kan worden welke risico’s zich over vijf jaar voordoen. Is 500 miljoen euro een
reëel bedrag? Hij wil niet opnieuw een kosten- en batenanalyse laten verrichten. Die is al
door de commissie-Veerman verricht met behulp van Ecorys. Dit is een gerenommeerd
bedrijf dat ook voor het CPB werkzaam is. Dat geldt ook voor het KIM. Hij wil niet opnieuw
onzekerheid in het project inbrengen door weer een alternatieve kosten- en batenanalyse
te laten verrichten.
De heer
BAKKER
wijst erop dat Ecorys alleen de baten heeft onderzocht. De
kosten zijn door een ander bureau onderzocht.
De heer
FLOS
gaat ervan uit dat het technisch verantwoord is om door te gaan.
De kans dat de echte risico’s optreden is dusdanig klein dat dit bestuurlijk en
maatschappelijk acceptabel is. Hij vraagt of er onderzocht is of het mogelijk is met vier
boormachines tegelijkertijd te werken en of dit zinvol is. Het grootste probleem wordt
gevormd door de organisatie. Vormt de driehoek projectcommissariaat-projectdirecteur-
college de oplossing? De directeur DIVV, voorheen de ambtelijk opdrachtgever van de
directeur Noord/Zuidlijn, zal in het projectcommissariaat zitting nemen. Hoe onafhankelijk
is hij, want hij is verantwoording verschuldigd aan het college en hij heeft een functionele
band met de directeur van de Noord/Zuidlijn. De directeur van de DMB wordt geacht
onafhankelijk toezicht te houden, maar hij adviseert en controleert de directeur van het
projectbureau. Wat is de relatie tussen het commissariaat en de wethouder? De
wethouder benoemt het commissariaat, waarna een medewerker van de Bestuursdienst
af en toe het college informeert. Of gaat het college orders geven via de directeur DIVV
en de directeur van de DMB? Zij zijn immers niet onafhankelijk. Spreker ziet nog niet hoe
dit commissariaat geloofwaardig zal gaan functioneren. Hij hoopt dat de wethouder hem
kan overtuigen. Hij vraagt zich af of de positie van de raad hierbij die van een soort
aandeelhoudersvergadering wordt. Of heeft de raad een directe relatie met het
projectcommissariaat en komt het commissariaat regelmatig tekst en uitleg geven? De
commissie-Veerman heeft het probleem juist gesignaleerd, maar spreker weet nog niet of
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Definitief Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
6
de oplossing voor de topstructuur de juiste is.
Mevrouw
NETJES
vindt het rapport van de commissie overtuigend. Zij heeft nog
een aantal aanvullende vragen. Zij vraagt of het risico bestaat dat er vertraging zal
optreden bij de vergunningverlening. Zij vraagt ook of het college over zes maanden een
rapportage kan verschaffen over de implementatie van de aanbevelingen van de
commissie-Veerman. De raad van commissarissen is essentieel voor de gemeentelijke
organisatie van de Noord/Zuidlijn. Spreekster zou het jammer vinden als deze raad
vanwege het reces pas daarna aan het werk kan gaan. Kan deze raad al eerder aan het
werk?
De
VOORZITTER
schorst de vergadering van 21.27 tot 21.37 uur.
Beantwoording
Wethouder
GERSON
zegt dat er een rapport van Decisio lag. Daarna is Ecorys
aan het werk gegaan. Die is op het gebied van MKBA de beste in Nederland. Het CPB
heeft op afstand bekeken of het klopt. Iedereen kan op onderdelen afdingen op MKBA’s.
Het MKBA-rapport is geen rapport van de heer Veerman, maar van Ecorys die een
reputatie te verliezen heeft. Spreker ziet geen enkel nut in een second opinion op de
MKBA. Bovendien kost dat minstens zes maanden tot een jaar. Voor de risico’s is de
bijdrage van de heer Veerman een second opinion op het werk van het projectbureau.
Deze heeft indringend alle risico’s nog eens tegen het licht gehouden en daarbij een iets
grotere spreiding aangehouden. Alles bij elkaar levert dat 900 miljoen euro aan
risicovoorzieningen op. Daarmee zijn alle risico’s die zijn benoemd gedekt, met een
zekerheid van 95%. Een van de risico’s die Veerman hoger inschat, is het invaren van de
tunnelelementen onder het CS. Als dat achter de rug is zonder dat er iets gebeurt, dan
vervalt dat risico. De belangrijkste vraag is of de aanleg technisch verantwoord is. Alle
technisch deskundigen zeggen daar ‘ja’ op. De risico’s daarbij staan in de risicoanalyse
genoemd.
De heer
FLOS
wijst erop dat er een risico kan wegvallen, maar dat er over drie
jaar een totaal nieuw risico ontstaat waar men nu nog geen weet van heeft.
Wethouder
GERSON
antwoordt dat Veerman bewust de bovengrens van de te
verwachten risico’s heeft genomen. In de marge van 5% die onzeker is, kan zich altijd iets
nieuws voordoen.
De heer
MANUEL
merkt op dat de raad in het verleden vaker bedragen kreeg
voorgeschoteld waarin risico’s waren verdisconteerd. Daarbij werd steeds gezegd dat de
bedragen klopten en dat de risico’s goed waren doorgerekend. Daar komt zijn huidige
scepsis vandaan. Is dit bedrag het juiste bedrag of komt er nog meer boven water?
De heer
DIJK
wijst erop dat in de laatste Q4-rapportage van 2008 alle risico’s
staan die tot dat moment waren gevalideerd. Daarin staat niets wat nog niet te voorzien is.
Veerman wil een extra reservering voor de post onvoorzien. Als zich onverwachte
problemen voordoen, is er niet meteen een budgettair probleem. Het is een wezenlijk
andere benadering. Er komen risico’s bij en er verdwijnen risico’s. De lijst met risico’s is
vooral op de beheersmaatregelen gericht. Risico’s met grote gevolgen, maar met een
kleine kans dat ze zich voordoen, zijn opgeschreven met als doel om beheersmaatregelen
te treffen om de risico’s te verminderen of weg te nemen.
De heer
MANUEL
betwijfelt nog steeds of de risicovoorziening afdoende is.
Wethouder
GERSON
geeft toe dat er risico’s aan het project blijven kleven. Het
nu genoemde bedrag is meer dan voldoende voor de risico’s die nu worden voorzien. Het
projectcommissariaat zal bovendien gaan fungeren als een soort permanente commissie-
Veerman en zal de gemeente bij de les houden. De SP presenteert vier varianten. De
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Definitief Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
7
variant waarbij de mogelijkheid open wordt gehouden om later de tunnel nog te gaan
gebruiken, is niet reëel. Het brengt een heleboel werk en problemen met zich mee. Als
besloten wordt de tunnel toch te gaan gebruiken, dan vereist dat heel veel extra
investeringen. De grote aantallen trams die bij een bovengrondse lijn door de stad moeten
rijden zullen enorm veel overlast veroorzaken. Omrijden via de kleine ring vereist ook een
investering van honderden miljoenen euro’s. Spreker verwacht dat een kosten- en
batenanalyse van het sluiten van de kleine ring zeer negatief zal uitvallen.
Hij heeft geprobeerd duidelijk te maken dat de gemeente anders met de bewoners
wil omgaan. Er zal echter wel altijd sprake zijn van onderhandelingen en niet alles is
mogelijk. Hij is het eens met de suggestie om de bewoners te ondersteunen zodat ze niet
zelf hoeven te onderhandelen over compensatie. De vergoedingsregeling zal worden
herzien. Hij geeft een concreet voorbeeld van een gesprek met bewoners van de
Vijzelgracht. Hij heeft daarin de betreffende bewoner gesuggereerd om zijn woning aan
de gemeente te verkopen met een recht van terugkeer. De ergernis is al groot; de
financiële consequenties moeten weggenomen worden zodat mensen de vrijheid hebben
om te beslissen wat ze willen.
De contractmanagers is al indringend verteld dat er van 07.00 tot 19.00 uur
gewerkt moet worden. Er kunnen echter uitzonderingen zijn, bijvoorbeeld bij het storten
van beton. Boren gebeurt 24 uur per dag. Dat vindt onder de grond plaats, maar het kan
zijn dat er bovengronds iets van te merken zal zijn. Ook het werk in de ondergrondse
stations kan langer doorgaan.
In de voordracht staat slechts dat het schadebureau onder verantwoordelijkheid
van de wethouder Noord/Zuidlijn komt, niet dat het onder het projectbureau valt. Het kan
misschien in hetzelfde gebouw ondergebracht worden. Spreker wil verder niets aan de
organisatie veranderen. Het projectcommissariaat is een nieuw fenomeen. Berenschot
borduurt daarbij voort op de huidige situatie bij de gemeente, met een ambtelijk
opdrachtgever en een dienst die daaronder valt. Tot nu toe is daar echter geen goede
invulling aan gegeven. Wil de directeur DIVV zijn rol als ambtelijk opdrachtgever goed
vervullen, dan moet hij een aantal mensen extra in dienst nemen. Veerman vindt dat dit te
lang duurt en het veroorzaakt bovendien niet het schokeffect dat drie externen wel
hebben. Het projectcommissariaat is een hulpmiddel voor de wethouder. Doordat de
ambtelijk opdrachtgever niet goed kon functioneren, heeft de wethouder zich ontwikkeld
tot bestuurlijk-ambtelijk opdrachtgever en is hij het project ingezogen. Dat is slecht voor
de wethouder en leidt tot heel verwrongen constructies. Het projectcommissariaat is in
wezen een raad van commissarissen die voor de wethouder de directeur met zijn zware
mandaat in de gaten houdt. Door er externe mensen in te zetten, krijgt het body. Spreker
denkt daarbij aan iemand uit de top van het bedrijfsleven die de gemeente de komende
jaren helpt het project tot een goed einde te brengen. Hij wil hen zo snel mogelijk
benoemen. Hijzelf blijft verantwoordelijk ten opzicht van de raad. Deze heeft alle vrijheid
om met het projectcommissariaat van gedachten te wisselen. Het systeem van checks
and balances is enigszins ontspoord. De DMB moet het werk van het projectbureau niet
overdoen, maar toetsen of het projectbureau op de juiste wijze met de aannemer omgaat
en niet de werkplannen van de aannemer toetsen. Om te voorkomen dat er strijd ontstaat
tussen ambtelijke diensten, moet de directeur DIVV verantwoordelijk worden voor het
gehele verkeers- en vervoersbeleid, voor het aanschaffen van nieuwe metrotreinen en het
runnen van het metronet. De directeur van het projectbureau is verantwoordelijk voor het
in dienst stellen van de Noord/Zuidlijn die onderdeel wordt van het metronet. Hij is dus
gebonden aan het kader van de directeur DIVV. Als de externe commissie constateert dat
er te veel langs elkaar heen wordt gewerkt, dan kan zij de directeuren van de diensten ter
verantwoording roepen. Het alternatief is het organiseren van dubbele wethouders. Dit
project is zo uniek dat de directeuren bij de externe commissie aan tafel moeten zitten.
Spreker is ervan overtuigd dat dit werkt.
De heer
FLOS
benadrukt dat een raad van commissarissen uit louter externen
bestaat. De directeur van de DMB heeft een eigenstandige bevoegdheid op het gebied
van bouwtoezicht, waarop hij wordt aangesproken door zijn wethouder. Hij wordt echter
ook in het projectcommissariaat ter verantwoording geroepen. Spreker ziet daarom
potentiële problemen in het verschiet liggen en vindt een model met alleen externen iets
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Definitief Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
8
duidelijker.
Wethouder
GERSON
beaamt dat er een bepaalde spanning bestaat. De directeur
DMB moet stevig in zijn of haar schoenen staan, toezicht uitoefenen, maar ook met
anderen daarover in debat willen gaan. Nu is dat in wezen ook het geval.
De heer
FLOS
is nog niet overtuigd. Een raad van commissarissen heeft in dit
geval het projectbelang van het realiseren van de Noord/Zuidlijn voor ogen. Dat belang
kan botsen met het belang van de directeur DMB in enge zin. Hoe moet zo iemand dat
oplossen?
Wethouder
GERSON
wil er daarom ook geen echte raad van commissarissen van
maken
omdat
dan
alleen
de
belangen
van
het
bedrijf
vooropstaan.
Het
projectcommissariaat dient de belangen van de gemeente. Bovendien moet een directeur
DMB heel stevig in zijn schoenen staan. Als er een conflict ontstaat met de externen, dan
moet er een dubbele wethouder gerealiseerd worden. Daarom verandert er in
organisatorisch opzicht niets aan de positie van de directeur DMB. Het zou verkeerd zijn
als hij onder de uitvoerend wethouder zou vallen.
De manier waarop de cultuuromslag vorm moet krijgen baart spreker zorgen. Er is
een uittreksel van het rapport-Veerman gemaakt waarin precies staat wat er zal
veranderen. Hij omarmt de suggestie van mevrouw Netjes om eens in de zes maanden
een rapportage aan de raad ter hand te stellen waarin staat vermeld wat er is gebeurd.
Veerman heeft voorgesteld het projectbureau te versterken met geotechnische kennis. Er
worden twee geotechnici in dienst genomen. Dit voorstel van Veerman is dus al
uitgevoerd.
De grootste omslag zal op het gebied van de communicatie plaats moeten vinden.
Er moeten flink wat nieuwe mensen daarvoor aangenomen worden. Het is nog de vraag
of deze afdeling binnen het projectbureau moet blijven. De bewoners lijken daar weinig
voor te voelen. Spreker vindt dat een directeur zijn eigen communicatie goed moet
kunnen regelen, maar dit is een uitzonderlijke situatie. Hij wil er nog eens rustig over
nadenken.
Hij excuseert zich voor een foutje in het commentaar op het plan van de SP. De
trams zijn 45 m lang en niet 65 m. Bij cosmetische schade moet gedacht worden aan
klemmende deuren en ramen en scheuren. Hij komt op het tijdsschema terug als duidelijk
is of er van twee kanten geboord kan worden. Met meer boormachines boren betekent
ook dat er een vergunning voor aangevraagd moet worden. Als dat een jaar in beslag
neemt, dan hoeft er geen extra boor gekocht te worden.
De heer
MANUEL
wil nog weten of er een specifieke organisatie kan komen die
de bewoners vertegenwoordigt bij allerlei overleggen.
Wethouder
GERSON
vindt het logisch om de bewonersondersteuning te
vergoeden. Tot slot wijst hij op een staatje op pagina 20 van het rapport. Veerman stelt
dat er al 1,1 miljard is uitgegeven. Voor de Noordlijn komt er nog 0,8 miljard euro bij. De
Noordlijn is duurder dan stoppen omdat hij alleen maar afgebouwd hoeft te worden.
De
VOORZITTER
constateert dat het voorstel voorgelegd kan worden aan de
raad.
18
Noord/Zuidlijn: herstart ontgraven stations Vijzelgracht en Rokin
De
VOORZITTER
wijst de heer Bakker op een verschrijving in de toelichting waar
staat dat de SP een rapport heeft gepresenteerd: Noord/Zuidlijn ondergronds.
Mevrouw
BERGERVOET
merkt op dat er aan het eind van de vorige
commissievergadering een interpretatiegeschil bestond. In de voordracht wordt gevraagd
om in te stemmen met de herstart van de ontgraving. Zij wil weten of er binnen of buiten
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Definitief Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
9
wordt bevroren. Zijn tegen die tijd de aanbevelingen van Veerman op het gebied van de
communicatie geïmplementeerd? Wat wordt er precies van de raad gevraagd?
De heer
BAKKER
meent dat er ingegrepen moet worden omdat de situatie van
de stations verslechtert, maar dat dit niet betekent dat begonnen wordt met het hergraven
omdat de Noord/Zuidlijn doorgaat. Een aantal zaken is nog niet duidelijk, zoals de manier
van bevriezen. Daarom denkt hij dat het besluit anders moet luiden: nu akkoord gaan met
gedeeltelijke ontgraving om in september de volgende stap te kunnen nemen. Met het
huidige besluit kan hij niet akkoord gaan.
De heer
MANUEL
sluit zich aan bij de vraag van mevrouw Bergervoet. Hij gaat
akkoord met het weghalen van los zand. Hij vindt het ook prima om al te beginnen met het
bevriezen van de grond.
Mevrouw
VAN PINXTEREN
vraagt zich af of de raad hiermee kan instemmen. De
voorwaarden die een halfjaar geleden genoemd zijn voor een herstart van de ontgraving
zijn nog niet allemaal vervuld. Zij gaat wel akkoord met het weghalen van 5000 m
3
los
zand. Zij voelt wel voor het voorstel van de heer Bakker.
De heer
FLOS
meent dat in de raad al besloten is over het advies van de
commissie-Veerman als dit punt op de agenda staat. Hij gaat ervan uit dat besloten wordt
om de Noord/Zuidlijn te voltooien. Naar aanleiding van de calamiteiten en het rapport van
de ombudsman zijn er voorwaarden gesteld aan de herstart. Aan die voorwaarden is
voldaan, afgezien van de plaats waar gevroren wordt. Hij is daarom voor de voordracht.
Mevrouw
VAN PINXTEREN
vraagt of de heer Flos zich voor kan stellen dat de
mededeling akkoord te gaan met ontgraving voor de raad te kort door de bocht is.
De heer
FLOS
kan zich dat voorstellen, maar tilt er niet al te zwaar aan als bij de
uitvoering en in de communicatie met de bewoners aandacht is voor de kwestie van de
bevriezing.
Mevrouw
VAN PINXTEREN
is daar ook voor, maar vindt een zorgvuldige
formulering erg belangrijk. Zij wil geen besluiten nemen die niet duidelijk omschreven zijn.
Wethouder
GERSON
denkt dat het probleem gevormd wordt doordat er twee
processen door elkaar lopen. Na de stopzetting van de werkzaamheden als gevolg van de
gebeurtenissen op de Vijzelgracht is besloten dat aan een aantal voorwaarden voldaan
moest zijn. Als het advies van Veerman wordt opgevolgd, dan besluit de raad om door te
gaan. Dat kan een herstartbesluit genoemd worden. Spreker denkt dat ook aan de
geformuleerde voorwaarden is voldaan. Het college zou over drie kwesties informatie
verstrekken. Ten eerste wel of niet vanaf de zuidkant boren. De raad krijgt daar in
september een notitie over. Het mag niet met een terloopse mededeling worden
afgedaan. Spreker wil eerst nog een aantal zaken overwegen. Welke consequenties heeft
het voor de planning als boren van twee kanten niet kan? Het tempo van ontgraving van
de Vijzelgracht speelt daarbij een heel belangrijke rol. Een tweede kwestie is de precieze
ontgraving op het Rokin. Ook daarover verschijnt nog een notitie. Daar ligt ook 5000 m
3
droog zand in de weg dat tamelijk eenvoudig verwijderd kan worden. Spreker stelt voor
dat in ieder geval te doen. De commissie-Veerman stelt voor op de Vijzelgracht aan de
binnenkant te bevriezen. Het college zal voorstellen om met lansen te gaan boren.
De heer
BAKKER
merkt op dat in juni duidelijkheid zou worden verschaft over de
zettingen. Zettingen van meer dan 25 mm zouden geen beletsel vormen. Is die
duidelijkheid er inmiddels?
De heer
DIJK
verduidelijkt dat bij het Rokin opnieuw afgewogen wordt of men het
best aan de binnenzijde of aan de buitenzijde kan vriezen. Bij de Vijzelgracht adviseert
Veerman aan de binnenzijde te vriezen. In december 2008 is al in de gemeenteraad
Gemeente Amsterdam
Raadscommissie voor Verkeer, Vervoer en Infrastructuur, Dienstverlening, Volkshuisvesting
en Monumenten
Definitief Raadscommissieverslag,
24 juni 2009
VV
10
besloten om voorbereidende werkzaamheden voor het vriezen uit te voeren. Het
daadwerkelijke uitgraven op de Vijzelgracht zal pas in het najaar van 2009 beginnen.
Spreker zal uitzoeken of er al schriftelijk uitsluitsel is over de zettingen van de panden.
De heer
MANUEL
vraagt nog of het boren met lansen bedoeld was om aan de
buitenzijde te vriezen.
De heer
DIJK
antwoordt dat bij bevriezen aan de binnenzijde de lansen ook aan
de binnenzijde van de diepwanden geboord worden, in de put.
De
VOORZITTER
deelt mee dat de wethouder van plan is het besluit te
vervangen door een nieuwe tekst en die vrijdag naar de raad te sturen. Als de
commissieleden dan nog niet tevreden zijn, kan er tijdens de raadsbehandeling een
amendement ingediend worden.
Hij constateert dat het voorstel naar de raad kan worden doorgeleid.
De
VOORZITTER
dankt de commissieleden en nodigt de heren Manuel en Flos
uit de sheets over de risico’s van het boorproces met de heer Dijk te bespreken.
Hij sluit de vergadering om 22.32 uur.